Konu 9: Reasürans Türleri: Hasar Fazlası (Excess of Loss – XoL - Aşkın Hasar)

Risk verme ve kabul esasları Reasürör açısından Risk alınması zorunlu Risk alınması serbest Sigortacı Açısından Risk devredilmesi zorunlu Zorunlu (otomatik) reasürans Zorunlu – ihtiyari reasürans Risk devredilmesi serbest İhtiyari – zorunlu reasürans İhtiyari reasürans

Reasürans sözleşmesi türleri Reasürans sözleşmeleri İhtiyari Reasürans Bölüşmeli Bölüşmesiz Trete reasüransı Bölüşmeli (Proportional) Kotpar (Quota share) Eksedan Bölüşmesiz (Non-proportional) Hasar Fazlası (Excess of Loss – XoL) Risk Başına Hasar Fazlası Olay Başına Hasar Fazlası Toplam Hasar Fazlası (Stop Loss)

Bölüşmesiz tretelerin genel özellikleri Bölüşmesiz reasürans sözleşmelerinde sedan ve reasürör yükümlülüğü hasar temelinde paylaşır. Bu paylaşım bölüşmeli reasürans sözleşmelerinde sigorta bedelleri üzerinden oransal olarak olmaktadır. Bölüşmesiz reaürans sözleşmelerinde reasürörün yükümlülüğü, hasar belirlenen bir limiti aştığında (muafiyet gibi) başlar ve belirli bir üst limite kadar devam eder. Her hasar tek tek ele alınmak zorunda olmadığı için muhasebe işlemleri ve operasyonel işlemler azalır. Bu sayede yönetim giderleri düşürülmüş olur. Reasürans primleri her bir poliçe yerine toplam portföy üzerinden hesaplanır. Reasürans primi baştan belirlenir ve üretime bağlı olmadığı için sedanın bütçe oluşturması daha kolaydır. Ancak, reasürans primleri dönemler arasında ciddi seviyede değişkenlik gösterebilir. Normalde kar komisyonu yoktur.

Bölüşmesiz tretelerin avantajları Sedan açısından; Yönetim giderleri azaltılır. Primlerin daha fazla miktarının saklama payında kalmasını sağlar. Reasürör açısından; Hasar fazlası anlaşmalarının fiyatlaması amacıyla reasürör portföy hakkında daha fazla bilgi edinir. Reasürans primleri reasürör tarafından belirlenir. Reasürans primleri peşin alınır, bu da ciddi bir nakit akış artışı sağlar.

Bölüşmesiz tretelerin dezavantajları Sedan açısından; Sadece büyük hasarlar korunur. Hasar şiddeti etkilenmeyen ama hasar frekansı yükselen durumlar için koruma sunmaz. (stop loss hariç) Peşin ödenen reasürans primleri nedeniyle negatif nakit akışı vardır. Kar komisyonu olmaması da sedanın finansmanını olumsuz etkiler. Büyük hasarların yoğun olarak gerçekleştiği bir yılı takip eden yıllarda hasar fazlası anlaşmaların fiyatı yükselir. Reasürör açısından; Az bir prim karşılığı çok yüksek hasar ödenmesi ihtimali vardır.

Örnek: Sigorta şirketi risk başına 50.000.000 TL limit ile bir riske teminat vermek istemektedir. Şirketin sermayesi 500.000.000 TL olup, şirket yönetimi pazarlama birimine şirket sermayesinin %2’sinden fazla riskin şirketin saklama payında tutulmasının istenmediğini belirtmiştir. Şirketin söz konusu branşta beklenen prim üretimi 100.000.000 TL’dir. Bölüşmeli reasürans anlaşmasında söz konusu şartı sağlamak için 10/90 (%20 saklama payında tutulan %80 devredilen) anlaşma yapması gerekir. Bu durumda her prim aynı oranda reasüröre devredileceği için şirket ürettiği primin %80’ini reasüröre devretmiş olur. Diğer bir deyişle reasüröre çalışmış olur. %20 %80 100 Milyon TL Sedan Reasürör 20 Milyon TL 80 Milyon TL

Örnek: Eksedan tretelerde prim ve hasarların paylaşılması Yukarıdaki eksedan tretesi kapsamında 100.000 TL hasar aşağıdaki şekilde paylaştırılır: Poliçe teminat limiti ile trete kapasitesi uyumlu olduğunda 100.000*%10 = 10.000 TL sedanın payı, 90.000 TL reasürörün payıdır. Poliçe teminat limiti trete kapasitesinin altında kaldığında 100.000*%12,5 = 12.500 TL sedanın payı, 87.500 TL reasürörün payıdır. Poliçe teminat limiti trete kapasitesinin üstünde kaldığında 100.000*%6,7 = 6.700 TL sedanın trete kapsamında saklamasında kalan payı, 100.000*%60= 60.000 TL trete kapsamında reasürörün payı, 33.300 TL ise trete koruması dışındadır.

Hasar fazlası tretelerinin avantajları Sedan her riski reasüröre devretmek zorunda değildir. Sedan sadece saklama payında kalan miktarın üzerindeki riskleri devreder. Sigorta şirketi küçük riskleri üzerinde tutup büyük riskleri devrettiği için daha tekdüze ve homojen hasar portföyüne sahip olabilir. Sigortacının büyük riskleri devretmesini sağlayarak, büyük riskleri yazabilmesi kapsamında iş kabul kapasitesini artımasına yardımcı olur. Büyük riskler için sedanın saklama payını azaltmasına imkan sağlar.

Eksedan tretelerin dezavantajları Her riskin ayrı ayrı değerlendirilmesi gerektiğinden ve muhtemelen birden fazla reasürör bulunacağından, sedan şirket için yönetim giderleri çok yüksektir. Reasürör ise yüksek miktarlı risklere yüksek oranda katıldığı için daha dengesiz ve dalgalı hasar portföyü taşıyacaktır.

Eksedan ile Kotpar Tretelerin Farkı Eksedan, sedan şirketin daha düşük miktarlı riskleri üzerinde tutmasına imkan sağlarken kotparda tüm risk aynı oranda paylaşılır. Eksedan tretelerde her risk ayrı değerlendirmeye tabi tutulmak zorundadır. Kotpar tretelerde ise trete şartları her riske aynı şekilde tatbik edilir. Kotpar tretelerinin yönetimi daha kolaydır. Eksedan uygulamasında sedanın tecrübeli olması gerekir.