BİTKİLERDE TAŞIMA

Bitkilerde Taşıma Hava sıcaklığının çok olduğu yaz aylarında ağaç gölgeleri ya da ağaçlık alanlar neden daha serindir? Sıcaklığın fazla olduğu zamanlarda ağaçlık alanların daha serin olmasının sebebi; ağaç dallarının güneşi kesmesi ve yapraklarda yapılan terleme ile su açığa çıkmasıdır.

A.Su ve Minerallerin Taşınması Su ve mineraller kökteki emici tüyler yardımıyla alınır. Emici tüyler yüzey alanını arttırır. Su; osmoz ile alınır. Mineraller kök emici tüylerde yoğunluğu fazla olduğu için aktif taşıma ile alınır. Gerekli olan enerji kök emici tüylerin mitokondrilerinden karşılanır. Kök emici tüylerle alınan su ve mineraller yapraklara ksilem ile taşınır.

A.Su ve Minerallerin Taşınması 6) Ksilemde taşıma tek yönlüdür. 7) Bitkiler suyun büyük bir kısmını stomalardan terleme yoluyla kaybeder. 8) Yaprak yüzeyi geniş olan bitkilerde terleme dolayısıylada su ihtiyacı fazladır. 9) Su ve minerallerin taşınmasında kök basıncı, kılcallık, terleme-çekim teorisi ve kohezyon gibi faktörler etkilidir.

1.Kök Basıncı Kök emici tüylerde bulunan su derişimi miktarı, kökün bulunduğu ortamın derişiminden düşüktür.Bu derişim farkından doğan osmotik basınç kök basıncını oluşturur. Toprakta su miktarının ve nemin fazla olduğu,terlemenin düşük olduğu zamanlarda, yapraklardaki hidatotlardan su damlaları olarak dışarı atılır.Bu olaya damlama (gutasyon) denir.

2.Kılcallık Ksilemin çapının daraldıkça suyun daha yükseğe çıkmasıdır. Ancak kılcallık diğer faktörlere göre daha az etkilidir. Dalından koparılmış çiçekler,suda bir süre daha kılcallık etkisiyle yaşayabilmektedir.

3.Terleme-Çekim Teorisi ve Kohezyon

3.Terleme-Çekim Teorisi ve Kohezyon Uzun gövdeli ağaçlarda suyun yükseklere taşınmasında geçerliliği en çok kabul edilen kuramdır.Bu kurama göre; Fotosentez ve terleme sırasında tüketilen su yaprak hücrelerinin ozmotik basıncını arttırır. Bu artış üst kısımlarda bir çekme(emme) kuvvetine neden olur. Bu çekme kuvvetiyle hidrojen bağlarıyla birbirine bağlı su molekülleri (kohezyon) kopmayan bir sütun şeklinde ilerler. Kaybolan suyun yerine de emici tüylerle su emilir.

3.Terleme-Çekim Teorisi ve Kohezyon

B. Organik Maddelerin Taşınması Organik ürünler floemle taşınır. Floem ksileme göre daha yavaştır. İletim çift yönlüdür.Glikoz. Amino asit gibi organik moleküller köke, kökte sentezlenen aminoasitve azotlu organik ürünler yapraklara taşınır.

B. Organik Maddelerin Taşınması Floemde taşınım basınç-akış teorisi ile açıklanır. Organik maddelerin oluşturulduğu yer kaynak (yaprak), kullanıldığı ya da depo edildiği yer havuz (kök, meyve) olarak adlandırılır. Fotosentez ürünlerinin kaynak hücreden kalburulu borulara geçişi floemin yüklenmesi, kalburlu borulardan havuz hücrelerine geçişi floemin boşaltılması olarak adlandırılır.

B. Organik Maddelerin Taşınması

B. Organik Maddelerin Taşınması Basınç –akış teorisine göre; 1) Üretilen glikoz kaynak hücrelerinden floeme geçer. 2) Floemde glikoz derişimi artarken, su derişimi azalır. 3) Bu durumda floem çevre dokulardan ve ksilemden su alır.Böylece basıncı artar ve bu basınçla floem özsuyu aşağı doğru akar.

B. Organik Maddelerin Taşınması 4) Glikoz, floemden havuz hücresine aktif taşıma ile geçer. 5) Floemde glikoz derişimi azalır, su derişimi artar. 6) Ozmozla floemde bulunan su tekrar ksileme verilerek yukarı doğru akar. 7) Alınan glikoz, kök ya da meyve hücrelerinin lökoplastında nişastaya çevrilir.