Ormancılık Ekonomisi Anabilim Dalı F İ N A N S Yrd. Doç. Dr. Taner OKAN İ.Ü. Orman Fakültesi Ormancılık Ekonomisi Anabilim Dalı Elektronik posta: tokan@istanbul.edu.tr 17.03.2017
FİNANSAL YÖNETİM Firmanın mali durumu ile faaliyet sonuçlarının değerlendirilebilmesi için, finans yöneticisinin elinde belirli analitik araçlar bulunmalıdır. Bu araçlar; A)Oranlar (Rasyolar) B)Karşılaştırmalı Analiz (Yatay Analiz), Yüzde Yöntemiyle Analiz (Dikey Analiz) C)Eğilim Yüzdeleri Yöntemi ile Analiz D)Kara Geçiş Analizi E)Faaliyet Kaldıracı ve Finansal Kaldıraç F)Fon Akım Analizi, Fon Kaynak ve Kullanımları G)Dağıtılabilir Fon Analizi H)Nakit Akım Analizi
Karşılaştırmalı Tablolar Analizi (Yatay Analiz) Birden fazla yıla ait bilanço ve gelir tablosu kalemlerinin yıllar itibariyle değişimlerini görmek amacıyla yapılan analizdir. Yatay analiz işletmenin kendi içinde analizidir. Başka bir ifadeyle, oran analizinde olduğu gibi karşılaştırmalar diğer işletmelerin sonuçlarıyla değil, çoğu kez işletmenin geçmiş rakamlarıyla yapılır.
Karşılaştırmalı Tablolar Analizi aşağıdaki aşamalar izlenerek yapılır. 1-Bilanço ve gelir tablosundaki her bir kalemin bir önceki yıla göre mutlak farkları alınarak, artış ya da azalışlar tespit edilir. İkiden fazla yıl karşılaştırılıyorsa, değişimler başlangıç alınan yıla göre yapılabileceği gibi, birbirini takip eden yıllar arasında da yapılabilir. 2-İkinci aşamada hesaplanan mutlak farklar, yüzdesel ifadelere dönüştürülür.
Karşılaştırmalı Tablolar Analizi aşağıdaki aşamalar izlenerek yapılır. 3-Kalemler arasındaki mutlak ve yüzde farklar belirlendikten sonra, bu değişimlere sebep olabilecek nedenler aranır. 4-Aktif kalemdeki bir artış, aktifteki diğer kalemlerdeki azalışlardan ya da pasif kalemlerindeki artıştan kaynaklanabilir. Aktif kalemdeki bir azalış, aktifteki diğer kalemlerdeki artıştan ya da pasif kalemlerindeki azalıştan ileri gelmiş olabilir. 5-Değişimlerin nedenleri de bulunduktan sonra, değişime yol açan gelişmelerin işletme açısından olumlu mu olumsuz mu olduğu incelenir.
Karşılaştırmalı Tablolar Analizinde göz önüne alınması gereken faktörler: 1)Karşılaştırmalarda baz alınan yılın normal bir faaliyet dönemine ait olması gerekir. Faaliyetleri çok iyi ya da çok kötü olan bir yılın alınması hatalı karşılaştırmalara yol açabilir. 2)Yıllar arasındaki değişimler incelenirken, enflasyonun neden olduğu değişimlerin etkisi giderilmeye çalışılmalıdır. 3)Sonuçlar yorumlanırken, her bir kalemdeki değişimin, işletmenin mali durumuna, karlılığına, piyasa değerine etkisinin neler olabileceği özellikle değerlendirilmelidir.
Değişimlerin (azalış ya da artış) % olarak hesaplanması Önce karşılaştırılacak yıllar arasındaki değişimler tespit edilir ve artış ya da azalış olarak gösterilir. İkinci olarak bu artış ve azalışlar yüzde olarak hesaplanır. Yüzde cinsinden hesaplanacak farkların bulunmasında şu formül kullanılır; +- fark*100/karşılaştırılan iki yıldan ilki=+-%
X işletmesinin 2006 ve 2007 yıllarına ait bilanço değerleri yukarıdaki gibidir. Buna göre işletmenin Karşılaştırmalı Mali tablolarını hazırlayınız.
Yüzde Yöntemiyle Analiz (Dikey Analiz) Dikey analiz bir işletmenin bilanço ya da gelir tablosundaki kalemlerin kendi grupları ve genel toplam içerisinde ne kadarlık bir yüzdeye sahip olunduğunun tespiti ile yorumlanmasına denir. Yatay analiz olarak da adlandırılan karşılaştırmalı mali tablolar analizinde mali tabloda seçilen kalemlerin yıllar itibariyle değişimi gözlenirken, Dikey analizde bir yıla ait mali tablonun kalemlerinin nasıl bir yüzde dağılımı gösterdikleri gözlenerek bir yoruma ulaşılmaya çalışılır.
Yüzde Yöntemiyle Analiz (Dikey Analiz) Hesaplanan yüzde değerlerin işletmenin faaliyetleri için yeterli olup olmadığı araştırılmalıdır. Gereğinden fazla ya da az değerin işletmenin genel durumuna etkisinin neler olabileceği tahmin edilmeli, tahminler olumsuzluk olabileceği yönünde ise gerekli iyileştirme tedbirleri alınmalıdır.
Yüzde Yöntemiyle Analiz (Dikey Analiz) Bu analizde varlıklar ile kaynaklar arasındaki dengeye özellikle bakılmalıdır. Dönen varlıklar KVYK ile, Duran Varlıklar ise UVYK+Öz kaynaklarla finanse edildiğinden, varlık ve kaynakların grup yüzdeleri alınarak bunlar karşılaştırılmalıdır.
Yüzde Yöntemiyle Analiz (Dikey Analiz) A)Bilançolarda Dikey Yüzdelerin Belirlenmesi Grup Toplamına Göre Dikey Analiz Genel Toplama Göre Dikey Analiz B)Gelir Tablosunda Dikey Yüzdeler
A)Bilançolarda Dikey Yüzdelerin Belirlenmesi Bilançonun yüzde yöntemi ile analizinde ya grup toplamı (dönen varlıklar, duran varlıklar, KVYK, öz kaynaklar gibi) 100 kabul edilip, diğer kalemler grup toplamına oranlanır ya da aktif ve pasif toplamı 100 alınarak aktif ve pasifteki diğer kalemler aktif ve pasif toplamına oranlanır.
B)Gelir Tablosunda Dikey Yüzdeler Gelir tablosunda dikey yüzdelerin belirlemesinde ise her bir kalemin tutarı Net Satışlar tutarına oranlanarak bulunur. Gelir Tablosunda dikey yüzdelerin bulunmasında Net Satışların tutarı 100 olarak kabul edilmektedir. Buna göre kullanılacak formül ise şöyle gösterilebilir;
FİNANSAL YÖNETİM Firmanın mali durumu ile faaliyet sonuçlarının değerlendirilebilmesi için, finans yöneticisinin elinde belirli analitik araçlar bulunmalıdır. Bu araçlar; A)Oranlar (Rasyolar) B)Karşılaştırmalı Analiz (Yatay Analiz), Yüzde Yöntemiyle analiz (Dikey Analiz) C)Eğilim Yüzdeleri Yöntemi ile Analiz D)Kara Geçiş Analizi E)Faaliyet Kaldıracı ve Finansal Kaldıraç F)Fon Akım Analizi, Fon Kaynak ve Kullanımları G)Dağıtılabilir Fon Analizi H)Nakit Akım Analizi
C)Eğilim Yüzdeleri Yöntemi ile Analiz (Trend Analizi) Bir işletmenin aralarında ilişki olan mali tablo kalemlerinin uzun sürede gösterdikleri eğilimleri karşılaştırmak suretiyle yapılan incelemeye trend analizi denir. Böylece işletmenin uzun süredeki başarısı, uygun yatırım kararları alıp almadığı, uygun finansal kaynaklar kullanıp kullanmadığı, varlıklarını verimli ve etkin kullanıp kullanmadığı gibi yorumlar yapılabilir. Trend analizi, birbirini izleyen 8-10 yıllık bilanço ve gelir tablosuna veya aralarındaki ilişki incelenmek istenen mali tablo kalemlerine uygulanır.
Trend Yüzdelerine Göre Tabloların Hazırlanması Trend analizi yapılabilmesi için bilanço ve gelir tablosu kalemlerinin ele alınan yıllar itibariyle trend (eğilim yüzdeleri) hesaplanır. Bunun için ele alınan yıllardan işletmenin mali durumu ve faaliyet sonuçları bakımından en normal sayılabilecek yıl baz olarak kabul edilir. Baz yılın kalemleri 100 kabul edilir ve her kalemin diğer yıllardaki tutarları aynı kalemin baz yıldaki tutarına oranlanır.
Bu oranlama işleminde şu formül kullanılır;
Alacak Devir Hızı: Net Satışlar/Ticari Alacaklar Net Satışlar=800.000x10 Net Satışlar=8.000.000
Faaliyet Giderleri (-) Faaliyet Karı Diğer Gelirler Diğer Giderler (-) Levha A.Ş. Gelir Tablosu Net Satışlar 8.000.000 Satışların Maliyeti Brüt Kar Faaliyet Giderleri (-) 800.000 Faaliyet Karı Diğer Gelirler 250.000 Diğer Giderler (-) 330.000 Faiz ve Vergi Öncesi Kar Finansman Gideri (-) Vergi Öncesi Kar Vergi (-) Net kar
Brüt Kar Marjı: Brüt Kar/Net Satışlar Net satışlarla satışların maliyeti arasındaki olumlu fark brüt satış karını verir SMM=8.000.000-2.000.000 SMM=6.000.000
Levha A.Ş. Gelir Tablosu Net Satışlar 8.000.000 Satışların Maliyeti 6.000.000 Brüt Kar 2.000.000 Faaliyet Giderleri (-) 800.000 Faaliyet Karı Diğer Gelirler 250.000 Diğer Giderler (-) 330.000 Faiz ve Vergi Öncesi Kar Finansman Gideri (-) Vergi Öncesi Kar Vergi (-) Net kar
FVÖK Marjı: FVÖK/Net Satışlar
Levha A.Ş. Gelir Tablosu Net Satışlar 8.000.000 Satışların Maliyeti 6.000.000 Brüt Kar 2.000.000 Faaliyet Giderleri (-) 800.000 Faaliyet Karı 1.200.000 Diğer Gelirler 250.000 Diğer Giderler (-) 330.000 Faiz ve Vergi Öncesi Kar 1.120.000 Finansman Gideri (-) Vergi Öncesi Kar Vergi (-) Net kar
Faizin Kazanılması Oranı: FVÖK/Finansman Gideri VERGİ VÖK=896.000 Vergi=896.000x%30 Vergi=268.000
Levha A.Ş. Gelir Tablosu Net Satışlar 8.000.000 Satışların Maliyeti 6.000.000 Brüt Kar 2.000.000 Faaliyet Giderleri (-) 800.000 Faaliyet Karı 1.200.000 Diğer Gelirler 250.000 Diğer Giderler (-) 330.000 Faiz ve Vergi Öncesi Kar 1.120.000 Finansman Gideri (-) 224.000 Vergi Öncesi Kar 896.000 Vergi (-) 268.000 Net kar 627.000
Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar?
Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar? Cari Oran=Dönen Varlıklar/Kısa Vadeli Yab.Kaynaklar 1,6=(1.000+2.000+3.000+4.000) / KVYK KVYK=6.250
Öz Sermaye ? A)3.000 B)4.750 C)6.250 D)8.000 E)10.000
Öz Sermaye Varlıklar=Öz sermaye+Borçlar Dönen Varlıklar+Duran Varlıklar=Öz sermaye+Borçlar 10.000+8.000=Öz sermaye+UVYK+KVYK 18.000=Öz sermaye+6.250+7.000 Öz sermaye=4.750
Asit Test Oranı? A)0,45 B)0,56 C)0,96 D)1,25 E)1,50
Asit-Test Oranı Likidite Oranı (Asit test Oranı): Dönen Varlıklar-Stoklar/Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Dönen Varlıklar:Hazır Değerler+ Serbest Menkul Değerler+Kısa Süreli Alacaklar Diğer Dönen Varlıklar dikkate alınmaz
Asit-Test Oranı Dönen Varlıklar-Stoklar/Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar =10.000-4.000/6.250 =6.000/6.250 =0.96
Asit-Test Oranı Genel bir kural olarak söz konusu oranın 1:1 olması yeterli olarak kabul edilmektedir. Gerçekten bir firmanın likidite oranı 1:1 veya % 100 ise, bunun anlamı, firmanın kısa süreli alacaklarının tamamını tahsil ettiği ve portföyündeki menkul değerleri bilançoda gösterilen tutarları üzerinden paraya çevrilebildiği takdirde, stoklardan satış yapmasa dahi, kısa süreli yabancı kaynakları ödeyebileceğidir.
SORU: ENDER A. Ş % 100 öz sermaye ile finanse edilmiştir SORU: ENDER A.Ş % 100 öz sermaye ile finanse edilmiştir. Aşağıdaki bilgiler ışığında işletmenin öz sermaye karlılığını belirleyiniz.
ÇÖZÜM:
Çözüm:
Devir Hızları? (Y) İşletmesi ile ilgili bilgiler aşağıdaki gibidir: Net Satışlar 10.000 TL SMM 7.000 TL Kredili Satışlar 6.000 TL Stoklar 3.000 TL Ticari Alacaklar 2.000 TL Maddi Duran Varlıklar 5.000 TL
Stok Devir Hızı? A)2.33 B)2.13 C)1.93 D)1.83 E)1.73
Stok Devir Hızı SDH: Satışların Maliyeti/Ortalama Stok SDH yüksek olan işletme stoklarını süratle paraya çevirdiğinden ve satış hacmini genişlettiğinden karlılığını arttırma imkanı elde edecektir. Oranın düşük olması ise, işletmenin stoklarını eritmede sorun yaşadığını, elde aşırı stok bulundurduğunu göstermektedir.
Alacak Devir Hızı A)2 B)3 C)4 D)5 E)6
Alacak Devir Hızı? ADH: Kredili Satışlar Tutarı/Ticari Alacaklar
Maddi Duran Varlıklar Devir Hızı ? B)3 C)4 D)5 E)6
Maddi Duran Varlıklar Devir Hızı ? MDVDH: Net Satış Tutarı/Maddi Duran Varlıklar, net MDVDH: 10.000/5.000 MDVDH: 2
Borçlar/Ozvarlık:0.60, Cari Oran:1.2 Varlık Devir Hızı:1.5 AOTs:40 gün Brüt Kar Marjı:0.30 Stok Devir Hızı:6 1 yıl: 360 gün. Aktif Pasif Kasa ? Kısa Vadeli Borçlar ? Alacaklar ? Uzun Vadeli Borçlar Ø Stok ? Hisse senetleri 10.000.000 Duran Varlıklar, net ? Dağıtılmayan Karlar 20.000.000 Toplam Aktifler ? Toplam Pasifler
Borçlar/Özvarlık:0. 6 0. 6=Borçlar/(10. 000. 000+20. 000 Borçlar/Özvarlık:0.6 0.6=Borçlar/(10.000.000+20.000.000) Borçlar=18.000.000 Toplam Aktifler=Toplam Pasifler= 48.000.000 Aktif Pasif Kasa ? Kısa Vadeli Borçlar 18.000.000 Alacaklar ? Uzun Vadeli Borçlar Ø Stok ? Hisse senetleri 10.000.000 Duran Varlıklar, net ? Dağıtılmayan Karlar 20.000.000 Toplam Aktifler 48.000.000 Toplam Pasifler 48.000.000
Varlık Devir Hızı: Satışlar/Toplam Varlık Brüt Kar Marjı: Brüt Kar /Satışlar 0.30=Brüt Kar/72.000.000 Brüt Kar = 21.600.000
SMM=Satışlar-Brüt Kar SMM=72.000.000-21.600.000 SMM=50.400.000 Stok Devir Hızı=SMM/Ortalama Stoklar 6=50.400.000/Stoklar Stoklar=8.400.000 Aktif Pasif Kasa ? Kısa Vadeli Borçlar 18.000.000 Alacaklar ? Uzun Vadeli Borçlar Ø Stok 8.400.000 Hisse senetleri 10.000.000 Duran Varlıklar, net ? Dağıtılmayan Karlar 20.000.000 Toplam Aktifler 48.000.000 Toplam Pasifler 48.000.000
AOTs=Alacaklar. 360/Kredili Satışlar 40=Alacaklar. 360/72. 000 AOTs=Alacaklar*360/Kredili Satışlar 40=Alacaklar*360/72.000.000 Alacaklar=8.000.000 Cari Oran=Dönen Varlıklar/KVYK 1.2=(Kasa+8.000.000+21.600.000)/18.000.000 Kasa=5.200.000 Aktif Pasif Kasa 5.200.000 Kısa Vadeli Borçlar 18.000.000 Alacaklar 8.000.000 Uzun Vadeli Borçlar Ø Stok 8.400.000 Hisse senetleri 10.000.000 Duran Varlıklar, net ? Dağıtılmayan Karlar 20.000.000 Toplam Aktifler 48.000.000 Toplam Pasifler 48.000.000
Duran Varlıklar=Toplam Aktifler-Dönen Varlıklar Duran varlıklar=48.000.000 - (5.200.000+8.000.000+8.400.000) Duran Varlıklar = 26.400.000 Aktif Pasif Kasa 5.200.000 Kısa Vadeli Borçlar 18.000.000 Alacaklar 8.000.000 Uzun Vadeli Borçlar Ø Stok 8.400.000 Hisse senetleri 10.000.000 Duran Varlıklar, net 26.400.000 Dağıtılmayan Karlar 20.000.000 Toplam Aktifler 48.000.000 Toplam Pasifler 48.000.000