8.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ 4. ÜNİTE SES SESİN ÖZELLİKLERİ

KAZANIMLAR 1.2.Ses dalgasının belirli bir frekansı ve genliği olduğunu ifade eder. 2.Sesin özellikleri ile ilgili olarak öğrenciler; 2.1.Çevresindeki sesleri, ince-kalın ve şiddetli-zayıf sıfatlarını kullanarak betimler ve sınıflandırır.   2.2.Ses şiddetini, sesleri şiddetli veya zayıf işitmemize neden olan ses özelliği olarak ifade eder. 2.3.Ses yüksekliğini, sesleri ince veya kalın işitmemize neden olan ses özelliği olarak ifade eder. 2.6.Ses düzeyinin ses şiddetinin bir ölçüsü olduğunu fark eder.  3.1.Bir müzik aletinden çıkan seslerin yüksekliğini ve şiddetini nasıl değiştirebileceğini keşfeder .

1-GİRİŞ EVRESİ (ENGAGE)

DANS EDEN KUMLAR 

ACABA RENKLİ KUMLAR NEDEN FARKLI ŞEKİLLERE DÖNÜŞTÜ ?

2- KEŞFETME EVRESİ (EXPLORE)

Gitarın her telinden aynı ses mi çıkar ?

Sizce bir sesi başka bir sesten nasıl ayırabiliriz ?

Sizce bu ksilofona vurduğumda seslerde nasıl bir değişim gözlenir ?

3-AÇIKLAMA EVRESİ (EXPLAİN)

SES TİTREŞİMLER HALİNDE YAYILIR 

Ses üreten varlıklara ses kaynağı denir.

Sesin yayılma hızı ortamın sıcaklığına bağlıdır. Sesin 0ºC de havada yayılma hızı 331m/s olduğu halde 20ºC de 344 m/s ‘dir. Sıcaklık artıkça sesin o ortamdaki yayılma hızı da artar. Sesin yayılma hızı ortamın cinsine bağlıdır. Ses katı maddelerde en hızlı, gaz maddelerde ise en yavaştır. Sesin yayılma hızı ortamın yoğunluğuna bağlıdır. Ortamın yoğunluğu arttıkça sesin yayılma hızı da artar. Ses oluştuğu ortamlarda dalgalar halinde yayılır.

Gemilerde deniz derinliğinin saptanması, balık sürülerinin izlenmesi ,batık gemilerin yerinin saptanması için sonar cihazları kullanılır. Sonar cihazları suyun sesi iletmesi sayesinde çalışır. Hatırlayalım !!!

Bir sesi, başka bir sesten ayıran özellikler vardır. Sesin özellikleri şunlardır: Sesin şiddeti Sesin yüksekliği Sesin tını

SESİN ŞİDDETİ Sesin uzaktan veya yakından duyulabilme özelliğidir. Uzaktaki birine sesimizi duyurabilmemiz sesin şiddetine bağlıdır. Ses dalgalarında genlik ne kadar büyük olursa sesin şiddeti de o kadar büyük olur.  Ses şiddeti birimi desibeldir(dB).

Seslerin işitme sağlığımıza göre belirlenmesine ses düzeyi denir Seslerin işitme sağlığımıza göre belirlenmesine ses düzeyi denir. Ses düzeyi sesin şiddetiyle ilgilidir.

SESİN YÜKSEKLİĞİ İnce sesi kalın sesten ayıran özelliktir. Bir sesin ince veya kalın olması, o ses kaynağının titreşim sayısına bağlıdır. Bir ses kaynağının bir saniyedeki titreşim sayısına frekans denir. Ses kaynakları çok hızlı titreşirlerse ince (tiz) , az titreşirlerse kalın(pes) ses verir. Yani frekansı büyük olan ses, frekansı küçük olan sesten daha incedir. 

TİTREŞEN BİR TELİN FREKANSI Telin boyuna (Telin boyu arttıkça frekansı küçülür, ses kalınlaşır)  Telin kesitine (Tel kalınlaştıkça frekans küçülür, ses kalınlaşır)

Telin gerginliğine (Telin gerginliği arttıkça frekans büyür, ses inceleşir) Telin cinsine bağlıdır.

DERİNLEŞTİRME EVRESİ (ELABORATE)

Bir gün Ayşe yolda yürürken arkasından birisinin seslendiğini duymuş ve arkasına bakmadan seslenenin Elif olduğunu anlamış. Kendi yoluna bakarak hayrola Elif neden bağırıyorsun diye sorunca Elif şaşkınlığını gizleyememiş ve Ayşe’nin kendisini nasıl görmeden tanıdığını sormuş .Ayşe’nin verdiği cevap ise ‘bana seslendin ya akıllım sesinden tanıdım’ olmuş.

Gamze ders öncesi öğretmenini beklerken su dolu cam şişesine elindeki kalemiyle vurmuş ve çok kalın bir ses çıktığını fark etmiş .Daha sonra derste suyunun yarısını içmiş ve kalemiyle oynarken yanlışlıkla su şişesine vurmuş sesin az öncekine göre daha ince çıktığını fark eden Gamze suyun tamamını içtiğinde şişenin sesinin nasıl olacağını merak eder ve bütün suyunu içtikten sonra kalemiyle su şişesine tekrar vurur. Çıkan sesler çok hoşuna giden Gamze aldığı 33 farklı cam şişeye farklı miktarlarda su doldurarak bir çubukla vurur ve farklı melodiler elde etmeye çalışır .

DEĞERLENDİRME EVRESİ (EVALUATE)

ESİN YENİCE 120513091