ALİ EL RIZA AHMET YESEVİ Ali El Rıza Ahmet Yesevi Hazırlayan
ALİ EL RIZA Tam adı Ebü'l-Hasen Alî er-Rızâ b. Mûsâ el-Kâzım (ö. 203/819) İsnâaşeriyye'ye göre on iki imamın sekizincisidir. Yaklaşık hicri 153'te (m. 770) Medine'de doğdu. Kendisine Râzî , Vefî ve Rızâ gibi çeşitli lakaplar verilmiş olup bunlar içinde en meşhur olanı, Halife Me'mun tarafından verilen er-Rızâ'dır. Halife bu lakabı ona ilim, ibadet, zühd ve takva gibi üstün meziyetleri dolayısıyla vermiştir. Babası Mûsâ el-Kâzım, on iki imamların yedinci imamıdır.
ALİ EL RIZA Ali er-Rızâ mescid -i Nebevîde ilim meclisi kurup hayatını öğretimle geçirmiş. fetvalar vermiş ve ömrünün son yıllarına kadar yönetim işlerinden uzak kalmıştır. Ancak 816 yılında halife Me'mûnun davetiyle Merv'e gitmesinden sonra, istemeyerek de olsa siyasete karışmıştır.
ALİ EL RIZA Merv'e gitmek üzere yola çıkan Ali er-Rızâ, sırasıyla Mekke. Küfe, Nibâc, Basra, Erbuk , Horasan, Nîsâbur ve Serahsa uğradı. Anlatıldığına göre Nîsâbur'da suyu az akan ve bugün Aynü'l - Kehlân adı verilen bir pınara uğrayınca suyu çoğalmıştır.
ALİ EL RIZA İnsanlar bu pınarı mukaddes sayıp hâlâ ziyaret ederler. Merv'e ulaştığında kendisini iyi karşılayan Me'-mûn, yakın çevresi ile sayıları 33.000'i bulan Abbasoğullarını topladı. Bunlara yaptığı konuşmada veliahtlığa Ali er-Rızâ'dan daha lâyık birini bulamadığını belirterek onu veliaht ilân etti.
ALİ EL RIZA Önce bu görevi kabul etmek istemeyen Ali er-Rızâ iki ay direndiyse de sonunda Me'mûn'un ısrarına dayanamadı ve halife tarafından hazırlatılan ahidnâmeyi imzalamak zorunda kaldı. Me'mûn'un veliahtlığa Ali evlâdından birini getirmesi, özellikle Bağdat'taki Abbasilersin ayaklanmasına ve Me'mûn'u azledip amcası İbrahim b. Mehdi’ye tabi olmalarına yol açtı.
ALİ EL RIZA Haberi duyan Me'mûn, yanında Ali er-Rızâ olduğu halde bir ordu ile Bağdat'a doğru yola çıktı. Tûs şehrinin yakınlarına geldiklerinde Ali er-Rızâ, belirsiz kimselerce zehirlenerek öldürüldü. Ali er-Rızâ'nın ölümüne son derece üzülen ve göz yaşlan döken Me'mûn , cenaze namazını bizzat kıldırarak onu babası Harûnürreşîd'in yanına defnetti.
ALİ EL RIZA Daha önce Tûs adını taşıyan bu yöreye, Ali er-Rızâ'nın hâtırasını yaşatmak için Meşhed adı verildi. Ali er-Rızâ'ya ölümünden sonra birçok mersiye yazılmış, sonraları kabri üzerine türbe yapılmış ve burayı ziyaret etmek günümüze kadar yaşatılan kutsal bir görev kabul edilmiştir.
Sorular
Soru 1 Ali Er Rıza hicri kaçta doğdu? 153
Soru 2 Ali El Rıza’nın babası kimdir? Musa –El-Kazım
Ahmet Yesevi Ahmet Yesevi Tarihte bilinen ilk büyük Türk mutasavvıfı unvanını taşır. Tam adı: Ahmed bin İbrâhim bin İlyâs Yesevî idi. Yesevîlik adı verilen tasavvufî akımının mimârı olan "Hazret-i Türkistan" nâmıyla da meşhur "Hâce Ahmed Yesevî" mürşîdi Hâce Yûsuf el- Hemedânî gibi Hanefî bir âlimdir.
Ahmet Yesevi Ortaya koyduğu öğreti yöntemleriyle Sünnî-Nakşîbendî ile Alevî-Bektâşî Tarikâtı'nı da bir hayli derinden etkilemiş olan bir şahsiyettir.
Ahmet Yesevi Türbesi, Kazakistan'ın güneyindeki Türkistan kentinde 1389 ile 1405 yılları arasında Timurlenk tarafından yapıldı. 2002 yılında UNESCO tarafından dünya tarih eseri olarak kabul gördü. Ahmet Yesevî'nin türbesi Türkiye Cumhuriyeti tarafından TİKA marifetiyle yeniden tamir edilmiştir.
Ahmet Yesevi Karahanlılar'ın hüküm sürdüğü çağlarda Orta Asya'nın iktisadî, sosyal, siyasî ve medenî hayatında önemli bir yer tutan, Türkistan şehri yakınlarında Sayram kentinde doğan Ahmed Yesevî, Yesi'de Arslan Baba'ya intisab eder. Menkıbeye göre Arslan Baba'nın Yesi'ye gelerek Ahmed Yesevî ile buluşması ve İslâm Peygamberi Muhammed Mustafa'nın kendisine teslim ettiği emanetleri vermesi, terbiyesi ile ilgilenerek onu irşat etmesi hep İslâm Peygamberi Muhammed Mustafa'nın mânevî bir işaretine dayanmaktaydı
Ahmet Yesevi Babası Hace İbrâhim Şeyh ve mânevi babası Arslan Baba'nın vefatlarını müteakib Buhara ve Semerkand'ta Melâmetiyye-Nakşîbendiyye-Kalenderiyye şeyhi olduğu iddia edilen Hâce Yûsuf el- Hemedânî'nin yanında eğitimini tamamlar. Zaten, Yesevi'nin Fakrname adlı eserinde isimleri geçen Şakik-i Belhi, Ahmed-i Cami-i Namıki ve Kutb'ûd-Dîn Haydar gibi önemli şahsiyetlerin hepsinin Melâmetîyye-Kalenderiyye çevrelere mensup oldukları da kaynakların verdiği bilgiler arasında yer almaktadır.
Ahmet Yesevi Hatta bu müridlerden Kutb'ûd-dîn Haydar, 12. yüzyıldan itibaren Kalenderîliğin en yaygın ve faal kolunu oluşturan Haydarîliğin kurucusudur. Sayram'da İmâm Muhammed Bakır bin Ali Zeyn el-Âb’ı-Dîn soyundan gelenlerin hepsine Hâce unvanı verildiği gibi onlara bağlanan kişiler de aynı isimle anılmaktaydı. İşte bu nedenledir ki Hâce Ahmed-i Yesevî, Kul Hâce Ahmed olarak anılır olur.
Sorular
Sorular 1 Tarihte bilinen ilk büyük Türk mutasavvıfı unvanını kim taşır? Ahmet Yesevi
Soru 2 Kaç yılında UNESCO tarafından dünya tarih eseri olarak kabul gördü? 2002 hazırlayan
Hazırlayan Muhammet Enes ÖNTRKLER