ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ PROF.DR.ABDULLAH DEMİR

VERİ TOPLAMA ARAÇLARI Bir araştırmada konu ve yöntem belirlendikten sonra veri toplama aşamasına geçilir. Bir araştırmada konuyu açığa kavuşturmak için kullanılan her türlü bilgi, belge, kayıtlara veri denilir. Veriler: a.Birinci el kaynaklar: Anket, gözlem, deney b.İkinci el kaynaklar: Yazılı belge Bir araştırmada ihtiyaca göre bu yöntemlerden birisi ya da bir kaç tanesi kullanılabilir.

SÖZLÜ KAYNAKLAR İnsanlar ilk olarak sözlü iletişimle bilgi aktarımında bulunmuşlardır. Yazının bulunması ile iletişimde yazılı döneme geçilmiş ve bilgi yazı ile aktarılmaya başlanmıştır. Sözlü bilgi kaynaklarının çoğunluğu tarih boyunca yazılı hale getirilmiş ve kitaplarda yerini almıştır. Bununla birlikte sözlü kültür yaşamaya devam ettiği için yazıya geçirilmemiş sözlü bilgi kaynakları da bulunmaktadır.

YAZMA ESERLER Türkçe ve yabancı dillerdeki yazma eserlerin büyük kısmı yazma eser kütüphanelerinde ve özel kolleksyonlarda muhafaza edilmektedir. Ülkemizde ve dünyanın önemli şehirlerinde yer alan yazma eser kütüphanelerinde çeşitli dillerde çok sayıda yazmalar araştırmacıların hizmetine sunulmaktadır. Yazma eser kütüphanelerinden elektronik ortamda belge almak ya da belge hakkında bilgi sahibi olmak mümkün olmaktadır

YAZILI KAYNAKLAR Hukukla ilgili araştırmalarda büyük oranda yazılı kaynaklar kullanılmakla birlikte diğer kaynakların kullanılması da mümkündür. Özellikle sağlık hukuku, spor hukuku, kriminoloji gibi karma hukuk alanlarında gözlem, anket gibi diğer veriler de kullanılabilir. Hatta hukuk araştırmalarının tekdüzelikten kurtarılması ve daha nitelikli hale getirilmesi için yazılı kaynaklar dışındaki veri toplama metodlarının da kullanılması gerekir.

YAZILI ESERLER Yazılı eserlerin toplu olarak araştırmacılara ve okuyuculara sunulduğu mekanlar kütüphanelerdir. Halk kütüphaneleri daha çok genel okuyucuya hizmet verirken, araştırma kütüphanelerinden araştırmacılar faydalanırlar. Ankara'da Milli Kütüphane, İstanbul'da Beyazıt Halk Kütüphanesi, Üniversite kütüphaneleri, araştırma kurumlarının kütüphaneleri, devlet kurumlarının kütüphaneleri, sivil toplum kuruluşlarının kütüphaneleri, özel kütüphaneler gibi çeşitli şehirlerde çok sayıda kütüphane bulunmaktadır.

Kütüphanelerde yer alan kaynaklara ulaşmada kataloglar kullanılmaktadır. Günümüzde kataloglar elektronik ortama aktarıldığı için bilgisayarla kaynak taraması yapılabilmektedir. Kaynak araştırmada bibliyografyalardan da faydalanılmaktadır. Genel bibliyografyalar bütün kitap ve makaleleri içinde bulundururken, ihtisas bibliyografyaları ise belli bir alanla ilgili kaynakları derlemektedir

ELEKTRONİK KAYNAKLAR Elektronik bilgi kaynaklarına ulaşım ise internet üzerinden gerçekleştirilmektedir. İnternet arama motorlarıyla ya da veri tabanları ile elektronik ortamdaki sayısız kaynağa ulaşma imkanı bulunmaktadır

HUKUK ARAŞTIRMALARI KAYNAKLARI Hukuk kaynakları kanunlar, kararnameler, yönetmelikler, mahkeme kararları ve doktrindir. Kanunlar, kanun hükmünde kararnameler, tüzükler, kararnameler ve yönetmelikler mevzuatı oluşturmaktadır. Hukuk kaynaklarına Resmi Gazete, Kanunlar Dergisi, Düstur, TBMM Tutanak Dergisi, Yürürlükteki Kanunlar Külliyatı, Kanun Hükmünde Kararnameler Külliyatı, Yürürlükteki Tüzükler Külliyatı ya da özel mevzuat derlemelerinde ulaşılabilmektedir.

Mahkeme kararları Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay Kararları Dergilerinde, Adalet Dergisi'nde, Baro dergilerinde, çeşitli özel karar derlemelerinde yer almaktadır. Hukukun diğer bilgi kaynağı olan bilimsel görüşler ise bilim adamlarının kitap, makale ve bildirilerinde yer almaktadır.

GÖZLEM Gözlem, olayları ve kişileri bulundukları ortamlarda gözlemleyerek bilgi toplamadır. Gözlem metodu çoğunlukla doğa bilimlerinde kullanılır. Bununla birlikte sosyal bilimlerde de kullanılabilir. Hukuk sosyolojisi, kriminoloji gibi hukuk alanlarında da gözlem metodundan faydalanılabilir. Gözlem yoluyla veri toplamanın belirli bir amaç için yapılması, planlı olması, verilerin kaydedilmesi ve ispatlanabilir olması gerekir.

ANKET Anket, araştırma konusu hakkında çeşitli kimselerin bilgi, görüş ve düşüncelerini almak amacıyla sorular sormak ve cevaplar almaktır. Anket sosyal bilimlerin çeşitli dallarında veri toplamak için kullanılmaktadır. Anket soruları hedef kitleye sözlü olarak sorulabilir, cevaplaması için yazılı metin olarak verilebilir, posta yoluyla gönderilebilir ya da elektronik ortamda yöneltilebilir. Yüz yüze yapılan anketler daha güvenilir sonuçlar verirken, posta yoluyla ya da elektronik ortamda daha fazla kişiye ulaşmak mümkün olmaktadır.

Anketin başında kim tarafından yapıldığı, amacı, soruların nasıl cevaplanacağı açıklandıktan sonra muhataba vakit ayırdığından dolayı teşekkür edilir. Bu açıklama uzun ve sıkıcı olmamalıdır. Ankette sorular açık uçlu veya kapalı uçlu olabilir. Açık uçlu sorular muhatabın serbest ve ayrıntılı cevaplar vermesine imkan verecek niteliktedir. Kapalı uçlu sorular ise muhatabın cevap şıklarından birisini seçmesi şeklinde hazırlanır. Açık uçlu sorularla yapılan anketlerde daha doğru ve ayrıntılı bilgi almak mümkün olur.

Anket sorularının hazırlanması bilgi, özen, emek ve ön çalışmayı gerektirir. Araştırma konusu hakkında yeterli bilgiye sahip olmak, konuyu tasnif etmek ve her bölümle ilgili sorular hazırlamak gerekir. Sorular herkesin cevaplayabileceği şekilde açık, net, kısa ve anlaşılır olmalıdır. Anket hazırlarken daha önce hazırlanmış anketler örnek alınabilir

Bir ankette muhatabın kimlik, bilgi, davranış ve görüşleri ile ilgili sorular yer alır. Kimlik bölümünde isim istenmeden deneğin doğum yeri, yaşı, öğrenim durumu, mesleği, medeni durumu, memleketi gibi sorular sorulur. Ankette isim sorulmaması daha doğru cevaplar alınmasını sağlar. Bilgi bölümünde muhatabın anket konusu hakkında bildikleri öğrenilmek istenir. Davranış bölümünde muhatabın alışkanlıkları, eğlence anlayışı gibi durumları sorulur. Görüş bölümünde ise duygu, düşünce ve inançlarla ilgili sorular yer alır.

GÖRÜŞME Görüşme, veri kaynağı olan kişi veya grupla yüz yüze, soru sorarak derinlemesine bilgi alma yöntemidir. Doğrudan doğruya ve ayrıntılı bilgi sahibi olmak istenildiğinde kullanılan görüşme yöntemi çeşitli alanlarda yaygın şekilde kullanılmaktadır. Görüşme önceden planlanabileceği gibi vukuata tabi olarak doğaçlama da yapılabilir. Planlı görüşmelerde kiminle, hangi konuda, ne zaman, hangi sorular sorularak görüşüleceği önceden ayarlanır. Planlı görüşmeler daha verimli ve daha faydalı sonuçlar verir.

Plansız görüşmeler ise hayatın akışı içerisinde karşılaşılan kişi ya da gruplarla bir anda karar verilerek yapılır. Bu görüşmelerde ayrıntılı hazırlık yapma imkanı olmadığı için planlı görüşmeler kadar verimli olmayabilir. Bununla birlikte hayatın olağan akışı içerisinde karşılaşılan önemli kişi veya gruplarla yapılan plansız görüşmelerde son derece faydalı bilgilere ulaşılabilir. Görüşme yöntemi yüz yüze yapıldığı için konu hakkında tatmin edici bilgiler alınana kadar soru sormaya devam edilebilir. Bu yönüyle daha verimli ve faydalı bir yöntemdir. Objektif sonuçlara ulaşabilmek için görüşme yapılan kişi ya da grupların inanç, görüş ve değerleri göz önünde bulundurulmalıdır.

DENEY Deney, fen ve sağlık bilimlerinde kullanılan bir veri toplama yöntemidir. Sosyal bilimlerde uygulanması oldukça zordur. Deney yönteminde araştırmacı olaylar arasındaki sebep sonuç ilişkilerini belirleyerek hipotezini test etmeyi amaçlar. Sözgelimi yabancı dil öğretiminde cümle ezberlemenin kelime ezberlemeden daha etkili olduğu hipotezini ispat etmek için, aynı niteliklere sahip öğrenci gruplarından birisine kelime diğerine cümle ezberletilerek hangi grubun daha iyi yabancı dil öğrendiği test edilebilir.