ÖRNEKLEME

Örneklemenin Temel Kavramları Örnekleme: Kendileriyle yüz yüze, telefonla ya da postayla anket uygulamasının yapıldığı, kişi, aile, kurum, mağaza ya da işletme gibi, araştırma amaçlarına uygun olarak hazırlanan sorulara cevap verebilecek birimlerin, çerçevesi belirlenmiş bir ana kütleden seçilmesi işlemidir. Ana Kütle: Araştırma projesinde tespit edilen amaçlar doğrultusunda belirlenen birimler grubunun bütünüdür. Örnek: Ana kütleyi en iyi temsil eden ve belli bir yönteme göre ana kütleden seçilen alt gruptur. Örnek Birimi: Araştırmanın üzerinde uygulandığı ve ana kütleden seçilen ünitedir. Tam Sayım: Hazırlanan bir anketin, ana kütleyi oluşturan bütün birimlere uygulanmasıdır Örnekleme Çerçevesi: Ana kütleyi oluşturan elemanların listesidir.

Hedef Ana Kütlenin Tanımlanması Örnekleme Süreci Hedef Ana Kütlenin Tanımlanması Veri Toplama Yöntemi Örnekleme Çerçevesinin Seçimi Örnekleme Tekniğinin Seçimi Örnek Hacminin Belirlenmesi Örnekleme Sürecinin Yerine Getirilmesi

Örnekleme ve Örnekleme Dışı Hatâlar Örnekleme hatâsı, seçilen örneğin, ana kütleyi doğru ya da iyi temsil etmemesi hâlinde meydana gelen hatâdır. İki türlü örnekleme hatâsı vardır: İdarî hatâ ve Tesadüfî örnekleme hatâsı. Ölçme ya da örnekleme dışı hatâ ise, örnekleme hatâsı dışında kalan bütün hatâları kapsamaktadır.

Örnekleme Yöntemlerinin Tasnifi

Örnekleme Yöntemleri İhtimâlsiz örneklemede birimlerin ana kütleden örneğe seçimi kişisel yargılara dayanır. İhtimâlli (Tesadüfi) örneklemede birimler, örneğe piyango yoluyla seçilir. Birimlerin örneğe dahil olma ihtimali eşittir.

İhtimâlsiz Örnekleme Yöntemleri Kolayca örneklemede görüşmeci, istediği ya da uygun gördüğü kişiyi örneğe dahil eder. Bir yerden geçenler, bir yerden alışveriş yapanlar gibi. Yargısal örneklemede örneğe kimin seçileceği kararı bir uzmana ya da, konuyu en iyi bilmesi hasebiyle, araştırmacının kendisine bırakılmaktadır. Kota örneklemesi, iki aşamalı bir yargısal örnekleme olarak görülebilir. Kartopu örneklemesi, özel bir örnekleme türü olup, örnekleme çerçevesi oluşturmanın zor olduğu hâllerde kullanılabilir.

İhtimâlli (Tesadüfi) Örnekleme Yöntemleri Basit Tesadüfî Örnekleme: Ana kütlede yer alan her birimin, önceden bilinen ve diğer birimler ile eşit seçilme ihtimâli vardır. Eğer ana kütle hacmi N ve örnek kütle hacmi de n ile gösterilirse, seçim ihtimâli n/N şeklinde hesaplanabilir. Sistematik örnekleme: ana kütle liste hâlindedir. Birimler, örnek kütle hacmi belirlendikten sonra, ana kütle listesinden sâbit aralıklarla atlanarak seçilir.

İhtimâlli (Tesadüfi) Örnekleme Yöntemleri Katmanlı Örnekleme: Ana kütle, belli bir değişken itibariyle en az iki katmana ayrılır. Katmanlar karşılıklı ayrışımlı (mutually exclusive) ve bütün seçenekleri kapsayıcı (collectively exhaustive) olmalıdır. Ana kütle, N, katmanlara bölünerek ana katmanlar, N1, N2, N3,..., Nk, ortaya çıkar. Her ana katmandan, basit tesadüfî yöntemle, örnek katmanlar, n1, n2, n3,...,nk, seçilir. Bazen sistematik örnekleme ile de bu seçim yapılmaktadır. Küme örneklemesi, ana kütlenin kümelere ayrıldıktan sonra, bir ya da birkaç kümede tam sayımın yapıldığı ihtimâlli bir örnekleme türüdür.

İhtimâlli (Tesadüfi) Örnekleme Yöntemleri Alan örneklemesi, küme örneklemesinin özel ve geliştirilmiş bir türü olup, ana kütle birimlerinin coğrafî konumlarına göre düzenlenmesidir.

ÖRNEK HACMİ SEÇİMİ Örnekleme Dağılımları ve Özellikleri Normal dağılım, sürekli bir dağılım olup, burada gözlemler çan şeklinde ve ortalama etrafında simetrik dağılır. Normal dağılımda aritmetik, mod ve ortanca birbirine eşittir.

Standart Normal Dağılım: ortalaması sıfır ve standart sapması bir olan normal dağılımdır. Ana Kütle Dağılımı: bir ana kütlenin bütün elemanlarının sıklık dağılımıdır. Bu sıklık dağılımının bir ortalaması  ve bir standart sapması  vardır. Örnek Dağılımı: Ana kütleden seçilmiş tek bir örneğe ait elemanların sıklık dağılımıdır. Böyle bir örnekte ortalama ve standart sapma da S ile gösterilir Örnek Ortalamalarının Dağılımı: belirli bir ana kütleden seçilmiş bütün muhtemel örneklerin ortalamalarının kavramsal ve teorik dağılımıdır.

Basit Tesadüfi Örneklemede Örnek Hacminin Tahmini 1. Ortalama Yoluyla Tahmin Sadece Biliniyorsa: n = Hesaplanması düşünülen örnek hacmi Z = Standart hatâ şeklinde ifâdelendirilen güven düzeyi = Ana kütle varyansı E = Kabul edilebilen örnekleme hatâsı (ya da hatâ yapma düzeyi)

ve N Biliniyorsa:

2. Oranlar Yoluyla Tahmin N Bilinmiyorsa N Biliniyorsa