ÖĞR.GÖR.İDİL YILDIRIM ARI İŞ HUKUKU ÖĞR.GÖR.İDİL YILDIRIM ARI

İŞÇİ İŞ HUKUKUNDA ÖN PLANDADIR İŞ HUKUKU NEDİR? İŞÇİLERİN İŞVERENLER İLE OLAN İLİŞKİLERİNİ DÜZENLEYEN BİR HUKUK DALIDIR. İŞÇİ İŞ HUKUKUNDA ÖN PLANDADIR

İş hukukuna ilişkin kurallar temel olarak *işçi *işveren *devlet Üçlüsünün ilişkilerini düzenlemektedir

İŞ HUKUKUNUN BAĞIMSIZ BİR HUKUK DALI HALİNE GELMESİ İşçi-işveren ilişkileri19.yüzyılın sonunda buhar makinasının bulunması sonucunda sanayi devriminin yaşanmasıyla ortaya çıkmıştır. Sanayi devrimi öncesinde ortaçağda esnaf ve sanatkarların meslek kuruluşları olan loncalar, çırak-kalfa-usta sınıflamasına dayanan bir yapıya sahiptir.

Loncalar, çıkarılan yasalarla yasaklanıp ortadan kaldırılır Loncalar, ortaçağın sonuna doğru gelişen kapitalizmin serbest piyasa düzeni ile çelişmiş, iktisadi gelişme ile sanayi tekniğinin önünde engel oluşturmaya başlamıştır. Loncalar, çıkarılan yasalarla yasaklanıp ortadan kaldırılır Loncaların çöküşü sonrasında zanaatkarlar fabrikalarda çalışmaya başlamışlardır. Fabrikada çalışanlar bu dönemde kötü çalışma koşulları ve son derece düşük ücretlerle çalışmışlardır. Özellikle kadın ve çocuklar düşük ücretlerle madenlerde, fabrikalarda çalıştırılmışlardır. Dönemin ekonomik görüşü olan iktisadi liberalizm sınırsız sözleşme özgürlüğü yoluyla yanların eşit biçimde çalışma koşullarını belirlemektedir.

Koruyucu sınırlama ve işçi lehine düzenlemelere yer vermeyen iktisadi liberalizme göre, bu düzenlemeler çalışma yaşamını sıkmakta, iktisadi güçlerin özgürce işlemesine engel oluşturur. Birinci Dünya savaşı sonrasında Sovyetler Birliğinin kurulmasıyla birlikte ilk olarak 1919 yılında Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) kurulmuştur. İkinci dünya savaşı sonrasında Keynezyen görüşün ağırlık kazanmasıyla birlikte müdahaleci anlayış çalışma hayatına hakim olmuştur. Sosyal devlet anlayışı, çalışma yaşamında işçi lehine düzenlemeler yapılmasını sağlamıştır. Fordist üretim modeli ve standart üretim kalıpları sonucunda geniş ve istikrarlı bir Pazar ortaya çıkmıştır.

1989 yılında Berlin duvarının yıkılması Ancak 80 sonrasında Thatcher ve Reagan’ın sosyal devlet anlayışı yerine küreselleşmeye önem vermesi, 1989 yılında Berlin duvarının yıkılması Ulusal ekonomilerin dünya ekonomisiyle bütünleşmesi, ekonomik büyüme ile ulusal kalkınmanın vazgeçilmez koşulunu oluşturmuştur

Günümüzde sanayi ötesi toplumun özel koşullarının ortaya çıkmıştır. Bilgi toplumu ön plandadır. Mavi yakalılar yerini beyaz yakalılara bırakmıştır. İleri düzeydeki bilişim teknolojisinin yarattığı bilgi üretimi ağırlık kazanmıştır. Bilgi, sürekli üretilip artış göstermekte, iletişim ağları içinde taşınabilmektedir. Bölünebilir/paylaşılabilir niteliği sonucunda emek, sermaye ve toprağı ikame edebilmektedir. Bilgi toplumu niteliksiz ya da yarı nitelikli beden gücü yerine üstün nitelikli işgücüne yani beyin gücüne önem vermektedir.

Türkiye’de İş Hukukunun Gelişimi Tanzimat öncesinde çalışma ilişkileri çırak-kalfa-usta Anadoluda ahi birlikleri içerisinde somutlaşmıştır. Ancak zanaatkarlar zaman içinde sermaye sahiplerine bağımlı olmaya başlamıştır. Tanzimat döneminde 1877 yılında Mecelle nin kabul edilmesi ile birlikte ilk defa işçi işveren ilişkileri hukuki bir zeminde düzenlenmiştir. Ancak Mecelle işçi işveren ilişkilerini liberal bir anlayışta düzenlemiştir. Bu durumun nedeni dönemin ekonomik yaşamın küçük üretime dayanması ve liberal iktisadi görüşlerin egemen olmasıdır. Ayrıca Maadin Nizamnamesi (1863) Dilaver Paşa Nizamnamesi (1865) gibi özel işçi gruplarını koruyan düzenlemelerin çıkarıldığı görülmüştür.

1909 yılında yabancı sermaye çevrelerinde doğan hoşnutsuzlukları azaltmak amacıyla Tatil-i Eşgal Kanunu çıkartılmıştır. Bu kanunla sendikalaşmanın önüne geçilmiştir. Toplu iş uyuşmazlıklarının seçilecek temsilciler yoluyla çözümlenmesi esası benimsenmiştir. Ayrıca grev de yasaklanmıştır. Cumhuriyetin kurulması sonrasında 1924 yılında Hafta Tatili Kanunu, Tatil-i Eşgal Kanunu (kamu kesiminde sendika ve grev hakkını ortadan kaldırmıştır.) Takrir-i Sukun Kanunu (sendika hakkını imkansızlaştırmıştır)

Esneklik Çalışma yaşamında esneklik Avrupa Birliğine dahil ülkelerde özellikle 1973 yılında petrol krizinin ardından ortaya çıkmıştır.