MALİYET SİSTEMLERİ Prof. Dr. A.Vecdi CAN

Sistem: “aralarında herhangi bir şekil, ilişki veya bağımlılık bulunan bileşenlerin oluşturduğu bir bütün”... Muhasebe Sistemi: “muhasebe bilgilerinin geliştirilmesi ve bu bilgilerin karar vericilere iletilmesi amaçlarına yönelik olarak, işletme organizasyonu tarafından kullanılan personel, yönerge, araç ve kayıtlardan oluşur” Muhasebe Sisteminin Alt Sistemleri: 1. Finansal Muhasebe Sistemi 2. Maliyet Muhasebesi Sistemi 3. Yönetim Muhasebesi Sistemi

İŞLETME BİLGİ SİSTEMİ FİNANSAL FİNANSAL OLMAYAN MUHASEBE MALİYET MALİYET ÖLÇÜM SİSTEMİ MALİYET MUHASEBESİ SİSTEMİ MALİYET KAYIT SİSTEMİ

MALİYET MUHASEBESİ SİSTEMİ: “üretimi ve satışı yapılan mamul ve hizmetlere ilişkin maliyetlerin saptanması, tanımlanması, ayrımlanması, kayıtlanması, ölçümlenmesi ve analizini mümkün kılan tüm gerekli unsurların oluşturduğu bir bütünü ifade eder” Maliyet Muhasebesi Kayıt Sistemi: “faaliyet sonuçlarının çıkartılması ve raporlanabilmesi amacıyla Finansal Muhasebe Sistemi için gerekli girdileri sağlayan bir bütünü oluşturur” Maliyet Muhasebesi Ölçüm Sistemi: “maliyet hesaplama ve analizleri ile bir yandan yönetimin gereksindiği bilgileri sağlayan öte yandan da maliyet kayıt sistemi için gerekli girdileri sağlayan bütünü oluşturur”

MALİYET SİSTEMİNİN AMAÇLARI: Bilanço ve Gelir Tablosu (Stok değerlemesi ve Kar/Zararın hesaplanması) Planlama ve Bütçeleme Faaliyet/Maliyet Kontrolü Maliyet Analizleri Karar vericilere bilgi sağlama (alma, kiralama, üretme, satma, fiyatlama kararları)

MALİYET SİSTEMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER: Rekabet Faaliyet Konusu Teknoloji Üretim Tipi ve Politikası Yönetsel Beklentiler Diğer

MALİYET SİSTEMİNİN YAPISI SÜREÇ Sipariş Maliyetleme Safha Maliyetleme GİRDİ Fiili Maliyetler Öngörü Maliyetler Tahmini Standart Hedef ÇIKTI Tam Maliyet Normal Maliyet Değişken Maliyet Direkt Maliyet GERİ BESLEME ÖRNEK BİR MALİYET SİSTEMİ: Sipariş Maliyetleme Fiili Maliyetler Tam Maliyet

Maliyetleme Yöntemleri   MALİYETLEME YÖNTEMLERİ 1 Saptanma Zamanına Göre Maliyetleme Yöntemleri (Amaca göre) 2 Saptanma Biçimine Göre (Üretim yöntemine göre) 3 Kapsamına Göre (Yüklenme biçimine göre) Fiili Maliyetleme Yöntemi Öngörü Maliyetleme Yöntemi: Tahmini Maliyetleme Yöntemi  Standart Maliyetleme Yöntemi Hedef Maliyetleme Yöntemi Sipariş Maliyetleme Yöntemi Safha Maliyetleme Yöntemi Tam Maliyetleme Yöntemi Normal Maliyetleme Yöntemi Değişken Maliyetleme Yöntemi Direkt Maliyetleme Yöntemi

Maliyet Sistemi Kombinasyonları   1. Fiili Maliyetleme + Sipariş Maliyetleme Tam Maliyetleme 2. Tahmini Maliyetleme 3. Standart Maliyetleme 4. Değişken Maliyetleme 5. 6. 7. Safha Maliyetleme 8. 9. 10. 11. 12. Maliyet Sistemi Kombinasyonları Saptanma Zamanına göre Saptanma biçimine göre Kapsamına göre

Saptanma Zamanına Göre Maliyetleme Yöntemleri (Amaca göre) Fiili Maliyetleme Yöntemi Öngörü Maliyetleme Yöntemi: Tahmini Maliyetleme Yöntemi  Standart Maliyetleme Yöntemi Hedef Maliyetleme Yöntemi

Fiili ve Öngörü Maliyet Yöntemlerinin Karşılaştırılması

FİİLİ MALİYETLER ÖNGÖRÜ MALİYETLER BUGÜN ZAMAN Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Ocak Dönemi Şubat Dönemi Mart Dönemi Nisan Dönemi Mayıs Dönemi DMM DİM + GİM DÖN.MAL. + DBYMSM DYM - DSYMSM ÜMM + DBMSM SHMM - DSMSM SMM DMM DİM + GİM DÖN.MAL. + DBYMSM DYM - DSYMSM ÜMM + DBMSM SHMM - DSMSM SMM DMM DİM + GİM DÖN.MAL. + DBYMSM DYM - DSYMSM ÜMM + DBMSM SHMM - DSMSM SMM DMM DİM + GİM DÖN.MAL. + DBYMSM DYM - DSYMSM ÜMM + DBMSM SHMM - DSMSM SMM DMM DİM + GİM DÖN.MAL. + DBYMSM DYM - DSYMSM ÜMM + DBMSM SHMM - DSMSM SMM FİİLİ MALİYETLER ÖNGÖRÜ MALİYETLER BUGÜN

Saptanma Biçimine Göre Maliyetleme Yöntemleri (Üretim yöntemine göre) Sipariş Maliyetleme Yöntemi Safha Maliyetleme Yöntemi

SİPARİŞ MALİYETLEME YÖNTEMİ Üretime Başlama Üretimi Tamamlama ZAMAN Ocak Şubat Mart Ocak Dönemi Şubat Dönemi DMM + DİM + GİM = DÖN.MAL.= ÜMM +DBMSM= SHMM – DSMSM = SMM Sipariş 01 DMM + DİM + GİM = DÖN. MAL. = ÜMM + DBMSM = SHMM – DSMSM = SMM Sipariş 02 DMM + DİM + GİM = DÖN. MAL. = ÜMM + DBMSM = SHMM – DSMSM = SMM Sipariş 03 SİPARİŞ MALİYETLEME YÖNTEMİ

SAFHA MALİYETLEME YÖNTEMİ ZAMAN Ocak Şubat Mart Ocak Dönemi Şubat Dönemi I.SAFHA II.SAFHA III.SAFHA I.SAFHA II.SAFHA III.SAFHA - DMM DİM +GİM DÖN.MAL. +DBYMSM DÖN.YÜK.MAL. -DSYMSM ÜMM ÖNCEKİ SAFHA DMM DİM +GİM DÖN.MAL. +DBYMSM DÖN.YÜK.MAL. -DSYMSM ÜMM ÖNCEKİ SAFHA DMM DİM +GİM DÖN.MAL. +DBYMSM DÖN.YÜK.MAL. -DSYMSM ÜMM +DBMSM SHMM -DSMSM SMM - DMM DİM +GİM DÖN.MAL. +DBYMSM DÖN.YÜK.MAL. -DSYMSM ÜMM ÖNCEKİ SAFHA DMM DİM +GİM DÖN.MAL. +DBYMSM DÖN.YÜK.MAL. -DSYMSM ÜMM ÖNCEKİ SAFHA DMM DİM +GİM DÖN.MAL. +DBYMSM DÖN.YÜK.MAL. -DSYMSM ÜMM +DBMSM SHMM -DSMSM SMM SAFHA MALİYETLEME YÖNTEMİ

Sipariş ve Safha Maliyet Sistemlerinin Karşılaştırılması

Sipariş ve Safha Maliyet Sistemlerinin Karşılaştırılması DMM DİM GİM Sipariş Maliyetleme Sipariş 101 TMM SMM Sipariş 102

Sipariş ve Safha Maliyet Sistemlerinin Karşılaştırılması DMM DİM GİM Sipariş Maliyetleme Sipariş 101 TMM SMM Sipariş 102 Safha A DMM DİM GİM Safha Maliyetleme Safha B Safha C TMM SMM

Kapsamına Göre Maliyetleme Yöntemleri (Yüklenme biçimine göre) Tam Maliyetleme Yöntemi Normal Maliyetleme Yöntemi Değişken Maliyetleme Yöntemi Direkt Maliyetleme Yöntemi

TAM MALİYET YÖNTEMİ Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri ÜRETİM MALİYETİ Direkt İşçilik Giderleri Değişken Genel Üretim Giderleri Sabit Genel Üretim Giderleri

NORMAL MALİYET YÖNTEMİ Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri ÜRETİM MALİYETİ Direkt İşçilik Giderleri Değişken Genel Üretim Giderleri KAPASİTE SAPMASI Sabit Genel Üretim Giderleri

DEĞİŞKEN MALİYET YÖNTEMİ Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri ÜRETİM MALİYETİ Direkt İşçilik Giderleri Değişken Genel Üretim Giderleri DÖNEM GİDERİ Sabit Genel Üretim Giderleri

DİREKT MALİYET YÖNTEMİ Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri ÜRETİM MALİYETİ Direkt İşçilik Giderleri Değişken Genel Üretim Giderleri DÖNEM GİDERİ Sabit Genel Üretim Giderleri

MALİYETLEME YÖNTEMLERİ Direkt Malzeme Maliyeti Direkt İşçilik Maliyeti   KAPSAMINA GÖRE MALİYETLEME YÖNTEMLERİ Üretim Maliyetleri Tam Maliyet Yöntemi Normal Maliyet Yöntemi Değişken Direkt Maliyet Yöntemi Direkt Malzeme Maliyeti DMM Direkt İşçilik Maliyeti DİM Genel İmalat Maliyeti DEĞ.GİM - Sabit SAB.GİM (%) SAB.GİM

KAPSAMINA GÖRE MALİYETLEME YÖNTEMLERİ   KAPSAMINA GÖRE MALİYETLEME YÖNTEMLERİ Üretim Maliyetleri (TL) Tam Normal Değişken Direkt DMM 2.000 DİM 3.000 +3.000 Değişken GİM +2.000 - Sabit GİM + 3.000 +2.400 (%80) TOPLAM 10.000 9.400 7.000 5.000 Üretim Miktarı / 1.000 adet Birim Maliyet 10,00 9,40 7,00 5,00

TEŞEKKÜRLER Sorularınız ? Prof. Dr. A.Vecdi CAN