Türkiye ve Kitle İmha Silahları Genel Bilgiler

Nükleer Silahlar ABD’nin nükleer güç tekeli 1949’a kadar sürmüştür. Bugün; Rusya, İngiltere, Fransa, Çin, İsrail, Hindistan ve Pakistan’ın nükleer silahları olduğu bilinmekte, K.Kore’nin de olduğu sanılmaktadır. Enerji üretimi amacıyla uranyum zenginleştirme ve kullanılmış nükleer yakıtları geri işleme kapasitesine sahip ülkeler; nükleer silah üretme yeteneğinden çok uzak değildir. Almanya, Hollanda, Japonya, Brezilya ve İran’ın bu seviyeye yakın olduğu sanılıyor. El-Kaide’nin radyolojik silah (“kirli bomba”) geliştirme çabaları keşfedilmiştir.

Kimyasal Silahlar 13 ülke geçmişte kimyasal silah programları olduğunu açıklamıştır: ABD, Arnavutluk, Bosna-Hersek, Çin, Fransa, G.Kore, Hindistan, İngiltere, İran, Japonya, Libya, Rusya ve Sırbistan-Karadağ. Cezayir, Etiyopya, İsrail, K.Kore, Küba, Mısır, Pakistan, Sudan, Suriye ve Vietnam’da kimyasal silahlar olduğu sanılıyor.

Biyolojik Silahlar Geçmişte biyolojik silah programlarına sahip olmuş ABD, Kanada, Fransa, İngiltere ve Rusya, bunları yok etmişlerdir. Irak’ın programı BM Irak Özel Komisyonu tarafından yok edilmiştir. İsrail ve K.Kore’nin biyolojik silahlara sahip olduğu sanılıyor. Ayrıca El-Kaide gibi terör örgütlerinin de biyolojik silah geliştirme çabaları biliniyor. Biyolojik silahların kullanılması özel bir askeri doktrin, operasyonel kapasite ve eğitimli personel gerektirir. Bu niteliklere bir arada sahip olan bir silahlı gücün varlığı kuşkuludur.

Taşıma ve Fırlatma Sistemleri Balistik füzeler; yüksek maliyetleri ve teknik özellikleri nedeniyle nükleer savaş başlıkları ile özdeşleşmiştir. Cruise füzeleri ise daha ucuzdur ve elde edilmeleri kolaydır. Ses hızını aşmayan türleri kimyasal ve biyolojik başlık taşımak için elverişlidir. Tüm nükleer güç sahibi ülkelerin yanı sıra İran ve S.Arabistan’ın da 1000 km’yi aşan menzilli balistik füzeleri vardır. Mısır ve Suriye’nin aralarında bulunduğu diğer pek çok ülke ise daha düşük menzilli balistik ve Cruise füzelerine sahiptir.

Çift Kullanımlı Malzeme ve Teknolojiler KİS üretimi için gerekli olan malzeme ve teknolojilerin çoğu, sivil amaçlı ekonomik faaliyetlerde yaygınlıkla kullanılıyor. Sülfür dioksit, nitrojen oksitler, zenginleştirilmiş uranyum, plütonyum; tüketim maddelerinin imalatında veya nükleer enerji üretiminde önemli girdilerdir. Radyolojik teknolojiler, nükleer tıp için gereklidir. Bu malzeme ve teknolojilerin kontrolü daha fazla çaba gerektirmektedir.

Türkiye’nin KİS Politikası Türkiye halen KİS’e sahip değildir ve gelecekte de sahip olmayı düşünmemektedir. Suriye, İran gibi komşularının çabalarını endişe ile izlemekte ve 1990’ların ikinci yarısından itibaren anti-füze savunma sistemleri edinmeye çalışmaktadır.

Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası antlaşma, sözleşme ve rejimler KİS’in yayılmasının önlenmesine yönelik uluslararası antlaşmalar: Nükleer Silahların Önlenmesine Dair Antlaşma Biyolojik Silahlar Sözleşmesi Kimyasal Silahlar Sözleşmesi Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Atlaşması KİS ile ilgili malzeme ve teknolojiler ile bunların fırlatma vasıtalarının yayılmasının önlenmesine yönelik ihracat kontrol rejimleri: Wassenaar Düzenlemesi Füze Teknolojisi kontrol Rejimi Avustralya Rejimi Nükleer Tedarikçiler Grubu Zangger Komitesi

Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesine Dair Antlaşma NSÖA 1968’te imzaya açılmış ve 1970’te yürürlüğe girmiş, 1995’te koşulsuz ve süresiz uzatılmıştır. Anlaşmaya taraf olan 188 ülkeye Türkiye 1980’de katılmıştır. NSÖA, yalnızca 1967’deki 5 nükleer güce nükleer silah sahibi olma hakkı tanır. İsrail, Hindistan ve Pakistan bu yüzden antlaşmayı imzalamamış ve kendi nükleer silahlarını geliştirmiştir. K.Kore, 2003’te antlaşmadan çekilmiş ve 2005’te nükleer silah sahibi olduğunu açıklamıştır.

Biyolojik Silahlar Sözleşmesi Tam adı Bakteriyolojik (Biyolojik) ve Toksin Maddelerin Geliştirilmesi, Üretimi ve Stoklanmasını Önleyen Antlaşma’dır. 1972’de imzaya açılmış, 1975’de yürürlüğe girmiştir. Anlaşmaya taraf olan 169 ülkeye Türkiye 1974’te katılmıştır. Bir silah kategorisini tümüyle yasaklayan ilk çok taraflı anlaşmadır. Pek çok silah kontrol anlaşmasının aksine, sivil tarafları da bağlar. Fakat bir denetleme mekanizmasının olmaması etkisini sınırlamaktadır. Bu mekanizmanın geliştirilmesi için görüşmeler sürmektedir. 2006’da bir gözden geçirme konferansı toplanacaktır.

Kimyasal Silahlar Sözleşmesi 1993’te imzaya açılmış ve 1997’de yürürlüğe girmiştir. Sözleşmeye taraf olan 176 ülkeye Türkiye 1997’de katılmıştır. Anlaşma, dünyadaki tüm stokların 2012’ye kadar yok edilmesi için bir takvim hazırlamıştır, ancak bunun 2027’den önce olması muhtemel görünmemektedir. İsrail, Suriye, Mısır, K.Kore anlaşmayı onaylamamışlardır.

Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşması 1996’da imzaya açılan anlaşma, yürürlüğe girmek için ABD, Çin, Endonezya, İran, İsrail, Kolombiya ve Mısır tarafından onaylanmayı beklemektedir. Türkiye ise anlaşmayı 1999’da onaylamıştır.

Wassenaar Düzenlemesi 1996 yılında kurulmuştur. Konvansiyonel silahlara uygun kullanımlı malzeme ve teknolojilerin ihracatını kontrol altında bulundurmayı amaçlayan rejimin kurucu üyelerinden biri de Türkiye’dir.

Füze Teknolojisi Kontrol Rejimi KİS’e ilişkin taşıma sistemleri (balistik füzeler, Cruise füzeleri ve insansız hava araçları) ve bunlarla ilgili teknoloji ve malzemenin yayılmasının önlenmesi maksadıyla 1987 yılında kurulan ve gönüllülük esasına dayanan rejime Türkiye 1997’de taraf olmuştur.

Avustralya Grubu Biyolojik ve Kimyasal Silahların üretiminde de istifade edilebilecek çift kullanımlı malzeme ve teknolojilerin ihracatını denetleyen grubun üyeliğine Türkiye 2000 yılında kabul edilmiştir.

Nükleer Tedarikçiler Grubu (NTG) NTG, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı bünyesinde nükleer teknolojide kullanılan maddelerin ve çift kullanımlı malzemelerin ihracatını belirli ilkelere bağlamak amacıyla faaliyet göstermektedir. 40 üyeye sahiptir.

Zangger Komitesi Nükleer madde, malzeme ve teknolojilere ilişkin ihracatın kontrol altına alınması maksadıyla, nükleer silaha sahip olan ve olmayan 15 devlet tarafından kurulan komite NTG üyesi devletlerin Brezilya hariç tümünü kapsamaktadır.

Türkiye sıkı ve etkin uluslararası kontrol altında KİS’e yönelik genel ve tam bir silahsızlanmadan yanadır. KİS ve bunların atma vasıtalarının yayılmasını önlemeye yönelik tüm uluslararası antlaşma, sözleşme ve rejimlere bağlılığını sürdürmektedir.