Böbrek Nakli ve Etik Sorunlar Dr. Serap Şahinoğlu Ankara Ü. Tıp Fak. Tıp Etiği ve Tıp Tarihi AD

Türk Nefroloji Derneği - 38000: 32000 hemodiyaliz , 6000 periton diyalizi Her yıl % 11 yeni hasta 5 yıllık yaşam süresi hemodiyaliz, % 55 Hastaların % 11.2 böbrek nakli olabiliyor. Prof. Dr. Serap Şahinoğlu

Hemodiyaliz mi? & Böbrek nakli mi? Artan hasta sayısı Ekonomi Makineye bağlı yaşam 5 yıllık yaşam süresi ortalama %55 Normal yaşam dönme İş gücü kaybının azalması 5 yıllık yaşam süresi ortalama %90-95 Prof. Dr. Serap Şahinoğlu

Böbrek Naklindeki Sınırlılıklar Hasta sayısındaki artış Kadavra böbrek bulma şansı(sızlığı) Böbrek bağış sistemindeki yetersizlik, ~ 3000 Yasal düzenleme sınırlılıkları Böbrek nakli... canlı verici kullanma Prof. Dr. Serap Şahinoğlu

Yasal düzenleme 2238 - ORGAN VE DOKU ALINMASI, SAKLANMASI VE NAKLİ HAKKINDA KANUN – 1979, 1982 Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Yönetmeliği – 2000, 2005 18 yaşından büyük ve akli dengesi yerinde 0-60 yaş arası tüm (kadavra) beyin ölümü gerçekleşmiş Prof. Dr. Serap Şahinoğlu

Etik Tartışmalar Son dönem böbrek hastası Hekim Verici Prof. Dr. Serap Şahinoğlu

Verici – Etik sorunlar Canlı verici “Ölü” verici Prof. Dr. Serap Şahinoğlu

Ölü Verici – Etik sorunlar “Ölü verici” adlandırılması: tıbbi ölüm kadavradan böbrek nakli beyin ölümü Prof. Dr. Serap Şahinoğlu

Ölü Verici – Etik sorunlar Temel çelişki ölmekte olan/henüz ölmüş olan birisinin organlarının bir başka kişiyi yaşatabilmesi ! Prof. Dr. Serap Şahinoğlu

Ölü Verici – Etik sorunlar Beyin ölümü kavramı Ölü vericinin onam sorunu Aileden izin alma Ne olursa olsun vericiden izin alabilmek Prof. Dr. Serap Şahinoğlu

Canlı Verici – Etik sorunlar Bir insanın hayatını kurtarmak için bir başkasının beden bütünlüğüne dokunarak, o insanın ömür boyunca tek böbrekle yaşama riski altına sokulabilir mi? Prof. Dr. Serap Şahinoğlu

Canlı Verici – Etik sorunlar Gönüllülük Yardımseverlik Fedakarlık Prof. Dr. Serap Şahinoğlu

Canlı Verici – Etik sorunlar Gönüllülük, yardımseverlik, fedakarlık, sevgi --- etik tartışma Etik değer --- ekonomik değer Organ ticareti Avrupa Konseyi İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesinin 25. maddesine göre, insan organ ve dokularının herhangi bir çıkar karşılığı hiç kimseye verilemeyeceğini, ancak vericinin organ çıkarılması nedeniyle uğrayacağı zararın, iş ve gelir kaybının karşılanmasının kabul edileceğini belirtmektedir. Ayrıca 2238 nolu kanunun 15. maddesi, Yeni TCK’nin 91, 92 ve 93. maddeleri organ ticaretiyle ilgilidir. Prof. Dr. Serap Şahinoğlu

Organ ticareti İktisat: arz/talep ilişkisi Yoksulluk Bir insan neden organlarını satmak ister ? Prof. Dr. Serap Şahinoğlu

Canlı Verici – Etik sorunlar Vericinin özerkliği sorunu Aydınlatılmış onam Prof. Dr. Serap Şahinoğlu

(Alıcı) Hasta – Etik sorunlar Böbrek kime verilecek? Hasta böbreği almak için uygun mu? Hasta yeterli olarak bilgilendirildi mi? Ulusal böbrek bekleme listesi tüm hastalara eşit uzaklıkta mı? Prof. Dr. Serap Şahinoğlu

Hekim – Etik sorunlar verici – alıcı arasında kalan hekim(ler) Yarar – zarar ikilemi: “Hiç kimseyi öldürmeden, ölecek birisini kurtarma” “İnsanları amaç olarak görme” Prof. Dr. Serap Şahinoğlu

Hekim – Sınırlı kaynaklar Sorunu – Ayrımcılık Adalet ilkesi: %85.7 katılıyorum, kesinlikle katılıyorum. ANCAK: En iyi sonucu almak: yaş, doku uyumu, hastanın genel durumu Hastalar arası eşitlik: bekleme süresi, başvuru süresi Aydın E, Sayek İ, Karaoğlu E, Örnek Büken N. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi klinisyen hekimlerinin etik bilgi ve farkındalıkları. Hacettepe Tıp Dergisi 2006; 37:98-115. Prof. Dr. Serap Şahinoğlu

Sır saklama sorunu: ölü/canlı Hekim – Etik sorunlar Sır saklama sorunu: ölü/canlı Suçluluk, manevi bağlılık Medyada özendirme amacıyla Prof. Dr. Serap Şahinoğlu

Sonuç ve öneriler Tedavi edici hekimlik - koruyucu hekimlik çalışmaları Ulusal böbrek bekleme listesi Amatör ruh – profesyonel yapılanma Hastalara, halka daha fazla sorunu anlatabilme Yeni yöntemlerle sorunu anlatma Bireyci yaklaşım ve çözümlerden toplumcu bir etik anlayışına... Prof. Dr. Serap Şahinoğlu

Şahinoğlu S, Biyomedikaletik ve yasal yönleriyle Türkiye’de böbrek aktarımı, Türkiye Klinikleri Nefroloji Özel Sayısı 2008, 1 (1) 102-110. serapsahinoglu@yahoo.co.uk