YAZIM KURALLARI FAHRİYE ŞAHİN 9/C NO:134 BÜNYAN ANADOLU LİSESİ

KÜÇÜK ve BÜYÜK HARFLERİN YAZIMI SAYILARIN YAZIMI TARİHLERİN YAZIMI KELİMELERİN AYRI ve BİTİŞİK YAZIMI “-Kİ” EKİNİN YAZIMI “Mİ” EKİNİN YAZIMI “-DE” HAL EKİNİN ve “DE” BAĞLACININ YAZIMI DÜZELTME İŞARETİ (^)

KÜÇÜK ve BÜYÜK HARFLERİN YAZILIŞI Cümlenin ilk sözcüğü büyük harfle başlar. Sokakta gürültü arttı.Uzaktan bir laterna sesi geliyordu. Özel isimler büyük harfle başlar. Kahve halkı Selim Paşayı aralarında görünce çekindiler. Şiirde,dize başları büyük harfle yazılır. Ben sana mecburum,bilemezsin Adını mıh gibi aklımda taşıyorum.

Kitap adları ve yazıların başlıkları büyük harfle başlar,her sözcüğü ilk harfi büyük yazılır. Bir Deli ile Evlendim,Sefiller Özel adların kısaltmaları büyük harfle başlar;her sözcüğün ilk harfi büyük olur. TBMM,DDY,PTT,DGM… Ay,Güneş,Dünya sözcükleri astronomi terimi olarak kullanıldıkları zaman büyük harfle;diğer zamanlarda küçük harfle başlar. 1.Dünya,Güneş etrafında döner. 2.Seni dünyalar kadar seviyorum;güneş gibi içimi ısıtıyorsun. Mektuplarda hitapların ilk sözcüğü büyük harfle başlar. Sevgili babacığım,Canım anneciğim ….

Resmi yazılarda hitap sözcükleri büyük harfle başlar. Sayın Profesör,Sayın Valim Cümle rakamla başlamışsa ondan sonra gelen sözcüğün ilk harfi küçük yazılır.(IV.Murat,III Selim gibi özel isimler bu kuralın dışındadır. V. Sınıf,III.blok,VI daire… İki noktadan sonra örnekler sıralanıyorsa bu örnekler küçük harfle başlar. Yaz sebzeleri:patlıcan,biber,domates,salatalık…

Gazete ve dergi adlarının her sözcüğü büyük harfle başlar. Resmi Gazete Adam Sanat,Milliyet Çocuk… Din ve mitoloji kavramları karşılayan özel adlar büyük harfle başlar. Allah,Tanrı,Cebrail,İsa,Afrodit… Ülke adları ve bu adlardan sonra gelen cumhuriyet ve krallık sözcüklerinin ilk harfi büyük harfle yazılır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti…

2.SAYILARIN YAZILIŞI Saat,para tutarı,ölçü,istatistik verileri ilişkin sayılar yazılırken rakamlar kullanılır. Sabahleyin saat 7:30’da işe gidiyorum. Saat ve dakikalar metin içinde yazı ile yazılabilir. Saat sekizi on beş dakika beş saniye geçe vapur kalktı. Kompozisyon içinde veya edebi eserlerde sayılar rakamla değil yazıyla yazılır. Birden fazla sözcükten oluşan sayılar ayrı yazılır. “bin otuz dokuz” Banka işlerinde;senet ,çek gibi parayla ilgili belgelerde sayılar bitişik yazılır. Bin otuzdokuz.

3.TARİHLERİN YAZILIŞI Tarihler yazılırken önce gün,sonra ay,daha sonra yıl yazılır. 19.5.1973,19.V.1973,19 Mayıs1919

4. KELİMELERİN AYRI VE BİTİŞİK YAZILIŞI: Ses düşmesi uğrayan birleşik sözcükler bitişik yazılır. Seyretmek,hapsetmek… Vurgusu son heceye kayan birleşik sözcükler bitişik yazılır. Babayiğit, Babayiğit… İnsana özgü ad ve sıfatlarla kurulan bitki,hayvan ve eşya adları bitişik yazılır. Camgüzeli, Akşamsefası…

5. “-ki” EKİNİN YAZILIŞI Ek olan “-ki” sözcüğe bitişik yazılır. Bahçedeki çocuk=sıfat yapan –ki Evdeki kedi=sıfat yapan –ki Seninki can da benimki patlıcan mı?=ilgi zamiri “ki”:Bağlaç olduğu zaman ayrık yazılır. Sözcük görevindedir. Geldim ki çıkmıştınız. Bu örneklerin dışında kalıplaşmış oldukları için sözcüğe birleşik yazılan “ki” ler de vardır: Halbuki,çünkü,

“Mİ” EKİNİN YAZILIŞI Soru eki “mi” ayrı yazılır ve kendinden önceki sözcüğün son ünlüsüne bağlı olarak ünlü uyumlarına uyar. Uzun mu uzun bir yol. Arabası güzel mi güzel. Bugün okula gelecek misin. Suyu soğuk mu soğuk içti.

“DE” HAL EKİNİN VE “DE” BAĞLACININ YAZILIŞI Türkçemizde “de” ya bağlaç ya da ismin hal ekidir. Bağlaç olan “de” sözcükten ayrı yazılır.Ancak kendisinden önceki sözcüğün son ünlüsüne bağlı olarak büyük ünlü uyumuna uyar; da,de biçimini alır. Dil ile düşünme ve mantık arasında da doğrudan ilişki vardır. Dostluk ve barış böyle sürse de mutlu yarınları doyasıya yaşasak.

Bağlaç olan “de, da” ayrı yazılır,ünsüz uyumuna uymaz. Okumuş ta ne olmuş sanki.(“ta” değil “da” olmalı) De hal eki ise eklendiği sözcüğe içinde bulunma, kalma anlamı katar,çekim ekidir. Hal eki “-de” sözcüğe bitişik yazılır ve hem ünlü hem ünsüz uyumuna uyar. Araştırma ödevim okulda kalmış. Sokakta yüksek sesle konuşmamak bir görgü kuralıdır.

DÜZELTME İŞARETİ (^) Dilimizde yazılışları birbirine benzeyen, anlamları ayrı sözcükler vardır. 1.Adet (sayı), Âdet (alışkanlık, görenek) Hala (babanın kız kardeşi), Hâlâ(durum) Aşık (küçük kemik),Âşık(tutkun) Halam bana hâlâ niye ziyaretime gelmiyorsun dedi. Bu sözcükleri birbirinden ayırmak için uzun ünlünün üzerine düzeltme işareti (^) konur. Dilimize giren Arapça-Fransızca Sözcüklerde “g” ve ”k” ünsüzlerinin ince okunduğunu göstermek için,bu ünsüzlerden sonra “a” ve ”u” ünlülerinin üzerine düzeltme işareti konur.

Dükkân,rüzgâr,hikâye,kâr,kâğıt… Batı dillerden gelmiş sözcüklerde “l” ünsüzünün ince okunduğunu göstermek için düzeltme (inceltme)işareti kullanılır. Lâmba,lâhana,plâj,klâsik,plân…