ARTEROSKLEROZ BULANIK MANTIK TABANLI YAZILIM ALGORİTMALARI Farıd BABAYEV*, Bilge Hilal ÇADIRCI* *Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi, Biyomühendislik Bölümü, Tokat farid.babayev.st@gmail.com OZET GIRIS VE AMAC Ateroskleroz kalp beyin ve diğer hayati organlara verilen kan miktarını önemli ölçüde azaltabilen arterlerin daralmasıdır. Aterosklerozda plak denilen yag birikintileri olustugunda arteriler daralir. Plaklar tipik olarak düşük yoğunluklu lipoproteinler (LDL) kolestrol düz kas hücreleri ve fibroz doku bazen de kalsium içerir. Sonuç olarak bloke olan arterin beslemesi gereken organ, kan ve oksijen açısından aç kalır. Organ hücreleri ya olebilir veya geri dönüşümsüz olarak ağır hasar görebilir. Yılda 100.000 den fazla kişinin ölümünden sorumlu tutulan sağlık uzmanları, tıbbi hataların azaltılması konusunda bilinçlendirilmeye başlanmıştır. Bu amaçla tıbbi algoritmaların kullanımı popüler hale gelmektedir. Günümüzde, bu stratejiler bakım hizmetlerinin sunumu için kullanılmaktadır. Bir tıbbi algoritma bir tarama tablosu veya karar ağacı kadar düşük teknolojiye sahip olabileceği gibi (A, B ve C semptomlari belirgin degilse X tedavisini kullanin), mekanik vantilatörlerin arka planındaki kodlamalar kadar karmaşık olabilir. Tıbbi algoritmalar tıbbi karar verme sürecindeki belirsizliklerin bir kısmını ortadan kaldırır ve sağlayıcı ekiplerinin etkinliğini ve doğruluğunu iyileştirir. Programcılar tarafından sağlayıcılar için bu algoritmalar geliştirilmişlerdir ve bunlar kanıta dayalı veri yönlendiricilerdir. Çalışmanın amacı bu programcılar tarafından geliştirilen sağlayıcıların araştırılmasıdır. MATERYAL VE YONTEM Arteroskleroz tanısında kullanılan değişkenler belirlenir. Sistem tepkisi değerlendirilir (ne kadar doğru olduğunun değerlendirilmesi) Son sistemi oluşturan farklı alt sistemlerin ağırlığını analiz edilir. Sisteme daha fazla bilgi girdikçe, sistemin teşhis doğruluğunu artırır. Daha fazla alt sıstem ve daha fazla değişken kullanılabilir. REFERANSLAR SONUC VE DEGERLENDIRME Ekberov M. Matematık ve Fılosofıa –Baku 1971 Isayev.F.N.Tibbi Bioloji ve Fizik—Baku 1985 Ivanov.B.C.Radio dalgalar—Moskva 1992 Hesenov.A.Bioloji kimya---Baku 1974 Komarova .F.I.,Kukes.B.T .Dahili hastaliklar—Moskva 1981 A.N.Klimov. A.B.Vinogradov. A.I. Kliorin .K.I Kosickii YU.P. Lisicin .V.A. Lusov .R.K. Okanov. N.R.PALEEV. A.B. Petroviski I.K.Skavacabay ,.Kardioloji .—Moskva 1977 P.B . Petrov .Immunoloji –Moskva 1982 J.C.Memmedov.C.H.Tekdisi F.I.Islamzadeh—Patoloji Fiziologia—baku 1989 A.H.Remizov Medikal Sibernetik Elektronika ve Fizik—Moskva 1982 Bu çalışma sonucunda arteroskleroz teşhisini kolaylaştırmak için bir yazılım planlanmıştır. Bu programın yazılımında, hastanın lipid değişim hataları, kolesterol ve b lipoprotein miktarlarındaki artış, kolesterol fosfolipitlerindeki nispi değişiklikler değişkenler olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak bu program ile arterosklerozun tanı ve tedavisinde, doğru ve hızlı karar verilmesine yardımcı olunacaktır.