İŞLETMELERİN KURULUŞ YERİ SEÇİMİ Kuruluş yeri, genelde bir işletmenin faaliyetlerini sürdüreceği coğrafi yer olarak tanımlanır. Bir işletmenin kuruluş yeri seçilirken 3 kriter göz önüne alınır. 1. Ekonomiklik 2. Karlılık 3. Verimlilik

Ekonomiklik Bir işletmenin mal veya hizmet üretme görevini en ucuz maliyetle gerçekleştirmesidir. Bir işletmenin kuruluş yerini ekonomiklik açısından değerlendirirken bazı özelliklere dikkat etmek gerekmektedir. Bu özellikler; İşletmenin yerinin iklimi Arazinin durumu Arsa bedelleri Kullanılacak malzemelerin taşınma olanakları Arazinin büyüklüğü Büyüme ve gelişmeye elverişliliği İşletmenin kurulacağı yerdeki halkın ekonomik ve kültürel düzeyi Enerji kaynaklarına yakınlığı Bu faktörlere göre üreteceğimiz mal ve hizmeti en ucuz nerede üretebiliriz, bu saptanmalıdır.

Karlılık (Rantabilite) Bir işletmenin sağladığı karların sermayeye oranıdır. İşletme böyle bir yerde kurulmalıdır ki karlılık en yüksek olsun. Verimlilik Bir işletmenin mal ya da hizmet üretmek için kullandığı girdilerden (insan gücü, sermaye, makineler vs. ) en yüksek oranda çıktıyı sağlamasıdır. Bir işletmeye verimli olarak çalışıyor denebilmesi için mal ya da hizmeti üretirken kullandığı girdilerden en yüksek ürünü sağlaması gerekir. Örn. Belli bir dönem için ilaç üreten işletme tablet üretiyor. Bazı girdiler (hammadde, yardımcı madde, ambalaj malzemesi, üretim için kullanılan enerji, işçi, yardımcı personel, tablet basma makineleri maliyeti) kullanıyor. Tüm bu girdilerden çok daha fazla çıktı (tablet) sağladığı taktirde işletme verimlidir denir.

Ülkemizde işyeri seçimi kısıtlı bir çerçeve içindedir Ülkemizde işyeri seçimi kısıtlı bir çerçeve içindedir. İşletmenin kuruluş yerleri sınırlıdır, istediğimiz yerde işletme açamayız. Onun için zorunlu seçimler söz konusu olabilir. Ulaştırma, hammaddeye yakınlık, enerji kaynaklarına yakınlık, halkın sosyal ve kültürel düzeyi gibi. Ülkemiz 5 yıllık dilimlere bölünmüş kalkınma modelini seçmiştir. Önceden yatırımlar planlanmıştır. Bir girişimci kalkınma planlarını inceleyecektir. Hangi sektörlere ağırlık verilmiş. Kendi parasal imkanları ile hangi sektöre para yatıracak buna karar vermelidir. İlaç sektörüne her zaman yatırım yapmak mümkündür.

Yer seçiminde strateji ne olmalıdır? Kentsel yerleşim, Belediye sınırları dışında ama kente yakın bir yerde yerleşim, Kırsal bölgede yerleşim.

1. Kentsel Yerleşime Zorlayan Faktörler - Nitelikli insan gücüne ihtiyaç -Genellikle kırsal kesimde halk tarım ve hayvancılıkla uğraştığı için Örn. İlaç sanayiinde özellikle bazı bölümlerde nitelikli insan gücüne ihtiyaç vardır. Tarım işçisini ilaç fabrikasında çalıştıramazsınız. Eğitilebilir, ancak bu da maliyeti artırır. - Üretim sürecinde kent olanaklarından yararlanmaya gerek duyulması. - Belediye hizmetlerinden yararlanma zorunluluğu varsa (ulaştırma, çöp, aydınlatma gibi) - Kentte kurulmuş yan sanayii ürünlerinden yararlanma zorunluluğu

2. Belediye sınırları dışında ama kente yakın bir yerde işyeri seçiminin nedenleri - Kent olanaklarından fazla uzak olmama zorunluluğu - İşletmenin ürettiği mal yada hizmetin kente kolaylıkla taşınabilmesi - Yari nitelikli işçilere özellikle kadın işçilerin yeterli olması - Nitelikli elemanların kentten cezbedilmesi (Lojman, servis gibi imkanlarla)

3. Kırsal bölge seçiminin nedenleri - Kırsal bölgelerde arazi fiyatları kentlere göre ucuz, vergilerinin düşük olması -Kurulacak işletmenin geniş araziye gereksinim duyması veya ileride işletmenin büyütülmesi söz konusu ise - Üretilecek malın yanıcı veya patlayıcı olması - Niteliksiz insan gücünün yeterli olması

Yer Seçiminde Diğer Faktörler 1. Pazar 2. Taşıma (Ulaşım) 3. Sermaye Faizi 4. Arsa Bedelleri ve Kuruluş Masrafı 5. İnsan Gücü 6. Enerji Faktörü 7. Vergi Muafiyetleri Faktörü 8. Sosyal ve Kültürel Etmen

İlter Akat,İşletme Yönetimi, Barış Yayınları, 1999. Turan Atılgan, İşletme Yönetimi,Meta Yayınları,2007