ENGELLİ OLMAYA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR ENGELLİ ÇOCUKLAR ENGELLİ OLMAYA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR

ÖZEL EĞİTİM NEDİR? Özel eğitim gerektiren bireylerin eğitim ihtiyaçlarını karşılamak için özel olarak yetiştirilmiş personel, geliştirilmiş eğitim programları ve yöntemleri ile onların özür ve özelliklerine uygun ortamlarda sürdürülen eğitimdir.

ZEDELENME Çeşitli nedenlerle bireyin psikolojik, fizyolojik, anatomik özelliklerinde geçici ya da kalıcı türden bir kayıp ya da işleyiş bozukluğu sonucunda organların işlevlerini ve görevlerini yerine getirmede zorlanma durumudur. Örneğin, bacakların olmayışı, kolların felçli oluşu, parmakların tutmayışı, iyi görememe, işitememe, yüz felci, zihinsel gerilik gibi durumlar birer zedelenmedir.

YETERSİZLİK Gelişim alanlarında ya da duyu organlarında bir insan için normal kabul edilen bir durumun önlenmesi, sınırlanması haline yetersizlik denilmektedir.

ÖZÜRLÜLÜK Özür-Engel:Bireyin yaşamı boyunca çeşitli etmenlere bağlı olarak oynaması gereken bazı roller vardır. Birey yetersizlik nedeniyle bu rolleri yeterince yerine getiremezse yetersizlik özür engel durumuna dönüşür. ENGELLİLİK (Handicapped): yetersizlik veya özür nedeni ile yaşa, cinsiyete, sosyal ve kültürel faktörlere bağlı olarak kişiden beklenen rollerin kısıtlanması veya yerine getirememesidir.

kaynaştırma 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye göre Kaynaştırma;özel eğitim gerektiren bireylerin diğer bireylerle karşılıklı etkileşim içinde bulunmalarını sağlamak ve eğitim ihtiyaçlarını en üst düzeyde gerçekleştirmek için geliştirilmiş eğitim ortamları olarak ifade edilebilir.

ÖZEL EĞİTİMİN TARİHÇESİ

DÜNYADA ÖZEL EĞİTİM Büyük dinlerin öncesine dayanan dönem: Tek tanrılı büyük dinlerin ortaya çıkmasına kadar geçen çok uzun bir dönemde normal insanlardan farklı doğan bebekler veya normal gelişim göstermeyen çocuklar ya öldürülmüş ya da kaderine terk edilmiştir. Büyük dinlerin yayıldığı dönem: Hıristiyanlık ve Müslümanlık gibi büyük dinlerin ortaya çıkması ve yayılması ile birlikte farklı özellikler taşıyan, engelli bireylere acınarak yaklaşılmış ve bu bireyler korumaya alınmıştır. Bu yaklaşımın arkasında daha çok sevap kazanmak veya günah işlememek duygusu yatmaktadır.

18. ve 19. yüzyıllarda özel eğitim kavramının oluşmaya başladığı söylenebilir. Çeşitli bireysel çalışmalar özel eğitim ve engelliler için önemli başlangıçlardır. Aşağıda bu çalışmalara bazı örnekler verilmiştir: Jean Marc Gespard Itard (1775-1838): Bir Fransız olan Itard'ın zihinsel engelli çocuklarla ilk bireysel çalışmayı başlattığı söylenmektedir.

Alfred Binet (1857-1911): Yine bir Fransız olan Binet zekânın ölçülebileceğini savunarak ilk defa zekâ testi hazırlamıştır. Maria Montessori (1870-1952): Bir İtalyan doktor olan Montessori, eğitimcilerin çok iyi bildikleri yapılandırılmış eğitim materyallerini ilk defa zihinsel engelli çocukların eğitimi için geliştirmiş ve kullanmıştır.

TÜRKİYE’DE ÖZEL EĞİTİM Türkiye'de özel eğitim çalışmalarının başlangıcı aslında çok eskilere dayanmaktadır. Hatta Osmanlı dönemindeki Enderun mekteplerinin dünyada üstün zekâlı çocukların eğitimleri açısından en eski örnek olduğu söylenmektedir. 1889'da ise ilk olarak Grati isminde bir kişi İstanbul Ticaret Mektebi içerisinde bir bölümde sağırlar okulunun açılmasını sağlamıştır. Daha sonra bu okul içerisinde bir de körler için sınıf açılmıştır.

1921 yılında İzmir'deki körler okulunu, 1923'te yine İzmir'de sağırlar okulu takip etmiştir. Takip eden yıllarda ise diğer okullar açılmaya başlamıştır. Önceleri Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı'na bağlı olan okullar 1950'de çıkan bir yasayla Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlanmıştır. Önceleri bakanlık içerisinde küçük bir birimden çalışmalar yürütülürken; bu birim 1980 yılında Özel Eğitim Genel Müdürlüğü, 1983 yılında ise Özel Eğitim ve Rehberlik Dairesi Başkanlığı'na dönüşerek görev ve yetkileri genişletilmiştir.

1992 yılında ise Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü kurulmuştur. Bunlarla birlikte üniversitelerin özel eğitim bölümleri bu alana uzman yetiştirmekte ve bilimsel çalışmalar yapmakta, kliniklerde engelli bireylere hem tıbbi hem de eğitsel yardımda bulunmaktadır.

Kaynağından alınmıştır. Bu bölüm; Aral, N. ve Gürsoy, F. 2007. Özel Eğitim Gerektiren Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları. Kaynağından alınmıştır.