Bilimsel Araştırmalarda Temel Kavramlar İsmail GÜLEÇ

Temel Kavramlar Bilim Paradigma Yaklaşım Araştırma Yöntem Teknik Ontoloji Epistomoloji Desen

İlim/Bilim TDK sözlüğüne göre; Evrenin veya olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneye dayanan yöntemler ve gerçeklikten yararlanarak sonuç çıkarmaya çalışan düzenli bilgi, ilim Genel geçerlik ve kesinlik nitelikleri gösteren yöntemli ve dizgesel bilgi Belli bir konuyu bilme isteğinden yola çıkan, belli bir amaca yönelen bir bilgi edinme ve yöntemli araştırma süreci

Kubbealtı Lügatine göre; Evrenin ve olayların bir bölümünü deneye ve gerçeklere dayanarak inceleyen ve bunlara âit yasaları çıkarmaya çalışan düzenli bilgi, bilim. Belli bir konuya âit bilgilerin bütünü. Okumakla elde edilen nazarî bilgi.

Bilim ile ilgili kelimeler lim adamı: Bilim adamı, bilgin, âlim. İlim dili: Çeşitli ilim dallarında o ilmin gerektirdiği terimleri içine alan dil, bilim dili: “Hukuk dili.” “Tıp dili.” “Felsefe dili.” İlmi ile amel etmek: Bilgisine göre davranmak, bilgisiyle işi birbirini tutmak İlmini almak: Bir işi iyice öğrenmek, kolay ve rahat yapma usûlünü yapa yapa öğrenmek. İlm-i ahlâk: Ahlâk ilmi, töre bilimi. İlm-i âhiret – İlmü’l-âhire: Âhiret ilmi, eskatologya. İlm-i (İlmü’l-) a’lâ: Yüce ilim, metafizik: İnceliğin son derecesinde bulunan bir cevhere intikāli dolayısıyle ilm-i a’lâyı idrâk güç olmuştur (Kâtip Çelebi’den Seç.). İlm-i (İlmü’l-) ebdan: Beden ilmi, hekimlik bilgisi. İlm-i (İlmü’l-) edyan: Tanrı, din ve dinle ilgili hususlara dâir ilim

Paradigma: Model, örnek Belirli bir sâhada çalışan bilim adamlarının ortak değerlerinin bütünü. Bir düşünce sistemidir. İnsanlara; Neyin önemli olduğunu, Neleri niçin yapmaları gerektiğini açıklamada, Yol gösterir, düşüncelerini şekillendirir, davranışlarına yön verir.

Yaklaşım Bilimsel araştırmaya başlamadan önce; Niçin Ne zaman Nasıl Kimlerle Nerede gibi soruların cevaplarına göre alınan tutum.

Araştırma Herhangi bir olguyu, olayı veya nesneyi anlamak, anlamlandırmak, geliştirmek, doğrulamak veya yanlışlamak için bir takım bilimsel ilkeler doğrultusunda yönlendirilen ve planlı-programlı şekilde yürütülen incelemelerdir. Sistemli bilgi toplayıp analiz etme süreci

Yöntem Yaklaşımın uygulamaya dönük açıklamasına yöntem veya metodoloji denir. Belli bir sonuca ulaşmak için takip edilen sistematik sürece yöntem denir.

Teknik Araştırılan konuyla ilgili olarak açıklama, yorumlama ve tahmin etmeyi sağlayacak pratik araçlara teknik denir. Veri toplama araçları olarak da kullanılır. Gözlem, görüşme, anket, döküman vs. gibi.

Ontoloji Varlığı sorunu. Okul niye vardır? Öğretmen nedir? Öğrenci olmak ne demektir? Ders gerekli midir?

Epistomoloji Bilgi felsefesi. Hangi bilgi daha doğrudur? Öğretme bilgisi

Desen Bazen yöntem, bazen de teknik anlamında kullanılır. Daha çok yöntem ile teknik arasında bir yerde kullanılır ama bunu da çoğu kere tayin etmek zordur.

Hipotez Varsayım, kurgu, faraziye, spekülasyon. Olguları ve olgularası ilişkileri açıklamak için kurulan açıklama taslağı, Henüz doğrulanmamış kavramsal genelleme, Olası tahminler,

Kuram/nazariye/teori Uygulamayı ve yarar sağlamayı dikkate almadan ortaya konan soyut salt bilgi ve kural. Doğrulanmış hipotez, Bilgi edinme sürecinde ortaya çıkan, geçerlik ve güvenirliği bilimsel yöntemlerle saptanmış olan, iç tutarlılığı bulunan bilgiler, açıklamalar bütünü.

Yasa/kaziyye Doğrulanmış hipotezlerden oluşmuş kuramlar Bir olguyu değil, olguların geneli için doğru olan kuram, teori.

Öngörü Bilinenlerden yola çıkarak bilinmeyenler üzerinde tahmin etme,.