İletişim Süreci ve Öğeleri- İletişim Türleri- İletişim Biçimleri

İletişim Süreci ve Öğeleri Kaynak İleti (Mesaj) Kanal Alıcı Geri Bildirim

Kaynak İletişim sürecini başlatan, ilk iletiyi oluşturan ve gönderen kişidir. Kaynak algılama, seçme, düşünme, yorumlama süreçlerinde ürettiği anlamlı iletileri simgeler aracılığı ile gönderen kişi ya da kişilerdir (Zıllıoğlu, 1993: 98). Bir konuşmada konuşmacıyı, bir kongrede/sempozyumda tebliğ sunucusunu, eserlerde yazarı, kitle iletişim sürecinde ise, yayının ya da iletinin üretiminde katkıları olan kişi ya da grubu kapsayabilir.

Kaynak dvm. Sözel İletişim becerisi-(yeteneği): Konuşma ve Yazma (Kodlama yeteneği) Okuma ve Dinleme (Kod açma yeteneği) Düşünme ( Ortak Yetenek) İletişim becerisi (yeteneği), tutumlar, deneyim ve bilgi düzeyi ile çevresel, toplumsal ve kültürel öğeler iletiyi oluşturacak kaynak kişi/kişilerin kuracakları iletişimi de etkilemektedir (Yüksel, 2008: 14)

Kaynak dvm. Tutumlar: Kaynağın kişiliği. Örn. Çekingen veya rahat bir karakterde olması. Deneyim ve Bilgi: Kaynağın bilgi birikiminin deneyiminin yoğun olduğu konularda iletişimde bulunması. Çevresel- Toplumsal ve Kültürel Öğeler: toplumsal yapı içerisinde yer alan kişilerin, üyesi oldukları toplum içinde belirli bir takım rolleri, konumları, saygınlıkları ve belirli işlevleri söz konusudur.

İleti (Mesaj) Bir şeyi aktarmayı, iletmeyi isteyen kaynağın ürettiği sözel/görsel-işitsel fizik bir üründür (Zıllıoğlu, 1996:94). İletinin iki temel Öğesi İletinin dili: iletinin ulaştırılmasında yararlanılan herhangi bir koddur. Herhangi bir ulusal dil olabileceği gibi müzik, sanat ve hareketler (jestler ve mimikler) gibi konuşulan dil dışında da bazı kodlar olabilir. Önemli nokta hem kaynak hem alıcı için net ve anlaşılır bir yapıda olması. İletinin İçeriği: Öncelikle kodlanacak ileti açık biçimde seçilmeli, daha sonra seçilen bu ileti ulaşılması amaçlanan alıcının niteliklerine bağlı olarak en kolay anlaşılabilir hale getirilmelidir (Yüksel, 2008: 15, 16).

Kanal Kodlanmış iletinin kaynaktan hedef ya da hedeflere, alıcılara ulaştırılmasını sağlayan tüm doğal ve yapay aracılardır (Tabak,1999:24). İletinin gönderileceği kişi sayısına, bu kişi ya da grupların kimi özelliklerine göre değişkenlik göstermektedir. Kanal seçimi beraberinde araç seçimini de getirir. İletişim araçları, iletileri kanal boyunca aktarılabilir işaretlere dönüştüren fizik ya da teknik araçlardır. Başka şekilde tanımlarsak iletişim aracı, içinde kanallar bulunduran ve kanallar yoluyla iletiyi alan, gönderen, yayan belirli yapısal özelliklere sahip ortam ve nesnelerdir. Ses, yüz, beden, telefon, kitap, resim, televizyon, radyo, gazete, vb. iletişim araçlarına örnek olarak verebiliriz. Trafik polisi, kitle iletişimi, büyük şehirlerdeki yol durum bilgileri vb. 5 duyu olarak iletişim kanalları (görme, duyma, dokunma, tatma, koku alma)

Alıcı Kaynaktan gelen iletileri biyolojik ve psiko-sosyal süreçler yoluyla alıp yorumlayan ve bunlara sözlü-sözsüz tepkilerde bulunan kişi ya da gruplardır. Bir mektubun alıcısı, bir kitabın veya gazetenin okuyucusu, radyo dinleyicisi, televizyon seyircisi veya bir anfide ders dinleyicileri olabilir .

Geri Bildirim Alıcının kaynaktan gelen iletiye verdiği karşılıktır. Kaynağın gönderdiği sözlü ya da sözsüz mesajların sonuçlarıyla ilgili gerekli bilgileri verir. Alıcıya kendini ifade etme fırsatı verirken, kaynağında kendini tanımasını ve değiştirmesini sağlar.

İletişimde Etkinlik İletişimi etkin, başarılı kılan temel şu bilgilere bakmak yerinde olacaktır (Künüçen, 2009: 59): • İletilecek mesajın alıcının/hedefin dikkatini çekmesi, • İletinin kodlanmasında iletiyi gönderen kaynak kadar onu alacak ve açımlayacak alıcı/hedef tarafından da bilinmesi, • İletinin alıcı/hedefin gereksinimlerine seslenebilmesi, • Alıcı/hedefte istenilen tutum değişikliğinin elde edilebilmesi için, alıcı/hedefin tutum ve değerlerinin bilinmesi, beklenti ve davranış kalıplarına ters düşülmemesi, • Alıcı/hedefe ulaşmada en uygun oluğun/kanalın ne olduğunun bilinmesi • İletilecek mesajın içeriği alıcı/hedef için yeni bir bilgi niteliği taşıyorsa, söz konusu mesajın hedefin alışkın olduğu yaşam deneyimlerine uygun tarzda aktarılması, • İletişimde iletilmesi zor konuları, hazırlayıcı iletişim süreci ile alıcı/hedefin bilgi ve algılama düzeyinin yükseltilerek aktarılması, • İletişimde hazırlayıcı iletişim sürecine rağmen kırılamayan dirençlerin de olabileceğinin unutulmaması, özellikle temel nitelikteki değerlere dolaysız saldırılmaması gerekmektedir.

İletişim Türleri Sözlü İletişim Sağlıklı bir sözlü iletişim aşağıdakileri kapsamaktadır (Nunan, 1989: 32): • Dilsel öğeleri doğru seslemek, • Vurgulamaya ve tonlamaya hâkim olabilmek, • Söz sırası alabilmeyi becermek, • Anlamda uzlaşmayı sağlamak, • Dinlemek ve dinlediğini anlayabilmek, • Sözlü iletişimi ve uzlaşı yollarını bilmek.

Sözlü İletişim dvm. İyi bir konuşmanın özellikleri: Bilgiye Dayalı Oluşu Kullanılan Dilin Kurallarının ve Yapısının Doğru Kullanılması Bir Amacı Oluşu Konuşmacının Kişiliği ile Bütünleşmesi Hedef Kitlenin Özelliklerini Dikkate Alması Güçlü Bir Konuşma Yöntemine Sahip Olması (Tartışma, Betimleme, Açıklama, Öyküleme)

Yazılı İletişim Yazılı iletişimin kendine has özellikleri söyle sıralanabilir (Küçük, 2012): • Bilginin kalıcı olmasını sağlar. • Bilginin aynen aktarılmasını sağlar. • Gelecekte başvurmak amacıyla iletişimin kalıcı olarak kaydedilmesini sağlar. • Uzun iletilerin aktarılması için en ideal yoldur. • İletide izinsiz olarak yapılabilecek değişiklik riskini en aza indirir. • Kesin, açık ve kapsamlı bir şekilde iletişim kurmayı sağlar. • Aynı anda birden çok kişiye iletinin ulaştırılmasını sağlar.

Yazılı İletişim dvm. Yazmanın gücünden yararlanmak ve sağlıklı yazılı iletişim kurabilmek için uyulması gereken çeşitli kurallar vardır. Bunlar dikkate alındığında ortaya çıkan sonuç çok daha etkili olacaktır (Küçük, 2012): • Yazıda kullanacağınız sözcüklerin anlamını iyi bilin ve yerinde kullanın. • Her cümlede bir düşünceyi, her paragrafa tek bir konuyu anlatmaya çalışın. • Mümkün olduğunca kısa cümleler yazmaya çalışın. • Olumlu ifadeler kullanın çünkü olumsuz ifadeler daha zor anlaşılmaktadır. • Özne-yüklem uyumuna dikkat edin. • Yazdıklarınızı tekrar okuyarak ifadelerinizin doğruluğundan ve açıklığından emin olun. • Dikkat edilmesini istediğiniz sözcük veya cümleleri belirginleştirin. (altını çizin, italik yazın, vb.) • Fazla abartılı ve gereksiz sözcüklerden kaçının. • Eski, az kullanılan, herkes tarafından bilinmeyen sözcükleri ve deyimleri kullanmayın. • Gereksiz tekrarlardan kaçının. • Okuyucuyu düşünerek yazın.

Sözsüz İletişim Tutar ve Yılmaz (2003), sözsüz iletişimin özelliklerini şu şekilde açıklamaktadırlar: • Sözsüz iletişim etkilidir. Bazı anlamlar, özellikle duygular, sözsüz iletişimle daha etkili ve dolaysız biçimde ifade edilebilir. Duygu ve ilişkiyle ilgili en etkili mesajlar sözsüz mesajlardır. • Sözsüz iletişim duyguları belirtir. Düşünceler sözlü iletişimle, duygular ise, sözsüz iletişimle daha iyi ifade edilir: Örneğin; yorgunluğu ve kızgınlığı sözsüz mesajlarla çok daha etkili ifade edebiliriz. • Sözsüz iletişim çift anlamlıdır. Çoğu kez, kişinin sözlü ve sözsüz mesajları, farklı anlamlar vurgular. Sinirli olan kişinin yüz ifadesi, ses tonu ve bedeni, kızgınlık dolu mesajlar gönderdiği halde, sözleri bu kızgınlığı saklamaya çalışabilir. • Sözsüz iletişim belirsizdir. Sözsüz iletişimde belirsizlik derecesi yüksektir. Bireyin gerçek duygularını daha iyi yansıtabilir. Örneğin; espriler yapıp gülüp eğlendiğiniz bir arkadaşınızın birdenbire derin bir sessizliğe gömülmesini nasıl yorumlarsınız? Bu sessizliğin bir tek anlamı mı vardır, yoksa bunu birkaç türlü yorumlamak mümkün müdür? İşte böyle bir durum sözsüz iletişimin belirsizliğini gözler önüne sermektedir.

İletişim Biçimleri Bireyin Kendi ile İletişimi Bireylerarası iletişim Grup İletişimi Örgütsel İletişim Kitle İletişimi