Tanımlar-Kavramlar Yrd. Doç. Dr. Ayşe Kuzu.

... konulu sunumlar: "Tanımlar-Kavramlar Yrd. Doç. Dr. Ayşe Kuzu."— Sunum transkripti:

1 Tanımlar-Kavramlar Yrd. Doç. Dr. Ayşe Kuzu

2 “Bir insanı ahlaken eğitmeden sadece zihnen eğitmek topluma bela kazandırmaktır.”
T.Roosevelt

3 Tanımlar Kavramlar Deontoloji Deonto - Görev logos - Bilim Deontoloji bir ödevler ve yükümlülükler bilgisidir, görev ve bilim anlayışı, davranış ilkeleri, meslek ahlakı gibi kavramları kapsar.

4 Ödev: Yerine getirilmesi vicdani yükümlülük olan görevdir
Ödev: Yerine getirilmesi vicdani yükümlülük olan görevdir. Öznel bir anlam boyutu taşır. Kişinin belirli bir görevi yerine getirmesinin yahut bir davranışta bulunmasının ya da bulunmamasının o kişi için zorunlu olduğunu gösterir. Ödev daima kişiseldir, görev ise kişiden bağımsızdır.Ödevde zorunluluk ve yükümlülük söz konusudur. Görevde ise işlevin sağlayacağı yarar ön plandadır.

5 Yükümlülük: Bir emir ya da yasağa uyma zorunluluğunun kişiye yüklenmesi demektir. Öznel olarak kişi bu işi ödev saymasa da bireyüstü otorite kişiyi buna zorlar. Bütün mevzuat ve geçerli ahlak kuralları hatta bir çok etiket kural böyledir. Deontolojide bu gruptadır.

6 Deontoloji; uyulması gereken ölçütlerin tümünü içeren ve tartışılmaya açık olmayan kurallar bütünüdür (örn. yasalar). Deontolojinin sorusu “ne yapmalı” “ne yapmamalı ”dır.

7 ETİK Yunanca “ethos” sözcüğünden gelmektedir.
İyonyalı filozoflardan bu yana ahlak temelini sorgulayan ve “iyi” kavramının ne olduğu mutlak iyinin olup olmadığını varsa ona nasıl ulaşılacağını araştıran zihinsel bir etkinliktir.

8 Etik… hmmm… burada yok gibi görünüyor.
sözlük Etik… hmmm… burada yok gibi görünüyor.

9 ETİK (2) insanın yaşamındaki değerleri tutarlı, mantıklı, sistematik olarak inceler, doğru-yanlış, iyi-kötü diye yargılanan durumlarla ilgilenir.Diğer insanlara zarar veren kararlardan kaçınılmasını sağlarken bazen karar verme yükümlülüğünü de getirir.

10 Etik günümüz toplumunda ne kadar önemlidir?

11 ETİK (3) Normların temelleri ve içerikleri felsefe tarafından sorgulanır. Bunların arasında iyi- kötü, doğru –yanlış ile ilgili olanlarının temellerini inceleyen felsefe dalına etik denir. Etiğin konusu değerlerin incelenmesi ve yorumudur. Ele aldığı sorunlar açık uçlu, verdiği yanıtlar yorumsaldır.

12 ETİK≠AHLAK Ahlak: Belirli bir topluluğun ahlakıdır. İyi-kötü, yapılması yapılmaması gerekenler etrafında sıralanan değer yargıları, normlar, ilkeler, kurallar topluluğudur. Toplumdan topluma ve yaşanan zamana göre farklılık gösterir. Görecelidir. Kesin ifadeler içerir. Doğru/ Yanlış İyi /Kötü sorgulanmaz.

13 Biyoetik Biyoetik" kelimesi sözlük anlamıyla "canlı etiği" anlamına gelmektedir. Biyoetik kavramı canlı bilimleri alanında insan tutum ve davranışlarının iyi ya da kötü yönünden değerlendirilmesi üzerine yapılan çalışmalar anlamına gelir. Canlı bilimlerindeki hızlı gelişmeler, etik kararlar alınmasını gerektiren çok sayıda yeni ve alışılmadık durumların doğmasına neden olmuştur. Biyoetik, tıp etiğini de içerir, ancak biyoetiğin kapsamı tıbbi etiğin sınırlarını aşar. Biyoetiğin konu alanı daha kapsamlıdır

14 Çok sayıda mesleki alan, disiplin ve kurumlar biyoetik alanında birlikte çalışırlar ve şu iki soruya yanıt ararlar: 1) "Ne yapmamız gerekir," "neye izin vermemiz gerekir," "neyi hoş görebiliriz" ve "tıbbi bilim ve teknolojinin yapmaya imkan verdiği bütün yeni şeyler arasından hangisini yasaklamamız gerekir ?“ "Zorunlu olanı," "izin verilebilir olanı", "hoş görülebilir olanı" nasıl belirleyebiliriz ? Ya da yeni imkanların daha önce gerçekleştirilememiş olanları mümkün kıldığında neyi yasaklamamız gerektiğini nasıl tespit edebiliriz ?

15 Tıbbi Etik Tıp uğraşının değişik yönlerinin yürütülmesi sırasında ortaya çıkan değerler sorunlarının, çatışmalarının tartışıldığı, açıklığa kavuşturulduğu, çözüm yollarının bulunmaya çalışıldığı bir etkinliktir.

16

17 Tıbbi etikte sorunları değerlendirirken yol gösterici etik ilkeler;
Zarar vermeme Yarar sağlama Yaşama saygı Dürüstlük Adalet Mahremiyete saygı/Sır saklama

18 Dürüstlük…

19 Yaşama saygı…

20 Bir çok amerikalı ve ingiliz doktor yaşlı hastaları için canlandırmama kararı veriyor…
Üzgünüm her geçen saat benim aleyhime işliyor … fakat ben uykuya dalmak istemiyorum.

21 Yaşama Saygı-Ötanazi

22 Yaşama Saygı - Abortus (Küretaj)

23 Özerklik

24 Özerkliğe Saygı- Aydınlatılmış Onam

25 Mahremiyete saygı…