Yaşam Boyu Gelişim ve Din Nuran E. Korkmaz A.Ü.İ.F./ Güz Dönemi 7. Hafta Nuran E. KORKMAZ

İçerik: Çocukluk Ergenlik/ genç yetişkinlik Yetişkinlik Yaşlılık ve Ölüm Nuran E. KORKMAZ

Gelişim-Dini gelişim Gelişim: öğrenme, yaşantı ve olgunlaşma sonucunda bireyde görülen düzenli ve sürekli değişiklikler şeklinde tanımlanır (Selçuk, 2003). Gelişim insan hayatında gerçekleşen bütün değişiklikleri ifade eden genel ve üst bir kavramdır. Nuran E. KORKMAZ

Dini gelişim: Hikayeler, çeşitli pratikler, dualar ve semboller yoluyla organize olmuş bir topluluk içerisinde insanları kutsal olana yaklaştıran ve topluluk arasındaki ilişkileri güçlendiren organize olmuş bir bilikteliktir ( Boyatzis, 2005) Nuran E. KORKMAZ

Jean Piaget (1896-1980) Dünyaya geldiğinde hiçbir zihinsel yapıya sahip olmayan çocuk, acaba nasıl yetişkin gibi düşünebilmektedir?  Piaget, çevreye uyum sağlayabilmek için, denge – dengesizlik – yeniden denge yani dengeleme sürecini izlediğini savunmuştur. Çocuk aktif olmalıdır. İçsel motivasyon çok önemlidir. Eğitimin en önemli amacı yaratıcı düşünme ve eleştirel düşünme becerisinin kazandırılmasıdır. Nuran E. KORKMAZ

Dönemlerin özellikleri: Evreler değişmez bir şekilde belli bir sıra ile ortaya çıkarlar. Evrelerle ilgili özelliklerde erken ya da geç kazanım durumları olsa bile evrelerin sırası değişmez. Evreler bir hiyerarşi oluştururlar. Sonraki evre önceki evrede kazanılanları da kapsar.    Gelişim oranlarında farklılıklar vardır. Her birey kendine göre gelişim gösterir. Bu yüzden aynı gelişim evresinde bulunuyor alsalar bile bireyler arasında gelişim oranları açısından farklılıklar vardır.    Her evre için tipik olan özellikler vardır. Yani aynı yaşlardaki çocukların çoğunda ortak bulunan özellik o dönemin özelliği kabul edilir. Nuran E. KORKMAZ

zihinsel gelişimi etkileyen faktörler: Olgunlaşma: Bireyin bir işi yapabilecek fiziksel özelliklere sahip olmasıdır. Birey olgunlaştıkça zihin gelişimi de paralel bir şekilde ilerler. Aktif Yaşantı (Deneyim): Uyarıcıların etkisi çevre ile ilgilidir. Alınan her uyarıcı bir başka uyarıcıyla bağlanarak kodlanmaktadır. Toplumsal Etkileşim (Kültürel Aktarım) Toplumsal aktarım, çocuğun anne, baba, komşu, arkadaş, öğretmen gibi çevresindeki insanlardan öğrendikleridir. Dengelenme: Yeni öğrenilen bilgiler önce dengesizlik doğurur, sonra dengeye kavuşurlar.  Organizma gelen yeni bir bilgi ile önceden var olan denge üzerinde bir dengesizlik yaşar. Bu dengesizlik organizmayı yeniden denge kurmaya sevk eder. Böylece alt düzeydeki dengeden üst düzeydeki yeni bir dengeye ulaşılır. Nuran E. KORKMAZ

Lawrence Kohlberg (1927 – 1987) Bireyin ahlak gelişiminin geçirdiği aşamaları ve bu aşamaların birbirleriyle ilişkilerini ve ahlak gelişimini belirleyen temel prensiplerini en geniş şekilde Kohlberg incelemiştir. Nuran E. KORKMAZ

Ahlak; bireyin doğru ve yanlışı ayırt edebilmesini sağlayan değerler bütünüdür Ahlaki gelişim; çocuğun toplumun normları doğrultusunda, doğru ve yanlışa ilişkin kendi kişisel değerlerini oluşturabilme sürecidir. Ahlaki Olgunluk: Bireyin duygu, düşünce ve yargı, tutum ve davranışlarındaki her türlü ahlak dışılığı ve sapmayı hemen hissedebilmesini sağlayan mükemmellik düzeyidir Ahlaki Kişilik: bireyler, kendi benliğini, öz’ünü, bazı ahlaki taahhütler ve ahlaki özelliklerle tanımlarlar. Yaşamları açısından bu taahhütleri merkezi bir yere koymakta ve onları aşmaları durumunda benlik bütünlükleri tehlikeye girmektedir. Nuran E. KORKMAZ

Kohlberg e göre: Kohlberg’e göre bu gelişim aşamaları evrenseldir ve her aşama kendinden bir önceki aşama gerçekleştikten sonra kendini gösterir. Fakat her bireyde ahlaksal gelişim aşamalarının tümünün gerçekleşmesi beklenemez. Her birey , sosyal ve kültürel çevresine bağımlı olarak kendi koşulları içerisinde ahlak gelişmesini sürdürür. Bu nedenle bireyler arasında aşama farklılıkları gözlenebilir. Nuran E. KORKMAZ

İnancın özellikleri: a. İnsanların yaşamlarına tutarlılık ve yön verir. b. Onları diğer insanlarla paylaşılan güven ve sadakat ortamında buluşturur. c. Kişisel duruşlarını ve toplumsal bağlılıklarını daha büyük çerçevede bir kaynağa bağlanma bilinciyle destekler. d. Yaşamlarında nihai niteliklere sahip olmalarını sağlayarak, insanların hayatın ve ölümün zorluklarıyla yüzleşmelerini ve mücadele etmelerini sağlar (Fowler & Dell, 2006, s. 36). Basacikma faktoru olarak işlev görür. e. Anlam duygusu kazandırır. Nuran E. KORKMAZ

James Fowler (1940 - ) Fowler inancı bireylerin yaşama yönelik ana motivasyonlarının bir parçası olarak tanımlar. Ona göre din, vasıta ve biliş aracılığıyla ifade edilebilir ancak her ikisini de aşan bir kuşatıcılığa sahiptir. İnanç, insanların kendilerini varoluşlarının nihai durumları ile ilişkili olarak fark ettikleri bir biliş şeklidir. Fowler'e göre inanç, imandan daha derin, daha zengin ve daha kişiseldir. Fowler'in teorisi sadece belirli dini gelenekler ve inançlara değil sadece "psikolojik inanç kavramına" odaklandığı için hangi dine inanırsa inansın bireylerin bütün dini inançlarının gelişiminin anlaşılmasında kullanılabilir. Nuran E. KORKMAZ

David Csinos’a göre cocugun manevi gelişim 4 Manevi stil Kelime (konusulan ve yazılan) Focus on conceptual clarity of personal theology. Duygular (sanat, müzik, doğa) Focus on emotional experience of interacting with divine. Semboller Focus on union with a transcendent God through ritual (i.e., contemplative prayer). Davranış- aksiyon Focus on making a difference in the world. Nuran E. KORKMAZ

Çocuk & Dua Dua her din geleneginde temel bir parçasıdır Hristiyanlık = İnsanın ilahi olanla buluşması Yahudilik= İlahi olanın sürekli farkındalığı Islam = Ilahi olanla rusal bir ilişki Age 5-7: Ezberlenmiş dualar Age 7-9: Somut aktıviteler (i.e., time, place, purpose) Age 9-12: karşılıklı konuşma, soyut hedef ve amaçlara odaklanma Nuran E. KORKMAZ

Çocukta Tanrı kavramı Somut kavramlarla dini ve dini yaşantıyı anlayıp algılamaya çalışırlar. Tanrı düşüncesi «büyük, baba» figürleri ile ifade edilebilir. Küçük çocuklar büyük sorular Nuran E. KORKMAZ

Sosyalleşme teorisi, Boyatzis (2005) Gelişim teorilerine bir alternatif Tanrı algısı ve kavramının gelişimi Tanrı kavramı Tanrı imgesi Nuran E. KORKMAZ

Sosyalizasyonun boyutları Dini grup ve organizasyonlar Aile Arkadaş Okul Devlet Sosyalizasyonun boyutları Dini grup Media Dini grup ve organizasyonlar Ahlaki altyapı Nuran E. KORKMAZ

Kaynakça: KARACA, Faruk, (2007). Dinî Gelişim Teorileri, İstanbul, Dem Yay. CSİNOS, David M. “Four Ways of Knowing God: Exploring Children’s Spiritual Styles.”Journal of Childhood and Religion 1, no. 8 (2010): 1-32. BOYATZİS, C.J. (2013).  The nature and functions of religion and spirituality in childhood.  In K.I. Pargament (Ed.), APA handbooks of psychology, religion, and spirituality (pp. 497-512).  Washington, DC:  APA Press. BACANLI, Hasan,(1999). Gelişim ve Öğrenme, 2.Baskı,Nobel Yay., Ankara . Nuran E. KORKMAZ