Endodontide sterilizasyon & dezenfeksiyon - can alıcı tavsiyeler Doç. Dr. Güven Kayaoğlu, DDS, PhD Endodonti AD, Gazi Üniversitesi

Sterilizasyon: hiçbir yaşam formu kalmayacak şekilde m. org Sterilizasyon: hiçbir yaşam formu kalmayacak şekilde m.org.ların yok edilmesi (virüs, bakteri, mantar, spor) Dezenfeksiyon: esasen patojenler olmak üzere çoğu yaşam formunun yok edilmesi Dezenfektan: cansız materyal üzerinde Antiseptik: canlı materyal, doku üzerinde

Sterilizasyon & Dezenfeksiyon Yöntemleri Fiziksel Kimyasal Termal Kuru sıcak Buharlı sıcak Kaynatma Alevden geçirme Pastörizasyon Tindalizasyon Radyasyon UV-ışını X-ışını Gamma-ışını Sıvı NaOCl H2O2 Fenol Alkol Perasetik asit Gaz Ozon Et/O Formaldehit Filtreleme Membran filtre HEPA filtre

Sterilizasyon & Dezenfeksiyon Yöntemleri Fiziksel Kimyasal Termal Kuru sıcak Buharlı sıcak Kaynatma Alevden geçirme Pastörizasyon Tindalizasyon Radyasyon UV-ışını X-ışını Gamma-ışını Sıvı NaOCl H2O2 Fenol Alkol Perasetik asit Gaz Ozon Et/O Formaldehit Filtreleme Membran filtre HEPA filtre Klinikte en sık kullandığımız yöntemler

Avantaj: En sık kullanılan, güvenilir bir yöntem Avantaj: En sık kullanılan, güvenilir bir yöntem. Bakteriyel enzimler, endotoksinler ve diğer hücre bileşenleri parçalanır. Dezavantaj: Yalnız ısıya dayanıklı malzemeye uygulanabilir Uygulama: Kuru sıcak: (160°C’de 2 saat veya 190 °C’de 1 saat) Buharlı sıcak (otoklav): 121°C’de 20 dk veya 134°C’de 10 dk) cam malzeme, çelik el aletleri, eğe ve diğer endodontik el aletleri, kağıt koni, su ve SF (otoklavda), pamuk, spanç, klinik kontamine atıklar

Avantaj: Sıvı ve gazların fiziksel olarak mikroplardan arındırılmasında kullanılır; süzme işlemidir. Süratlidir. Uygulama: Isıyla sterilize edilemeyecek sıvılar 0.2 µm por çaplı filtreden geçirilir (enjekte edilecek sıvılar, oftalmik solüsyonlar). Aseptik olması istenen ortam havası da HEPA filtre ile sterilize edilebilir.

Membran filtre

Avantaj: Isıya duyarlı malzemenin endüstriyel sterilizasyonunda Dezavantaj: Işınım yapılan malzemede istenmeyen değişiklikler olur bistüri, sütur, şırınga, iğne, IV setler, havanın sterilizasyonu ABD posta servisi Washington, DC’de postaları radyasyon ile sterilize etmektedir.

Hastane yataklı servisinde ortamın UV ile sterilizasyonu El aletleri için UV-sterilizatörü

Avantaj: Sık kullanılan bir dezenfeksiyon yöntemidir Avantaj: Sık kullanılan bir dezenfeksiyon yöntemidir. Klinik ortamda yüzey dezenfeksiyonu ve malzemelerin dekontaminasyonunda kullanılır Dezavantaj: Koroziv etki, cilt temasında irritan etki Uygulama: alkol-bazlı yüzey dezenfektanları dental ünitin kontamine tüm yüzeylerine uygulanır. NaOCl güta-perka dekontaminasyonunda (%1-5), ünit su yollarının dezenfeksiyonunda kullanılır (%0.5).

Avantaj: Gazların yüksek penetrasyon yeteneği Avantaj: Gazların yüksek penetrasyon yeteneği. Isıya duyarlı materyaller için endikedir Dezavantaj: Alkilleyici etkiyle öldüren gazlar (Et/O ve formaldehit) mutajenik ve karsinojeniktir

Etilen oksit (Et/O) gaz sterilizasyon cihazı

Sterilizasyon ve asepsi tavsiyeleri Tüm sterilizasyon yöntemleri öncesi kirli aletler fiziksel temizleme ile debrizden arındırılmalıdır. Yüzeylerdeki organik artık deterjan-sıcak su-fırçalama veya ultrasonikasyon yöntemleriyle uzaklaştırılmalıdır. Böylelikle m.org.ların büyük kısmı uzaklaştırılmış olmakla kalınmayıp sonraki sterilizasyon aşamasında ısının, buharın veya kimyasalın aletlere penetrasyonu da artacaktır. Setlerin ağzı sıkıca kapatılmamalı ve sterilizatör tıkabasa doldurulmamalıdır. Bu, sıcak hava ve buharın penetrasyonunu azaltır. Sıcak sterilizasyon yöntemlerinde termal indikatör kağıdı kullanılması steril edilen malzemenin diğerlerinden ayrılması için faydalıdır. Setin steril edildiğinden emin olunamıyorsa tekrar steril edilmelidir. Sterilize edilmiş aletler kullanım alanına getirilirken kontamine aletlerle yan yana gelmemelidir; aletler birbirleriyle karşılaşmamalıdır.

Hastaya pre-op CHX gargara yaptırılması aerosolle yayılacak mikrop sayısını belirgin olarak azaltacaktır. Hasta kaldırıldıktan sonra eldivenle ve aerosolle temas eden tüm yüzeyler dezenfekte edilmelidir; varsa streç film, alüminyum folyo gibi bariyerler kaldırılıp yenileriyle değiştirilmelidir. İdeal olarak aerotör ve mikromotor her hasta arasında otoklav ile sterilize edilmelidir. Ancak bu yapılamıyorsa yüzey dezenfektanı ile önce mekanik olarak silinmeli ardından dezenfektan tekrar püskürtülerek belirli süre beklenmelidir Dental ünit su sistemlerinde biofilm oluşur. Buralarda kolonize olan m.org.lar hastayı kontamine edebilir. Ünit su sistemleri haftada bir kimyasallarla temizlenmelidir (örn: %0.5 NaOCl). Bir diğer önlem her hasta arasında aerotörü 20-30 sn çalıştırarak borudaki suyu dışarı atmaktır. Klinik ortamı sade olmalı, gereksiz ayrıntılar ve temizlenemeyen yüzeyler bulunmamalı ve temizliği çok kolay yapılabilmelidir.

Kaynaklar www.guvenkayaoglu.com Sultana Y. Sterilization methods and principles. Pharmaceutical Microbiology and Biotechnology, 2007 Eleazer PD. Armamentarium and sterilization, Pathways of the pulp, eds. Hargreaves KM & Cohen S, 2010 http://en.wikipedia.org/wiki/Sterilization_(microbiology) www.guvenkayaoglu.com