BÖLÜM 4 ; İLETİŞİMDE ENGELLER YARD. DOÇ. DR. LATİFE UTAŞ AKHAN BÖLÜM 4 ; İLETİŞİMDE ENGELLER

1- İletişimi engelleyen bireysel-çevresel koşullar ( tablo 1) İLETİŞİMDE ENGELLER 1- İletişimi engelleyen bireysel-çevresel koşullar ( tablo 1) 2- Hastanın yararına-yardım amaçlı iletişim kurmayı engelleyenler.

Geri bildirim alma ve \ veya verme 1- İletişimde bireysel ve çevresel engelleri aşabilmek, iletilenlerin anlaşılmasını sağlamak için; Geri bildirim alma ve \ veya verme Yüz yüze iletişimi sağlamaya çalışma Sembolik anlamlara duyarlı olma Doğrudan- basit ifadelerle-açık iletişim kurma

Problem çözmede 7 basamak izlenir; 1- Problemi tanımlama, sınırlama, 2- Problemi analiz etme, nedenini ortaya koyma, 3- Problemle ilgili duyguların ifadelendirilmesi 4- Çözüm seçeneklerini tartışma

5- En iyi, en uygulanabilir çözümü seçme 6- Çözümü uygulayabilmek için plan yama-uygulama 7- Sonucu değerlendirme ve planda değişmesi gerekenleri saptama, bu becerinin yeterli gelişmemesi yardım edici iletişim kurmayı engelleyicidir.

İnsan ilişkilerinde sık rastlanan iletişime zarar verebilen davranışlar (iletişim teknikleri) Bunlar; Güçlü olma- üstün olma çabası ile karşıdaki kişiyi baskılama-onun yerine karar verme. Kendine yetebilir hale gelmesine izin vermeme, karşıdaki kişiyi bağımlı hale getirme.

Kendine uymayan görüşü kınama-yargılama Kişinin davranışına değil kimliğine yönelik eleştiri yapma, Etkin dinlememe-seçici/savunucu/ yüzeysel dinleme,

gerçek sorunu ya da davranışın anlamını irdeleme, Karşısındakinin görünen davranışını ya da sorusunu cevaplamak için davranma, gerçek sorunu ya da davranışın anlamını irdeleme, Aşırı özverili-şefkatli davranma ve bu davranışın ödüllenmesini bekleme- beklentiyi bulamayınca öfke, hayal kırıklığı yaşama,

Sır saklamama-mahremiyeti önemsememe, Karşısındaki insanı önemseme yerine onunla ilgili işi ya da işlemi ön plana alma, Hesap sorma ya da kişiye haddini bildirme, Merak amacıyla soru sorma, deşici olma,

Gereksinimi olmayana öğüt verme, Bana uygun çözümlerin başkalarına da uyacağı düşüncesi ile davranma, Basmakalıp sözlerle teselli etmeye çalışma, Karşımızdakinin ne anlatmak istediğini değerlendirmeksizin eleştiriden etkilenip savunmaya geçme,

İletişimde mesajın ulaşmasında ifade şekli mesajın kapsamından daha etkili olmaktadır. İletişimi olumsuzlaştıran beden mesajlarımızı fark edip, bedenimizle iletişimi kontrol altına olumsuz ses tonumuzu düzenlememiz yardım edici iletişim kurabilmede önemlidir.

Yardım edici iletişim kurabilmek için en önemli engel; yaşanan duygulardır. Ör: kendi yaşıtı olan hastalarla iletişimi yeğlemesi yaşlı insanlarla iletişimden hoşlanmaması gibi.

yaşama kotransferansa bir örnek olabilir. kotransferans gibi duygular. Babasına öfkesini, babasına benzettiği bir hasta ile yaşama kotransferansa bir örnek olabilir.

Transferans ise hastanın gösterdiği abartılı, mantık dışı tepkiler. Ör: Başka hastaları kıskanma, teke tek ilgilenilen ayrıcalıklı hasta olma isteği gibi davranışlar

Hasta bu davranışlarının kökenin çocukluktan geldiğini ve iletişimi engellediğini bilmeyebilir. Hasta ile çalışanlar bu tiplerin iletişimi engelleyebileceğine dikkat etmelidir.

Öfke duygusu-iletişimi engelleyicidir. Bireysel tehdit hissetme  Anksiyete de yükselme  kızgın, engellenmiş kırgın hissetme  ÖFKE

olarak algılanıp öfke ile sonuçlanabilir. İnsan yaşamında hasta olma, bakıma ihtiyaç duyma, kendine yapılan işlemler üzerinde kontrolünün olmaması, hastalığın ortaya çıkardığı durumlarla baş edememe tehdit olarak algılanıp öfke ile sonuçlanabilir.

Duyguların yok edilemeyeceği ancak düzenlenebileceği, kontrol edilebileceği bir gerçektir. Bu nedenle insanların “öfke” hissettikleri için suçluluk duymaları doğru değildir. Sağlıksız olan öfkenin saldırganlığa ve içsel tepki olarak kendine zarar vermeye dönüşmesidir.

Hemşirenin öfkenin olumlu yönlerini bilmesi gerekir. Öfkeyi ortaya çıkaran anksiyete enerjimizi tüketir, davranışlarımızın kontrolünü güçleştirir. Hemşirenin öfkenin olumlu yönlerini bilmesi gerekir. Öfkenin enerji üretme işlevi vardır, davranışa ivme verir harekete geçirir. Öfkenin anlamlılık işlevi vardır; öfkenin açıkça ifadelendirilmesi, iletişim kuranların birbirini anlamasını kolaylaştırır.

Öfke baş etme konusunda yeni davranışlara Anksiyeteye tepki olarak ego savunması işlevi vardır. Öfke baş etme konusunda yeni davranışlara ihtiyaç duyulduğu konusunda organizmayı uyarır. Öfke insana güçlülük-üstünlük olaylara kontrol koyabilme duyguları verir.

Hemşireler öfkelerini kontrol etmeli, sakin olmalı, Hemşire öfkenin ifadesini önlemek yerine “öfkenin olumlu işlevlerini yapıcı olarak kullanılabilmesi için” hastaya yardım edebilir. Hemşireler öfkelerini kontrol etmeli, sakin olmalı, Kendini ve hastayı zarar verici tepkilerden korumalı, Öfkeli insanın kendini değersiz hissettirici davranışlardan sakınmalı,

Not: Öfke karşısında sakin olmak öfkeyi azaltan bir yaklaşımdır. Öfkeli bireyin duygularını ifade etmesi için ortam hazırlamalı ve dinlemek için zaman ayırmalı. Not: Öfke karşısında sakin olmak öfkeyi azaltan bir yaklaşımdır.

Kendimizi bir tartışmada kazanma ya da kaydetmeye koşullamadan, ön yargısız olarak, olumsuz duygularımızı, kendimizi anlatmak amacıyla karşımızdakine ifade etmeliyiz. “Nasıl olmasını istediğimizi” suçlayıcı olmadan saldırıya geçmeden anlatmalıyız.

Öfkenin dışa vuruk ifadesinde “Yapıcı Davranış” tabloda görülmektedir.

Hasta yararına yardım edici iletişimi engelleyen duygulardan biri de hastaya acıma-çaresizlik yaşamadır. Bireyin (yardım edenin)empatik, duyarlı ve duygulu olması doğaldır. Ancak görevini aksatacak düzeyde etkilememeli.

ön plana çıkarmaması gerekir. Duyguların ön planda olması, yardım edenin duygularını kontrol edebilmesi,kendi gereksinimlerini ön plana çıkarmaması gerekir. Ör: Takdir edilme, dinlenme, duygularını paylaşma v.b. gibi gereksinimleri ön plana çıkarsa hastaya yardım güçleşir.

Alışageldiğimiz bazı iletişim kalıpları da yardım edici iletişimi engeller; Bir konuda garanti verme, kendimizi savunma, konu değiştirme, merakımızı gidermek için soru sorma, kalıplaşmış(boş ver) tepkiler verme, teselli etme, tavsiyede bulunma, alışageldiğimiz karşımızdakine yarar sağlamayan iletişim kalıplarıdır.

Tavsiyede bulunma, neden yararlı bir teknik değildir? 1- Her bireyin kendine özgü bir dünyası vardır. 2- Birey sorununu ancak kendisi çözebilir. 3- Onun yerine karar vermemiz olumsuz sonuçların sorumluluğunu kabul etmemiz anlamına gelir.

Çeşitli araştırmalar bireylere yardımcı ve destek olma amacıyla yardım edenin en sık kullandıkları yaklaşımların bilgi verme olduğunu göstermektedir. Hastaya bilgi verme çoğu kez tek başına kaygı azaltıcı etkiden bulunmaz. Ayrıca bilgi verme ve eğitim yaklaşımları konusunda bireyin bilgi sahibi olmaları gerekir.

İletişimi geliştiren teknik; Anlamaya çalışma amacıyla açık uçlu soru sorma ile olur.