İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ MEGEP Soğutucu Akışkanlara Müdahalede “Recovery” Ünitelerinin Önemi ve Çevre Duyarlılığı Açısından Şarj- Deşarj İşlemlerinde Dikkat Edilecek Hususlar Öğr.Gör.Kadir İSA Sakarya Üniversitesi 23-24 Şubat 2006 İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

SOĞUTMA SİSTEMİNİN ŞARJI Soğutma sisteminin uygun şekilde çalışabilmesi için uygun miktarda soğutucu akışkan şarjına ihtiyacı vardır. Tartarak veya çalışma basınçlarını dikkate alarak şarj edebilirsiniz. Evaporator aşırı kızdırma (superheat), kondenser aşırı soğuma (subcooling) ölçümleri, çalışma basınçları ve kompresör amper değerleri en iyi göstergelerdir. İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

BUHAR FAZINDA AKIŞKAN ŞARJI Sistem çalışmıyorken, buhar fazında alçak ve yüksek basınç tarafından soğutucu akışkan şarjı yapılabilir. Sistem çalışıyorken, alçak basınç bölgesinden soğutucu akışkan ilave edilebilir. Soğutucu akışkan silindirlerindeki basıncı arttırmak için ılık su kullanılabilir. Bununla beraber, kesinlikle açık alev kullanılmamalıdır. İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ SIVI AKIŞKAN ŞARJI Sistem vakuma alındıktan sonra, sıvı akışkan sıvı hattı veya resiver tarafından şarj edilebilir. Sıvı şarjı, buhar şarjına göre daha hızlıdır. Alçak basınç otomatiğinin şarj işlemi süresince bypass edilmesi gerekebilir. Sıvı soğutucu akışkan sisteme girmeden önce buharlaştırılabiliyorsa, alçak basınç tarafından dikkatlice verilebilir. Karışım soğutucu akışkanlar (407C vb.) muhakkak sıvı fazında şarj edilmelidirler. İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ AKIŞKANIN TARTILMASI Doğru miktar şarj için elektronik teraziler kullanılabilir. Sıradan teraziler bu amaçla kullanılmamalıdır. Pahalıdırlar ama hassastırlar. Şarj silindirinden ayrılan miktarı otomatik olarak gösterirler. Bazı modellerde, önceden belirlenen miktarda akışkan şarjı gerçekleşince otomatik olarak kesme tertibatı vardır. İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

ŞARJ TABLOLARINI KULLANMAK İmalatçılar tarafından sağlanan çeşitli eğriler ve tablolar kullanılabilir. Bu tablolar imalatçıdan imalatçıya farklılık gösterebileceğinden dikkatli olmak gereklidir. Superheat değerlerine rağbet edin. Şarj işlemine gereken önemi verin. Soğutucu akışkan ilave etmek, fazlayı uzaklaştırmaktan (boşaltmak değil!) daha kolaydır. İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

YARI-AZEOTROPİK (ZEOTROPRİK) SOĞUTUCU AKIŞKAN KARIŞIMLARININ ŞARJI Karışım soğutucu akışkanlar Bir veya daha fazla soğutucu akışkandan oluşurlar. Her biri bileşenden farklı özelliklere sahitir. Azeotropik karışımlar Her basınç değerinde yanlızca bir doyma sıcaklığına sahiptirler. Bilinen soğutucu akışkanlar (R-12, R-22) Yarı-azeotropik (zeotroprik) karışımlar - Buharlaşma ve yoğunlaşma safhalarında sıcaklık kaymaları meydana gelir. İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

ZEOTROPİK KARIŞIMLARIN ŞARJI Çiğ noktası değeri Doymuş buharın yoğuşmaya başladığı noktadır. Superheat hesaplamalarında kullanılır. Kabarcık noktası değeri Doymuş sıvının buharlaşmaya başaldığı noktadır. Subcooling hesaplamalarında kullanılır. İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

ZEOTROPİK KARIŞIMLARIN ŞARJI Kısımlara ayrılmak - Karışımın bir bölümü geri kalan kısmından daha önce buharlaşmaya veya yoğuşmaya başlayacaktır. - Bu durum, sıvı fazında gerçekleşmeyecektir. Herhangi bir kaçak durumunda; karışımın daha düşük buharlaşma sıcaklığına sahip kısmı, geri kalandan daha hızlı sızacaktır. Soğutucu akışkan silindirden sıvı olarak çıkmalıdır. İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

SOĞUTUCU AKIŞKANLARIN GERİ KAZANIMI, GERİ KULLANIMI VE İYİLEŞTİRİLMESİ Geri Kazanım (Recovery): Soğutucu akışkanın herhangi bir halde bir sistemden uzaklaştırılması ve bir test ve işlem gerekli olmaksızın dıştaki bir tanka herhangi bir yolla depolanmasıdır. Geri Kullanım (Recycle): Kullanılmış soğutucu akışkandaki yağın ayrılması ve kirleticilerin azaltılması için değiştirilebilir elemanlı filtre-kurutucular gibi nemi, asitleri ve özel maddeleri azaltan tek veya çok fazlı cihazlardan geçirilmesidir. İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ İyileştirme (Reclaiming): Soğutucu akışkana yeni ürün özellikleri kazandıracak şekilde damıtmayı da kapsayan yeni işlemlerin uygulanması. İstenen uygun ürün özelliklerinin belirlenmesinde soğutucu akışkanın kimyasal analizi gerekli olacaktır. Bu terim genellikle, yalnızca yeniden işlemden geçirme veya üretim kolaylıklarında uygulanan proses ve prosedürlerin kullanımını ifade eder. İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

Geri kazanım cihazları En basit üniteler R-12 ile kullanılmak üzere tasarlanmış olup, bu akışkanı atmosfere tahliye etmemek üzere toplamayı amaç edinirler. Soğutucu akışkan sistemden mevcut durumda alınır ve transfer yapılabilen veya yapılamayan silindirlere depolanır. Daha sonra servis merkezinde yeniden işlemden geçirilebilir veya iyileştirme istasyonlarına gönderilir ve sonraki bir tarihte yeniden kullanılır. İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ

Geri kazanım geri kullanım cihazları İKLİMLENDİRME SOĞUTMA EĞİTİM DANIŞMA VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ