p=0,005 Odds Ratio (Kanser/Diğer) 9,456 (% 95 CI 2,795-31,991) ANKARA'DA 112 ACİL SAĞLIK HİZMETLERİNE BAŞVURAN KANSER HASTALARININ TANIMLANMASI (2002 YILI) ANKARA 112 ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ AMAÇ: Ankara 112 Acil Sağlık Hizmetlerine (112-ASH) 2002 Yılında Yapılan Başvuruların Niteliklerine Göre Değerlendirilmesi Sonucunda 112-ASH'ye başvuran 304 adet kanserli vakanın değerlendirilmesinin yapılarak özel bir hizmete olan gereksinim durumu saptanmaya çalışılmıştır. YÖNTEM: Ankara ilinde 2002 yılında başvuran 19.299 vaka verileri tek tek gözden geçirilerek 304 adet kanser vakası yaş, nabız, tansiyon, sistemin gecikme süreleri ulaşma süreleri yanıt süreleri, ikamet adresleri ve başvuru nedenlerine göre incelenmiş, gerekli istatistik önemlilik testleri yapılarak, bilgilerin geçerlilik ve güvenilirliği ki-kare, one-way ANOVA analizleri ile test edilmiştir. AHMET HAKİ TÜRKDEMİR, HAKAN BAYRAKTAR, ALTUĞ AYSUN : 2002 yılında Ankara 112 ASH'ne 19,299 vaka başvurusu yapılmıştır. Kanserli vakalara ek bir sorunu olmadığı sürece 112-ASH tarafından müdahale edilmemektedir. Buna rağmen 304 vaka tesbit edilmiştir. Vaka başvuruları 75 yaş üzerinde erkeklerde 2 kat artış göstermektedir. Sayı olarak en çok vaka Çankaya ilçesinden (85 vaka), Keçiören İlçesinden gidilen vakaların yüzde olarak % 2,4’ü kanserdir. Acil olarak hastanelere götürülen vakaların % 1,9’u kanser vakalarıdır. Kanser vakaları en çok Dışkapı SSK, İbn-i Sina, Hacettepe, Gazi hastanelerine götürülmüşlerdir. Vakalar Arrest Arrest Değil Toplam Kanser 3 301 304 Diğer 20 18975 18995 23 19276 19299 p=0,005 Odds Ratio (Kanser/Diğer) 9,456 (% 95 CI 2,795-31,991) Vakaların mevsimlere göre dağılımına bakıldığında en çok Sonbahar (% 2,2) mevsiminde başvuru olduğu görülmektedir. Ay olarak da Ekim ayında (% 2,6) başvuru olmaktadır. Gün olarak kanser vakalarının başvurusu Pazartesi ve Cuma günleri artmaktadır (% 1,8). Kanserli vakaların başvuru sıklığı ikamet ettiği dairenin yüksekliği arttıkça artmaktadır. Zemin katta % 1,3 iken 6 ve üzerindeki katlarda oturanların başvuru sıklığı % 7,1 sıklığına kadar çıkmaktadır. Kanser Türleri Sayı % Akciğer 74 24,3 Mide 19 6,3 Meme 16 5,3 Prostat Kolon 11 3,6 Larinks 10 3,3 Beyin 9 3,0 Lösemi Lenfoma 8 2,6 Pankreas 7 2,3 Tiroid 6 2,0 Over 5 1,6 Karaciğer 4 1,3 Böbrek 3 1,0 Rektum Uterus Mesane 2 0,7 M Myelom Kemik 1 0,3 Ösefagus Abdomina Parotis Serviks Terminal 66 21,7 Diğer Kanser Vakaları 26 8,6 Toplam 304 100 Vakaların % 32,5’inde bilinç kapalı ya da bulanık durumdadır. % 8,8’inde pupiller normal değildir. % 47,8’inde solunum normal değildir. % 67,4’ünde cilt normal değildir. % 16,6’sında nabız normal (60-100/dk) değildir. Bradikardik vakaların % 4,1’i kanser vakasıdır. % 39’unda diastolik kan basıncı normal (60-85 mmHg) değildir. Hipotansif vakaların % 5,1’i kanser vakalarıdır. % 25,5’unda sistolik kan basıncı normal (86-140 mmHg) değildir. Hipotansif vakaların % 4,2’si kanser vakalarıdır. Kanser vakalarının acil durum değerlendirilmesi TRISS skalasına göre yapıldığında % 15,9’unun hafif, % 43,8’inin orta ve % 40,3’ünün ileri derecede acil durumda oldukları görülmektedir. Acil vakalarda arrest görülme sıklığı kanserli vakalarda anlamlı derecede (9,5 kat) fazla olduğu saptanmıştır. Hastalık Grupları Kanser % Alkol 1 0,5 Angina 2 0,3 Arrest Dispne 5 3,1 Diyabet Koması 0,6 Epilepsi 0,8 Gastroenterit 1,7 Hipertansiyon 0,2 Hipotansiyon Kalp Yetmezliği 0,4 Kanama Myokart Enfarktüsü 3 Senkop 4 1,0 Serebrovasküler Diğer 277 3,4 Toplam 304 1,6 Vakaların % 94,7’si sadece tıbbi nedenlerle çağrılmışken, % 5,3’ü kazalar ve diğer nedenlerle başvurmuşlardır. Kanserlerin yerleşim yerlerine göre dağılımları aşağıdaki tabloda verilmiştir. En çok akciğer kanserleri başvururken, vakaların % 21,7’si terminal dönem olarak saptanmıştır. SONUÇ: Ankara 112 Acil Sağlık Hizmetlerine 2002 yılı içinde başvuran 19.299 vakanın 304’ü (% 1,6’sı) gibi oldukça fazla sayıda kanser vakası acil durumda başvurmaktadır. Vakaların % 8,6’sı terminal dönem vakasıdır. Bu durumdan da anlaşılacağı üzere kanser hastalarının bakım ve terminal dönem destek hizmetlerinin yaşam ortamları olan evlerinde yapılmasına yönelik hizmetlerin organizasyonunda 112 Acil Sağlık Hizmetlerinden yararlanılabilir. Bu konuda çalışan personelin kemoterapi ve terminal dönem hasta bakımları konusunda düzenlenecek ortak eğitim programları ile bu vakaların gerek yaşam kaliteleri ve gerekse yaşam sürelerini artırmak olanaklı gibi görünmektedir. Anahtar Kelimeler: 112, Acil, Kanser, Ambulans, Evde Tedavi