Prof. Dr. Nermin ÖZGÜLBAŞ SAĞLIK İŞLETMELERİNDE YABANCI KAYNAK YÖNETİMİ Prof. Dr. Nermin ÖZGÜLBAŞ

KONULAR YABANCI KAYNAKLAR VE TÜRLERİ KISA VADELİ KAYNAK KULLANIMINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER FİNANSMANDA YABANCI KAYNAK KULLANMANIN AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI

1. YABANCI KAYNAKLAR VE TÜRLERİ Yabancı kaynaklar sağlık işletmeleri dışındaki kişi veya kuruluşlardan faiz karşılığında belirli bir süre kullanılıp geri ödenmek üzere alınan fonlardır. Yabancı kaynaklar, finansman uygulamaları içerisinde kısa, orta ve uzun vadeli, muhasebe uygulamaları içerisinde ise kısa ve uzun vadeli olarak ayrıma tabi tutulurlar

1.1. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR Sağlık işletmelerinde sunulan hizmetin stoklanması mümkün olmamakla beraber kısa vadeli yabancı kaynakların, sağlık hizmetinin sunulması için gerekli olan direkt (tıbbi) ve endirekt (diğer) malzeme stoklarını ve sağlık işletmeleri için önemli bir varlık kalemi olan alacakları finanse etmek için kullanılması beklenir. Tıbbi malzeme stokları arasında; ilaç, tıbbi sarf malzemeleri, laboratuvar malzemeleri, tıbbi gazlar, radyoaktif malzemeler yer alırken, diğer stoklar arasında; büro malzemeleri, temizlik malzemeleri, ısıtma malzemeleri, akaryakıt ve yağlar, yiyecek malzemeleri, teknik bakım ve onarım malzemeleri ve mefruşat yer alabilir. Alacaklar ise hastane finansmanında en önemli ve sorunlu varlık kalemini oluşturmaktadır. Hastane alacakları arasında en önemli kalem sosyal güvenlik kuruluşlarına ait olduğundan ve tahsilatta yaşanan sorunlardan dolayı alacakların paraya dönüşümü oldukça geç olmaktadır. Temel finansman stratejisi alacakları ve sözü edilen stokları olarak, hastane yöneticilerinin kısa vadeli borçlar ile finanse etmesi beklenir.

Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Kısa Vadeli Ticari Krediler Açık Hesap Bono veya Emre Yazılı Senet Poliçe Kısa Vadeli Banka Kredileri (teminatlı ve teminatsız banka kredileri) Finansman Bonoları

1.2. ORTA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR Vadeleri bir ila azami on yıla kadar olduğu kabul edilen orta vadeli krediler ülkemizde genellikle bir ila beş yıl arası olarak uygulanmaktadır. Sağlık işletmelerinde orta vadeli kredilerin aşağıdaki amaçları gerçekleştirmek üzere kullanılması beklenir: Hasta yatağı, tıbbi cihazlar, tıbbi malzemeler, ameliyathane malzemeleri, ambulans ve diğer taşıtlar, her türlü büro cihaz ve aletleri gibi duran varlık yatırımlarını finanse etmek, Mevcut cihaz ve donanımın ekonomik değerlerini, hizmet miktar ve kalitesini artırıcı büyük bakım onarım giderlerini ve yenileme giderlerini karşılamak, Net işletme sermayesini artırmak, İlaç firmalarına, medikal şirketlere ya da diğer mevcut bir borcun ödenmesini sağlamak, İştirakte bulunmak veya hastane faaliyetlerine katkı sağlayacak bir firmayı tüm varlığı ile birlikte satın almak.

Orta Vadeli Yabancı Kaynaklar Orta Vadeli Banka Kredileri Taksitli Donanım Kredileri Dönen Krediler Orta Vadeli Satıcı Kredileri Uluslararası (Euro Pazar) Kredileri Donanım Kiralaması (Leasing)

1. 3. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR Sağlık işletmelerinde uzun vadeli yabancı kaynakların daha çok hastane arazisi alımı, yeni hastane kuruluşu, ek hizmet binalarının yapılması ya da hizmet binalarının genişletilmesi gibi duran varlık finansmanı için kullanılması beklenmektedir. Uzun vadeli yabancı kaynaklar için finansman yazınında en az 5 yıldan daha uzun bir süre öngörülmektedir. Muhasebe yazınında ise 1 yıldan daha uzun süreli tüm kaynaklar uzun vadeli olarak kabul edilmektedir.

Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar Uzun Vadeli Banka Kredileri Tahvil

2. KISA VADELİ KAYNAK KULLANIMINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Varlıklarının Yapısı Mevsimlik veya Devresel Değişmeler Hakkındaki Tahminler Kaynakların Maliyeti Likidite ile İlgili Risk Kısa Vadeli Yabancı Kaynakların Tahkim veya Konsolide Edilebilme İmkanı Ekonomik Konjonktür

3. FİNANSMANDA YABANCI KAYNAK KULLANMANIN AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI Borcun sağlık işletmesine maliyeti belirli ve sınırlıdır. Borç verenlerin sağlık işletmesi karına iştirakleri yoktur. Öz kaynaklarla finansmana göre sermaye maliyetleri daha ucuzdur. Uzun vadeli yabancı kaynakla yapılacak finansman eski ortaklara yönetimi paylaşma riski getirmez.

AVANTAJLAR Uzun vadeli yabancı kaynaklara ödenen faizler vergi ödemesi açısından avantaj yaratırlar. Kredi sözleşmelerine konulacak hükümler ile esnek bir özelliğe kavuşturulabilirler. Uzun vadeli yabancı kaynaklarla yapılacak olan finansman, belirli koşullar altında, finansal kaldıracın lehe etkisiyle firmanın öz sermaye/karlılık oranını yükseltebilmektedir.

DEZAVANTAJLAR Uzun vadeli yabancı kaynakların getireceği sabit ödeme yükleri, sağlık işletmelerinin satışlarının dalgalı olduğu dönemlerde büyük riskler yaratabilir. Finansal kaldıracı olumlu etkilese bile firma riskini artıracağı için sağlık işletmelerinde firma değeri düşmesine yol açabilir. Firma yöneticilerini borçların ve faizlerin ödenmesi için uzun dönemler boyu dikkatli davranmaya, çaba sarf etmeye sevk eder. Kredi sözleşmeleri ile bağlayıcı hükümler getirilebilir. Uzun vadeli yabancı kaynaklardan ancak belirli bir Özkaynak / yabancı kaynak oranına kadar yararlanılabilir. Belirli öz kaynak büyüklüğüne sahip olmayan sağlık işletmelerinin bu araçlardan yararlanmaları mümkün değildir.