Teröre maruziyet sonrası krize müdahale Prof Dr Süheyla Ünal

Kriz Bir bireyin, grubun, örgütün ya da topluluğun normal işlevlerini yerine getirmesini engelleyen ve acil ilgi ve çözüm gerektiren, hafife alınamayan, sıra dışı, beklenemeyen bir durum ve ani değişiklik

Kriz yaralanma ve yaşam kaybı etkileri uzun sürse bile zamanla sınırlı ve ani büyük miktarda kişiyi etkiler sıradan deneyimlerin dışındadır hemen herkes için gerginliğe sebep olan psikolojik travmadır

YAŞAMA OLASILIĞI OLANLAR KIRILGANLIK ÇEMBERLERİ OLAYI YAŞAYANLAR YAKINLARI YAŞAMA OLASILIĞI OLANLAR TOPLUM

Krize müdahale TEMEL MÜDAHALE İKİNCİ DERECEDE MÜDAHALE Bir krizin oluşmasını engelleyen etkinlikler İKİNCİ DERECEDE MÜDAHALE Bir kriz oluştuktan sonra etkilerini en aza indirmek için yapılan etkinlikler ÜÇÜNCÜ DERECEDE MÜDAHALE Kriz sonrası uzun süreli (krizi takip eden haftalarda, aylarda, yıllarda) yapılan etkinlikler

Birincil önleme E Ğ İ T İ M Farklı kültür, din, inanç ve davranışları anlamak İnsanı, insanlığı öncelemek herkes için eşitlik, barış, özgürlük ve adalet istemek Terörün kaynaklarını kurutmak

İkincil önleme Terör faaliyetlerini yakından izleme Erken saptama Vatandaşı koruyucu sistemler geliştirme

Üçüncül önleme Teröre maruz kalanların kurtarılması Halkın geri kalanının yatıştırılması Travmanın etkilerinin azaltılması

Teröre maruziyet Şok ve kargaşa fazı Dikkati odaklama ve sürdürme güçlüğü Bellek sorunları Yargılama ve karar verme güçlüğü “Kendilik” kavramında dağılma Bağlanma ihtiyacının artması, telkine yatkınlık Duyguların düşünceye etkisinin artması Tükenme

Ortaya çıkan tepkiler Şok Öfke Umutsuzluk Terör Huzursuzluk Duygusal küntlük Suçluluk Yas, üzüntü Disosiasyon Normal etkinliklere ilgi kaybı İnanamama Şaşkınlık Çarpıtma Telkine yatkınlık Konsantrasyon kaybı Karar verme güçlüğü Bellek bozukluğu Kendilik saygısında azalma Zorlayıcı düşünce ve anılar Kaygı

Ortaya çıkan tepkiler Yorgunluk Uykusuzluk Aşırı uyarılma Başağrısı Bedensel yakınmalar Bağışıklık sisteminde bozulma Gastrointestinal sorunlar İştah azlığı Libido azlığı İrkilme tepkisi Yabancılaşma Sosyal geri çekilme İlişkilerde çatışma Sosyal işlevlerde bozulma

Travmaya gösterilen tepkiler Fiziksel Tepkiler Mental Tepkiler Duygusal Tepkiler Davranışsal Tepkiler Uyarılma artışı Heyecan Kas gerginliği Mide bulantısı Hızlı Nabız Baş dönmesi Enerji eksikliği Yorgunluk Diş sıkma Kendi hakkında düşüncelerinde değişiklik Dünya hakkında düşüncelerinde değişiklik Diğer insanlar hakkında düşüncelerinde değişiklik Farkındalık artışı Farkındalık azalması, çözülme Dikkati odaklamada güçlük Dikkatte azalma Bellek sorunları Karar verme güçlüğü Zihne dalıcı imajlar Korku, güvenlik hissi kaybı Üzüntü, yas, depresyon Suçluluk Öfke, huzursuzluk Duygusuzluk İlgi, istek kaybı Keyf alamama Güven kaybı Özsaygıda azalma Çaresizlik hissi Diğerlerinden duygusal olarak uzaklaşma Yoğun ve aşırı duygulanım Kronik boşluk duygusu Künt duygulanım Sosyal geri çekilme Çabuk uyarılma Durumlardan, yerlerden kaçınma Saldırgan, çatışkan olma Yeme alışkanlıklarında değişim Kilo kaybı ya da artışı Huzursuzluk Cinsel aktivitede artma ya da azalma Kendine zarar verme Öğrenilmiş çaresizlik Bağımlılık davranışları

Psikolojik ilk yardım Güvenliği sağlamak Ek sorunlardan korumak Fizyolojik alarmı azaltmak/durdurmak Yalnız bırakmamak Restoratif kaynakları, sosyal destekleri harekete geçirmek

Psikolojik ilk yardım Travmayı anlatmasını sağlamak Güvenilir bilgi aktarmak Bilişsel saptırmaları yeniden çerçevelendirmek Gerçekliğe yönelimi sağlamak

Psikolojik ilk yardım Rutin yaşamı tesis etmek, yaşama tutunmasını sağlamak Stresle başa çıkma ve uyumsal davranışlar konusunda eğitmek Sağlıklı iletişimi arttırmak Özsaygıyı, kontrol duygusunu geliştirmek

Kronik dönemde yaklaşım Yasını uygun bir şekilde yaşayıp sonlandırmasını sağlamak Duygusal stabilizasyonu sağlamak Sorunu uygun bir yere yerleştirmek Madde kullanımına yönelmesini önleme

Kronik dönemde yaklaşım Bireyin sosyal ilişkilerini düzenlemesini sağlamak, sosyal izolasyonu önlemek Sosyal bağ ve desteklerini arttırmak Sorun çözme becerisini geliştirmek Yeni ilgi ve uğraşlar edinmesini sağlamak