Staphylococcus Micrococcus Planococcus

Aerop, fakültatif anaerop, hareketsiz, oksidaz(-), katalaz (+), 0 Aerop, fakültatif anaerop, hareketsiz, oksidaz(-), katalaz (+), 0.5-1µm büyüklüğünde kok şeklinde, Gram (+) Streptokoklardan ayırt edici en yararlı yöntem katalaz Bölünmeleri esnasında birbirlerinden ayrılmadıklarından üzüm salkımı şeklinde düzensiz kümeler %7.5-10 NaCl içeren basit besiyerlerinde ürer

30-37 C’de pH; 7-7.5 ürer Kanlı agarda 18-24 saatte yuvarlak, düzgün, 1-4 mm çapında hafif konveks koloniler Gliserolmonoasetat gibi yağ asitleri içeren besiyerlerinde pigment

S.aureus- altın sarısı S.epidermidis- porselen beyazı koloni S.aureus kanlı agarda beta hemoliz Şekerlerin çoğunu gaz oluşturmadan, asit meydana getirerek fermente

Stafilokok türlerinin belirlenmesinde kullanılan testler Koloni morfolojisi Pigment oluşturma Hemolitik aktivite Koagülaz ve diğer enzimatik aktivite Aerobik koşullarda sukroz,trehaloz ve mannitolden asit oluşturma Asetil metil karbinol oluşturma Fosfataz duyarlılığı Novobiosin duyarlılığı

S.aureus manniti aerop ve anaerop ortamda parçalar Mannitole etki bir patojenlik deneyi olarak Mannitolü koagülaz olumlu (patojen) stafilokoklar parçaladıkları halde koagülaz olumsuz olanlar parçalamazlar

Alfa tip toksin beta tip hemoliz yapar %7-9 tuz konsantrasyonunda çoğalır Novobiosine duyarlı Üremeleri için biotine gereksinimleri yok Plazmayı koagüle ederler

Özellik S.aureus S.epidermidis S. saprophyticus Anaerobik üreme ve glukoz fermentasyonu + - Mannitolden Aerobik ort. asit Anaerobik ort. asit & Koagülaz Hemoliz Hücre duvarı ribitol gliserol protein A DNA se Alpha toksin Novobiosin direnci Duyarlı Dirençli

Isı ve çevre koşullarına dayanıklıdır Kuruluğa dirençlidir Genellikle 60°C’de 1 saatte aktivitelerini kaybederler Yüksek tuz konsantrasyonunda (%10-15) üreme yeteneğindedirler Boyaların bakteriyostatik etkilerine duyarlıdır (1/500.000) oranında kristal viyole içeren besiyerinde üremezler

Kurumuş balgam ve irinde haftalarca canlı kalırlar Kültürlerde +4°C’ de ve oda ısısında canlılıklarını aylarca korurlar Antibiyotiklere hızlı direnç gelişir Beta laktamazlarla gelişen penisilin direnci,1950 yıllarda ortaya çıkmış bu direnci makrolid, tetrasiklin ve aminoglikozidler

Antijenik yapısı Hücre duvarı peptidoglikan, teikoik asit ve protein A taşır Protein A (SpA); S.aureus hücre duvarında bulunan gruba özel bir antijen, bir çok memeli serumundaki IgG3 dışındaki tüm IgG ve IgA2 ile bazı IgM’in Fc parçası ile reaksiyon verir SpA bakterinin fagositozunu önler, komplemanı aktive eder, kemotaktik ve mitojenik etkileri S.aureus’un mukoid suşları tarafından oluşturulan kapsül antijenleri vardır

Teikoik asitler Peptidoglikan tabakaya veya sitoplazmik membrana (lipoteikoik asit) bağlıdırlar Türe özgüldürler (speciesspecific) Fibronektine bağlanırlar ve mukozal yüzeylere tutunmayı sağlarlar

Hastalandırıcılıklarına etki eden çeşitli maddeler Hemolizinler Lökosidin (bu toksin lökositler üzerine etkili) Koagülaz DNA’ase Hiyalüronidaz (enzim patojen stafilokokların yaklaşık %90 nında var bağ dokudaki hyaluronik asidi parçalayarak bakterinin doku içinde yayılmasını sağlar) Stafilokinaz (enzim patojen Stafilokokların fibrin pıhtılarını eritmesini sağlar) Enterotoksin Epidermolitik toksin ( Exfoliative toksin) Toksik şok sendromu ile bağlantılı toksin Antifagositik maddeler Penisilinaz (enzim penisilinin beta laktam halkasını parçalayarak penisiline dirençliliği sağlar)

Hemolizinler Stafilokokların hücre zarına etkili olduğu bilinen sitotoksinleri var alfa, beta, delta ve gama toksinleri hemolizin özelliğinde Alfa hemolizin tavşan eritrositlerini eritir, trombositleri tahrip eder , deride nekroz yapar Beta hemolizin koyun erirositlerini eritir, tavşan eritrositlerini eritmez

Koagülaz, fibrinojeni fibrin oluşturmak üzere aktive ederek pıhtı gelişimine neden olan termostabil trombin-benzeri bir test tüpünde stafilokok inoküle edilmiş plazmanın pıhtılaşması ile gösterilir hücre tarafından ortama salındığı için “serbest koagülaz”

S. aureus’un hücre duvarında ayrıca Clumping factor (bağlı koagülaz) Bu faktörü taşıyan organizmalar doğrudan plazmanın fibrinojeni ile etkileşerek küme oluşturabildiğinden, lam testi ile gözlenebilir bağlı koagülaz lam testinde bakterinin aglütinasyonu şeklinde, serbest koagülaz ise tüp testinde pıhtı oluşumu şeklinde Fibrinojen Fibrin

Bağlı koagülaz fibrinojeni direkt olarak çözülemez fibrine çevirir ve kümeleşmeye neden olur Ekstrasellüler koagülaz ilk önce protrombine etki eder, bu şekilde fibrinojenin fibrine çevrilmesi katalizlenir

Stafilokoklar katalaz üretirler Katalaz, hidrojen peroksidi su ve oksijene çevirir Stafilokoklar: katalaz (+) Streptokoklar: katalaz (-)

Epidermolitik toksinler Süperantijendirler Epidermolitik toksin A (ETA): Faj tarafından kodlanır; ısıya dirençli , Epidermolitik toksin B (ETB): Plazmid tarafından kodlanır; ısıya duyarlı Stafilokokkal haşlanmış deri sendromunda (SSSS: staphylococcal scalded skin syndrome) görülen genel deskuamasyona neden olur

Toksik şok sendromu toksin1-1 (TSST-1) Süperantijendirler Isı ve proteolize dirençlidir, kromozom tarafından kodlanır Toksik şok sendromuna (TSS) neden olur Ateş, şok, çoklu sistem tutulumu ve deride döküntü

Enterotoksin S. aureus karbonhidrat ve proteinli besinlerde ürediği zaman üretilirler Toksinler T hücrelerin özgül olmayan (non-spesifik) aktivasyonuna ve sitokin salınımına neden olurlar Mast hücrelerinden inflamatuvar mediatörlerin salınımı İntestinal peristalsis ve sıvı kaybında artış Mide bulantısı ve kusma

Koagülaz pozitif suşlar 100°C’ye 30 dakika dayanır Polipeptid yapıdadır A,B,C1,C2,D,E,F şeklinde 7 immunolojik Stafilokok üremiş ve enterotoksin oluşmuş besinlerin yenmesi ile 2-6 saat içinde bulantı kusma ve diyare 24 saat için iyileşme

Koagülaz negatif stafilokoklar (KNS) S.saprophyticus S.haemolyticus S.epidermidis S.auricularis S.saccharolyticus S.capitis S.cohnii S.warneri S.hominis S.xylosus S.simulans S.hyicus

Slime factor ; Tryptic soy broth’a inoküle edilen KNS’ların bazılarının ekildiği kabın yüzeyine tutunarak oluşturduğu adeziv tabaka Slime maddesi amorf kapsül yapısında,glikokaliks materyali Çok kuvvetli antijenik Stafilokokların doku yüzeyine tutunup,çeşitli infeksiyonlara yol açmalarına neden olur

Stafilokokların yaptığı hastalıklar Deri ve mukoza enfeksiyonları - fronkül, karbonkül, panaris, blefarit Yaygın deri döküntüleri ile seyreden lokalize deri enfeksiyonları - Haşlanmış deri sendromu - Toksik şok sendromu Sepsis ve Endokarditler Stafilokokların organlara yerleşmeleri ile oluşan enfeksiyonlar, stafilokok pnömonisi Besin zehirlenmeleri ve enteritler

Stafilokokların yaptığı hastalıklar Toksine bağlı hastalıklar Haşlanmış deri sendromu Besin zehirlenmesi Toksik şok sendromu

Süpüratif enfeksiyonlar İmpetigo Folikülit Fronkül veya çıban Karbonkül Bakteriyemi, menenjit ve endokardit Pnömoni ve ampiyem Osteomiyelit Septik artrit

impetigo Eritematöz bir zemin üzerinde içi püy dolu vezikül ile karakterize olan lokalize kütanöz enfeksiyon Özellikle yüz ve kollarda oluşur Aynı zamanda Streptococcus pyogenes nedeniyle de oluşabilir Lokalize kabarcıklar kültür pozitif sonuç

Stafilokokkal haşlanmış deri sendromu (SSSS) Ağız çevresinde eritem ile başlar 2-3 günde tüm vücuda yayılır Bebeklerde görülen, epiteldeki yaygın deskuamasyon deriye yapılan hafif friksiyon deriyi buruşturur İçi sıvı dolu büller oluşur, büller parçalandığında yerinde yaygın kırmızı çıplak bölge kalır. Kabarcıklarda mikroorganizma veya lökosit bulunmaz Düşük mortalite oranı

Toksik şok sendromu 8-17 yaş arası çocuklarda Ateş, hipotansiyon, ve yaygın maküler eritematöz döküntü , bilinç bulanıklığı, böbrek yetmezliği Hızlı antibiyotik tedavisi verilmemesi ve enfeksiyon odağının elimine edilmemesi durumunda yüksek mortalite

Toksik şok sendromu: Menstruasyon ile ilişkili TSS – tampon kullanımı Menstruasyon ile ilişkili olmayan TSS – antibiyotik tedavisi, hastanede yatış TSST-1’in üretimi için Düşük düzeyde glukoz 37-40oC sıcaklık 6.5-8 pH Oksijen

Besin zehirlenmesi S. aureus karbonhidrat ve proteinli besinlerde ürediği zaman üretilirler Toksinler T hücrelerin özgül olmayan (non-spesifik) aktivasyonuna ve sitokin salınımına neden olurlar Mast hücrelerinden inflamatuvar mediatörlerin salınımı İntestinal peristalsis ve sıvı kaybında artış Mide bulantısı ve kusma

Enfeksiyondan çok intoksikasyondur (zehirlenme) Isıya dirençli enterotoksin ile kontamine olan besinin tüketilmesi En sık kontamine olan besinler İşlenmiş etler, kremalı pastalar, salata, patates salatası, sandviç, süt ve süt ürünleri, dondurma, kümes ürünleri ve et ürünleri

Laboratuvar Tanısı İnceleme maddesi olarak alınan cerahat, pürülan sıvı, balgam, idrar v.b numuneler tioglikolata ekilir Kanlı agarda üreyen kolonilerde boyanma pigment üretimi Hemoliz mannitol fermentasyonu yüksek tuz konsantrasyonunda üreme koagülaz Kanlı agarda beta hemoliz zonu bulunan,altın sarısı , koagülaz ve mannitol (+) Gram (+) koloniler S.aureus olarak değerlendirilir

Tedavi Antibiyotiklere çabuk direnç geliştirdiklerinden, uygun antibiyotiğin seçimi için,antibiyotik duyarlılık testi yapılmalı 1940’ lı yıllarda penisilin G başarı ile kullanılmış daha sonraları direnç gelişmiştir Metisiline dirençli S.aureus suşlarının çoğu aminoglikozidlere ve tetrasiklinede dirençlidir S.aureus’un çoğunun betalaktamaz yapmaları nedeni ile stafilokok enfeksiyonlarda kullanılmaz duruma gelmiştir

Vankomisin, metisiline dirençli Staph Vankomisin, metisiline dirençli Staph. enfeksiyonları için seçilecek antibiyotiktir RNA sentezini inhibe ederek, plazma membran fonksiyonlarını ve hücre duvarında fosfolipid siklusunu bozarak bakterisid etki gösterir toksik etkileri nedeni ile kullanımı sınırlıdır Vankomisin, osteomyelit, pnömoni, perikardit, menenjit, akciğer absesi gibi ağır stafilokokal infeksiyonlarda hayat kurtarıcıdır

Gram negatif bakterilere karşı etkinliği yok Bu nedenle vankomisinin majör kullanım alanı metisiline dirençli ciddi stafilokok infeksiyonlar Santral sinir sistemi infeksiyonları, hemodiyaliz şant infeksiyonları, endokarditler, bakteremi, sepsis, pnömoni ve osteomiyelit gibi infeksiyonlar başta olmak üzere metisiline dirençli S. aureus ve S. epidermidis'in neden olduğu infeksiyonların tedavisinde en fazla deneyimin olduğu antibiyotik vankomisin

Teikoplanin Yapısal olarak vankomisine çok benzeyen glikopeptit antibiyotik Etki alanı vankomisin gibi Metisiline duyarlı ve dirençli tüm stafilokoklara etkin S. aureus’a etkisi vankomisine göre eşit veya biraz daha fazla Ancak koagülaz negatif stafilokoklara karşı etkinliği vankomisine göre daha az Hem intravenöz, hem de intramüsküler kullanılabilmesi, daha uzun yanlanma ömrü nedeniyle günde iki kez, hatta tek doz kullanım olanağının bulunması vankomisine üstünlükleri

Nefrotoksisite olasılığı da vankomisine göre daha az koagülaz negatif stafilokoklara karşı etkinliğinin vankomisine göre daha az olması en önemli dezavantaj vankomisinde olduğu gibi metisiline dirençli ciddi stafilokok infeksiyonlarında kullanılır

Epidemiyoloji Epidemiyolojik çalışmalar virülans ve özel faj tipleri arasında belirgin bir ilişki olduğunu göstermektedir Staph. aureus faj tipleri I,II,III,IV olmak üzere 4 grupta toplanır Grup II suşları impetigo ve deri enfeksiyonlarına neden olur Enterotoksin III ve IV faj gruplarına ait stafilokoklar tarafından oluşturulur Stafilokok enfeksiyonunun kaynağı stafilokokal lezyonu olan bir hasta veya hastane personelidir

Korunma Stafilokokların rezervuarı insan Bakteri insana ya hava yoluyla, veya doğrudan temasla hijyen koşullarına uyulması, deri temizliğine dikkat edilmesi, gıda elleyicilerinin temizlik kurallarına uyması Antibiyotiklere dirençli staph.’ları burunda taşıdığı bilinenler, ameliyathanelerden ve bebek bakıcılığından uzaklaştırılmalı Cerrahi aletlerin sterilizasyonuna özen gösterilmeli

S. aureus enfeksiyonlarında burun portörlüğü önemli Stafilokok portörleri burun ve elleriyle besin maddelerini kontamine edebilir Özellikle pasta, süt, krema gibi karbohidratlı ve proteinli yiyecekler üzerinde, enterotoksin yapan S.aureus’lar kolaylıkla çoğalırlar