Behruz çinici

1932 yılında İstanbul’da doğdu 1932 yılında İstanbul’da doğdu. 1949’da Vefa Lisesi’nden mezun olduktan sonra İTÜ Mimarlık Fakültesi’nde öğrenimine devam etti. Mezuniyetinin ardından 1954 yılında İTÜ Mimarlık Fakültesi Şehircilik Kürsüsü’nde asistan olarak çalışmaya başladı ve Maçka Teknik Okulu’nda öğretim üyesi olarak yapı dersleri verdi. İTÜ’deki akademik görevlerinde 1962 yılına kadar devam etti

Bu süreçte çeşitli proje yarışmalarına katıldı: 1956'da Enver Tokay, Hayati Tabanlıoğlu, Ayhan Tayman ile birlikte katıldığı Erzurum Atatürk üniversitesi Kampüsü Planlama Yarışması'nda birincilik ödülünü kazandı. Ankara Petrol Ofisi Yönetim Binası (1957; Ayhan Tayman ile), Ankara Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (1958; Enver Tokay, Teoman Doruk ile) İstanbul Eminönü çarşı Merkezi ve Ofis Kompleksi (1959) yarışmalarında birincilik ödüllerini kazandı. Bu projelerden DSİ Genel Müdürlüğü yapısı dışında tümü uygulandı

1960'ta Altuğ çinici'yle birlikte çalışmaya başlayan Behruz çinici, 1961'de ODTÜ Kampüsü yarışmasını kazanmalarının ardından 1962'de atölyesini Ankara'ya taşıdı. Bu tarihten sonra 1980'e değin ağırlıklı olarak yapı alanı 500.000 m²'yi bulan ODTÜ Kampüsü yapılarını gerçekleştirdi

ODTÜ KAMPÜSÜ :

kampüs akademik bölge ve sosyal bölge olarak iki genel bölgeden meydana gelir. Lojmanlar Kapalı spor salonu Kafeterya Hizmet binaları Yurtlar Çarşı Sağlık merkezi Mimarlık fakültesi İdari ilimler fakültesi Fen- edebiyat fakültesi Mühendislik fakültesi labaratuvarı Bilgisayar mühendisliği İngilizce hazırlık okulu Merkezi kitaplık İdare binası Yapı merkezi

ODTÜ Fen-Edebiyat Fakültesi

ODTÜ İdari İlimler Fakültesi

Mimarlık fakültesi

Merkezi kitaplık

Kafeterya

Labaratuvar binaları

Rektörlük binası

Kapalı spor salonu

Ayrıca katıldığı çeşitli yarışmalardan 23'ünde, yedisi birincilik olmak üzere çeşitli ödüller kazandı. Aynı yıllarda gerçekleştirdiği çok sayıda proje arasında: Ankara Fen Lisesi Kompleksi (1963-65), Burhaniye Artur Sitesi (1969), 3000 Konutluk çorum Binevler Sitesi (1971), Ankara İran Elçiliği İlkokul Binası (1975-76), Güllük Tatil Köyü (1977), Sefer Ağa Sanayi çarşısı (1976-80; Doğan Tekeli ve Sami Sisa ile) TBMM Halkla İlişkiler Binası ve Milletvekili Sitesi (1978-80) yer almaktadır.Gene aynı yıllarda Meclis Camisi olarak bilinen TBMM Meydan-İbadet-Kitaplık Kompleksi'ni (Can çinici ile) gerçekleştirdi. 

Burhaniye Artur sitesi, Balıkesir

«Doğanın hiçbir değerinin bozulmaması» amacı gözetilerek yapılan tatil sitesinde 2000 konutun inşasında getireceği kolaylık sebebiyle modülasyon fikri benimsenmiştir. Eğimli yamaçlarda, planda birbirinden kayarak ve arazide kademeli olarak sıralar teşkil ederler.

Arazide tabiatı zedelememek için ayrıca rutubet ve sıcağa karşı bir tedbir olarak ev sıraları kolonlar üzerinde inşa edilmiştir. Bunun yanında cephede en dikkat çekici özelliklerinden biri de pek çok malzemenin tamamen doğal halleriyle birarada kullanılmış olmasıdır. Taşıyıcı sistem dışarıda net bir şekilde okunabilmektedir.

Aynı modüler planlama anlayışı cephe özelliklerinde de gösterilmek istense de projede uygulanamamıştır. Sitenin genel karakterini rasyonel formlar ve bu formların birbirine eklenerek oluşturdukları örüntü ile yaratılan yapı birimleri ve bunların aralarında oluşturulmuş meydancıklar, yollar, ispanyol merdivenleri vb. oluşturur.

Çorum Binevler Sitesi Nüfusu hızla artan ve endüstrisi, ekonomisi hızla gelişen şehirde, bunların doğal sonucu olan konut sıkıntısı ortaya çıkınca, kentin çoğunlukla esnaf, memur, işçisinden oluşan bir grup insan bu sorunu giderebilmek için bir kooperatif kurmuş ve Çorum’un 5 km uzağında onun sıkışıklığından kurtulmuş ama yine de ona bağlı bir uydu kent kurulmasına karar vermiştir.

Behruz Çinici bölge düzeyindeki araştırmaların sonucunda bir baraj önermiş, mevcut Ilıca Bağları’na ilaveten, barajgölü çevresinde yeşil alanlar, spor ve eğlence alanları, turistik tesisler oluşturulmuştur. Turizmin canlandırılması için ilk yazılı antlaşma olan Kadeş Antlaşmasının ön plana çıkarılması ve Çorum Dünya Barış Merkezi’nin kurulması önerilmiştir.

Sıraaev dizisi

Bölgenin deprem kuşağında yer aldığı göz önünde tutularak, yapılar genellikle alçak tutulmuş, SSK meslek kredisine uygun biçimde ebatlandırılmış ve yine ekonomi göz önüne alınarak merkezi ısıtma sistemine gidilmiştir. Konutlar tek kişiden beş çocuklu ailelere kadar değişik kompozisyondaki ailelerin ihtiyaçlarına cevap verecek niteliklerde; müstakil villalar, altlı üstlü ikiz evler, sıra evler, 4-5 katlı apartmanlar şeklinde planlanmıştır.

Yapılar geleneksel plan anlayışları, haymalıkları, boşodaları, dışarıdan bakıldığında ise beşik çatıları ve ahşağ kepenkleri ile klasik çorum evlerini anımsatmaktadır.

1977’de TBMM Vakfı sanatçı üyeliği ve 1980’de UIA Uluslararası Mimarlar Odası Kentsel ve Kırsal Düzenleme Çalışma Grubu üyeliğine seçildi. 1982’de Fas’ta Fes kentini koruma amaçlı uluslararası Hadara Derneği onursal üyeliğine seçildi ve eserleri Venedik Bienali’nde sergilendi. 1978-92 yılları arasında TBMM Halkla İlişkiler- Milletvekilleri Sitesi ve TBM Camii Kompleksinin planlama ve uygulama çalışmalarını yaptı.

TBMM Halkla İlişkiler Binası

TBMM CAMİİ 1985’te Can Çinici ve Behruz Çinici, ilgilenmeye başladıkladıkları proje için kuzey-güney doğrultusunda uzayan meclis kompleksine yerleşirken kıbleye yönelmek üzere 23 derece akstan saptırılarak konumlandırdıkları yapı ile alanda bir yönelme oku hatta bir sirkülasyon dağılım noktası meydana getirdiler.

New York Times’da 1998’de yayınlanan Herbert Muschamp’a ait makalede, TBMM camisinin, anti-laik ve dinci yönetildiğini düşünenlere karşı laik devlete güç verircesine tasarlandığı söylemiştir. Altı bin dört yüz metrekare alana yayılmış camii üç ana mekandan oluşur. İlki üçgen bir avlu/ilk cemaat mekanı bulunur. 1500 kişiye kadar alabilen bu alan nilüfer havuzu, şadırvanlı meydan ve kolonsuz revak altlarıyla bugün yaşanılan dünyayı temsil eder.

Diğeri eden dörtgen planlı bir ibadet alanıdır Diğeri eden dörtgen planlı bir ibadet alanıdır. Eşik mekan da denilen bu ibadet alanı hem yanlardan hem de ön cepheden geçilebilen 1 metrelik kot farkıyla iki platformdan oluşur. Ön kısım erkek safı, yüksekte kalan döşeme ise kadınların safına ayrılmıştır. Bu iki bölüntüyü birbirinden ayıran yalnızca cam bir parapettir.

Eşik mekanı ise cennet mekan denilen üçüncü kısma açılır Eşik mekanı ise cennet mekan denilen üçüncü kısma açılır. Behruz Çinici bu mekanı şöyle anlatmıştır: “Kıble yönünde de kaskatlı, şelaleli, havuzlu, gömülü avlu…Burada hoş bir ekoloji oluştu. İçinde küçük canlıları ile doğal bir bahçe… İçinde şimdilik yalnızca huriler yok!” New york times gazetesinde yayımlanan makalede Herbert Muschamp bu alanı “Dua edenler, cam duvarın arkasında çok seviyeli havuzların, çeşmelerin, nilüferli bir havuzun yer aldığı ‘yerebatan’ bahçeye bakıyor. Bu görüntü, inançlı Müslümanların ölümden sonraki hayatta hedefledikleri cennetin adeta bir izdüşümü...” şeklinde yorumlamıştır.

İki revağın buluşma noktasından bir merdiven yükselir İki revağın buluşma noktasından bir merdiven yükselir. Bu merdiven camiinin herhangi bir yerine değil camii dışında kalan üst bir koda çıkar. Burası minare yerine kullanılan balkon denilen yerin ve bir selvi ile kavak ağacının bulunduğu yerdir.

Behruz Çinici minare için “Meclis Cami'nde ise bir çağrı olmadığı için, minareye de gerek duyulamazdı zaten. Biz de, tamamen sembolik olarak iki şerefeyi üst üste koyarak tepeyi vurguladık. Minare yerine koyduğumuz kavak ağacı ve yanındaki selvi de, büyüdüğünde minare simgesi o olacak. Aslında minare artık kolumuzdaki saattir.” İfadesini kullanmıştır.

Yapıya ait bir de kütüphane bulunur Yapıya ait bir de kütüphane bulunur. Meclisin muazzam kitaplığının yalnızca dini yayınları içeren bu kısmı, ön avlunun batı revağı boyunca konumlanıyor. Namazgah ise revağın güney kolundadır. TBMM Cami, devlet tarafından finanse edilen ilk camidir. Camii geçmişin mimari alışkanlıklarına dayanmaktan kaçınarak form, mekan ve ışığın işlenişiyle ve peyzaj-bina ilişkileriyle tanımlanmaktadır.

Taksim Meydanı Uluslararası Yarışma Projesi (İkincilik ödülü, 1987) 1980'li yıllarda Ankara'daki atölyesinin yanı sıra İstanbul'da da bir atölye kuran Behruz çinici çalışmalarını ağırlıklı olarak burada sürdürdü. İstanbul'da gerçekleştirdiği pek çok bireysel yapının yanı sıra önemli projeleri arasında; Taksim Meydanı Uluslararası Yarışma Projesi (İkincilik ödülü, 1987) Aynı yıllarda gerçekleştirilen Naciye Sultan Sitesi, Soyak Sitesi ve Salacak'da bir restorasyon projesi sayılabilir. Yurt dışında da çeşitli projeler gerçekleştiren çinici'nin Libya ve Suudi Arabistan'da uyguladığı tatil köyleri, toplu konut siteleri, otel ve saray projeleri vardır.

Çinici, tasarım ağırlıklı mimarlık çalışmalarının yanı sıra özellikle Türkiye'de mimarlığa yönelik yasal ve yönetsel çerçevelerin oluşmasına yönelik katkılarıyla da ön plana çıktı: 1964-66 arasında İmar İskan Bakanlığı Şehir Planlama Komitesi üyeliği yaptı. 1972-74 arasında Turizm Bankası'nda müşavir mimarlık yaptı. 1977'de TBMM Vakfı sanatçı üyeliğine, 1980'de merkezi Paris'te bulunan UIA Kentsel ve Kırsal Düzenleme çalışma Grubu üyeliğine, 1982'de Uluslararası Hadara Derneği şeref üyeliğine ve YöK Sitesi müşavir mimarlığına atandı. Kendisine devlet tarafından Büyükelçilik ünvanı verilen Behruz çinici Resmi görev süresi Edirne, Isparta, İzmir, Şanlıurfa'dan Kazakistan'a kadar çeşitli planlama ve restorasyon çalışmaları yaptı. 1993'te T.C. Başbakan Şehircilik Mimarlık Başdanışmanlığı'na atandı

ALDIĞI ÖDÜLLER: 1981 yılında Fransız Mimarlar Odası tarafından "Sir Robert Matthew" ödülü'ne, Aynı yıl ODTÜ tarafından "Pritzker" ve ülke içinde ise "Atatürk" ödüllerine aday gösterildi. 1984 yılında Simavi ödülü’nü, 1986 yılında TC İş Bankası Kent ve Mimarlık ödülü'nü, 1991 yılında Türkiye Prefabrik Birliği ödülü'nü, 1995 yılında TBMM Camisi ile Ağa Han Mimarlık ödülü'nü Can çinici ile birlikte aldı.

SEDA DEMİRCİOĞLU