TÜRKİYE’NİN PLATOLARI

Plato Platolar, çevresine göre yüksekte kalan ve akarsular tarafından derin vadilerle parçalanmış geniş düzlüklerdir.

Yayla nedir? Yaz aylarında hayvancılık faaliyeti ve dinlenme amaçlı olarak kullanılan geçici yerleşim alanıdır. Plato ile yaylanın farkı nedir? Plato bir yeryüzü şekli, yayla ise bir yerleşim yeri ismidir.

Platoların Genel Özellikleri Dağlar ve ovalar arasında kalan geniş ve düz alanlardır. Genellikle dağlardan denizlere doğru inen akarsular, nehirler tarafından yarılarak meydana gelmişlerdir. Arazileri genel olarak eğimlidir ve basamak şeklindedir. Platoların yüzeyleri genel olarak aşınmalar sonucu oluşmuştur. Platolar halk arasında ´yaylalar` olarak da adlandırılan geniş düzlüklerdir ve genellikle yaz aylarını yaylalarda geçiren insanların hayvancılık yaptığı bilinir.

Alçak platolar yapıları itibarı ile tarım faaliyetleri için çok elverişlidir. Ulaşımı engelleyici bir özellikleri yoktur. Toprak bitki örtüsü bakımından kuru yerlerdir. Aynı zamanda yüzey suları bakımında da fakirdirler. Sınırlı da olsa bağcılık ya da meyvecilik yapılan platolar da mevcuttur.

Oluşumlarına Göre Türkiye’nin Platoları

1- Aşınım Platoları Eski aşınma yüzeylerinin akarsular tarafından parçalanıp yarılmasıyla oluşmuşlardır. Örneğin; Çatalca-Kocaeli platosu ve Karadeniz Bölgesinde yer alan Perşembe Platosu gibi.

Türkiye’nin platoları içinde en alçak plato Çatalca Kocaeli platosudur. Çatalca-Kocaeli platosu nüfusun en yoğun olduğu, sanayileşmenin en fazla olduğu ve doğal yapının en çok bozulduğu plato özelliğini taşımaktadır.

Genellikle küçükbaş hayvancılık ve tahıl tarımı yapılan alanlardır. 2- Tabaka Düzlüğü (Yatay Duruşlu) Platoları Kalın ve sert yapıdaki yatay tabakaların akarsular tarafından parçalanıp yarılmasıyla oluşmuşlardır. Genellikle küçükbaş hayvancılık ve tahıl tarımı yapılan alanlardır. Örnek: Haymana Platosu, Cihanbeyli Platosu, Obruk Platosu, Bozok Platosu, Gaziantep Platosu

Toprakları verimlidir. 3- Lav Platoları (Volkanik) Magmanın yeryüzüne çıkıp soğumasıyla oluşan düzlüklerin akarsular tarafından parçalanmasıyla oluşan platolardır. Toprakları verimlidir. Ancak yükseklik ve iklim şartları elverişsiz olduğu için tarım pek yapılamaz. Örneğin; Erzurum – Kars ve Ardahan platoları ile Niğde Nevşehir Platosu gibi.

Örnek: Taşeli Platosu Teke Platosu 4- Karstik Platolar Kireç taşlarıyla kaplı arazilerde, çözünmeyle düzleşen yüzeylerin akarsular tarafından parçalanmasıyla oluşur. Örnek: Taşeli Platosu Teke Platosu Bu platoların geçirimli arazi yapısı ve taban suyunun düşük olması toprağın verimsizliğine ve nüfusun azlığına sebep olmuştur.

BÖLGELERE GÖRE PLATOLAR

Karadeniz Perşembe Platosu

İç Anadolu Cihanbeyli Platosu Haymana Platosu Bozok (Kızılırmak) Platosu Obruk Platosu Uzunyayla Platosu

Ege Yazılıkaya Platosu

Doğu Anadolu Erzurum – Kars Platosu Ardahan Platosu

Güneydoğu Anadolu Gaziantep Platosu Şanlıurfa Platosu

Akdeniz Teke Platosu Taşeli Platosu

Marmara Çatalca – Kocaeli Platosu

Platoların Ekonomiye Etkileri Yüksek platolar yaz aylarında hayvancılığa dayalı yaylacılık alanları olarak kullanılırlar. Alçak platolar ise tarım alanlarıdır. Ancak kuru tarım yapılabilir. (buğday-arpa-vb.) Yüksek platolarda yerleşme seyrektir. Taşeli Platosu (seyrek) Çatalca – Kocaeli Platosu (sık nüfuslu)