Yrd. Doç. Dr. İpek EROĞLU KOLAYİŞ Kemikler Yrd. Doç. Dr. İpek EROĞLU KOLAYİŞ

Hareket sistemi İskelet sistemi tek ve çift olarak yerleşmiş 208 kemik ve bunların arasındaki 200’ün üstünde eklemden oluşmuştur. Kemikler eklemlerle birlikte hareket sisteminin pasif elemanlarını oluştururlar ve aktif eleman olan kasların fonksiyonlarını yerine getirebilmeleri için kaldıraç görevi üstlenirler. Görevleri; Vücuda belirli bir şekil vermek İç organları korumak Kan hücrelerinin üretimini sağlamak Kalsiyum ve fosfat deposu olarak rol oynamak Vücut hareketlerinde kaldıraç görevi görmek

Kemik periost adı verilen bir zarla sarılmış olup bu zar yapı ve fonksiyon bakımından sağlam bir dış tabaka ve yumuşak bir iç tabakadan oluşmuştur. Kemiğin gelişmesi iç tabakada bulunan ve kemik dokusunu meydana getiren hücreler yani osteoblastlar tarafından gerçekleşir. Kemik latince de os sözcüğü ile ifade edilir. Tekil anlamda os çoğul anlamda ossa sözcükleri kullanılır. .

Kemik dokusunun %33’ü organik ve %67’si inorganik maddelerden oluşmuştur. Bu inorganik maddeler Kalsiyum fosfat , kalsiyum karbonat, magnezyum fosfat, alkali tuzlar vb. olup kemiğin sarılığını; organik maddeler ise elastikiyetini sağlarlar. Bu iki cins madde kemik yapısının en ince ayrıntısına kadar çok sıkı şekilde iç içe bulunurlar.

İskelet Sistemi İskelet Sistemi 208 adet kemik ten oluşmuştur. Bu kemiklerin büyük bir kısmı sağlı sollu olmak üzere çiftler halindedir. İskelet ana parçalara ayrılırsa her parçaya düşen kemik sayısı; Cranium : 8 Columna Vertebralis : 26 Yüz : 14 Sternum ve Costae’lar: 25 Kulak : 6 Üst Ekstremite : 64 Hyoid : 1 Alt Ekstremite : 64 Bu kemiklerin 177 tanesi istemli hareketin oluşumuna katkıda bulunur.

Kemik Çeşitleri Uzun Kemikler (Ossa Longa) Yassı Kemikler (Ossa Plana) Kısa Kemikler (Ossa Brevia) Şekilsiz Kemikler (Ossa Pneumatica)

Kemik Çeşitleri Uzun Kemikler (Ossa Longa); Özellikle iki uca doğru kalınca ortaya doğru ince silindir şeklinde bir gövdeye sahiptir. Uzun kemikler özellikle kol ve bacaklarda bulunurlar. Üste ekstremitede yer alan clavicula, humerus, ulna ve radius, metacarpal kemikler, phalankslar ile alt alt ekstremitede yer alan femur fibula, tibia metatarsal kemikler ve ayak phalanksları uzun kemiklerdir.

Kısa Kemikler (Ossa Brevia) Relatif olarak küçük, katı ve sert kemikler olup hareketin oluşumunda uzun kemiklere göre daha az rol alırlar. Daha çok kayma tipi hareketlerin oluşumuna katılırlar. Carpal kemikler ile tarsal kemikler kısa kemiklerdir.

Yassı Kemikler (Ossa Plana); İki adet düz yüzey ve kenarları ile karakterizedirler. Coxae ve scapula dışında hareketin oluşumuna çok az katılırlar. Ana görevleri yaşamsal organların korunmasıdır. Scapula ve coxae’nın yanı sıra costae, patella, sternum ve kafatası kemikleri yassı kemiklerdir.

Şekilsiz (Düzensiz) Kemikler (Ossa Pneumatica); Önceki sınıflamalara sokulamayan kemikler olup vertebrae, kulak kemikleri ve yüz kemikleri bu gruptandır.

Kemikler Periosteum; Bağ ve kirişlerin insertio (sonlanış) yerleri ve eklem yüzeyleri dışında kemiğin tüm bölgelerini örter. Kemiği yeniden oluşturan bir iç katman ve fibroz bir dış katmandan oluşur. Periostun kolajen lifleri kemiğe penetre olur ve periostu kemiğe sabitler. Kan damarları ve sinirlerle iyi beslenen periost; Kan damarları aracılığıyla kemikleri besler Sağlam ancak elastik bir zarla kemiği sarar, böylece kemiği korur. Sinirden zengin olduğu için kemiğe gelen mekanik bir darbeye karşı uyarıcıdır (ağrı). Yenilenme İçerdiği kemik yapıcı hücrelerden dolayı kemik dokunun yenilenmesine ve bir kırığı izleyen yeni kemik oluşumuna katılır. Kaynaklar; Vannini, V., Dianzani, U., De Rosa, E. (Çev.) (1999) «Anatomi Atlası» İstanbul: Birol Basın Dağıtım Weineck, J. (Çev. S. Elmacı) (1998) «Spor Anatomisi» Ankara: Bağırgan Yayınevi Demirel, A.H. , Koşar, N.Ş. (2002) «İnsan Anatomisi ve Kinesioloji»Ankara: Nobel Yayın Dağıtım Süzen, B. (2006) «İnsan Anatomisine Giriş» İstanbul: Akademi Yayıncılık Ziyagil, M.A. (1995) «Kinesioloji ve Fonksiyonel Anatomi» Ankara: Emel Matbaacılık

Kemikler Diaphysis (Orta (gövde) Kısım); Sert kemik dokudan oluşmuş içi boş tübüler yapı. Bu yapı tüp boşluğundaki kemik iliğini çevreler. Epiphysis (Uç Kısım); uzun kemiğin hyalin kıkırdakla kaplı eklem uçlarıdır. Epifizin içi kemik parçalarının süngerimsi bir yapı iskelesinden oluşmuştur. Metaphysis; Uzun kemiklerin epifiz ve diafiz arasındaki kısmıdır. Epifiz çizgileri metafiz üzerinde yer alır. Kemik boyunun büyümesinden sorumludur.

Uzun Kemiğin Yapısal Bölümleri

Kemiğin yüke-strese karşı uyumu Mekanik yüklerle karşılaştığında kemiğin direncinde artışlara yol açan yapısal değişiklikler oluşur. Uzun kemiklerin kompakt (sert) kemik tabakasında artma Spongioz kemik yapısında güçlenme Kemik çıkıntılarının ya da kiriş ve eklem kapsülünün sonlandığı diğer bölgelerin belirgin gelişimi.

Kemiklerin hareketsizliğe uyumu Yeterli mekanik yüke maruz kalmazsa kemik erimesi (osteoporoz) gelişebilir. Astronotlarda gözlenen kemik erimesi

Kemiklerde Yaygın Kullanılan Terimler Tüberositas: Kemik üzerindeki geniş pürtüklü saha Tüberkül: Küçük çıkıntı, tümsekcik Spina-spinöz: İnce uzun dikenimsi çıkıntı Kondil: Uzun kemigin iki ucundaki geniş yuvarlak çıkıntılar Epikondil: Kondillerin hemen üzerinde bulunan daha küçük kemik yapılar.

Fossa: Çukur,çöküntülü yüzey Faset: Küçük ve düz eklem yüzeyi Fasies artikularis: Düzgün eklem yüzeyi Kaput: Baş Krista: Keskin kenar Trokanter: Çıkıntı Fissura: Yarık Foramen : Delik Sulkus: Oluk Sinüs: Hava ile dolu bosluk