©McGraw-Hill Education, 2014

©McGraw-Hill Education, 2014 İşletme biçimleri Kişisel girişim bireysel sahiplik; birey gelir elde eder ve zararlardan yine o sorumludur Ortalık iki veya daha fazla insan ortaklaşa sahiptir sınırsız sorumluluk Şirket sahiplik hissedarlar arasında bölünmüştür üretim ve ticaret yapmak için yasal olarak izni vardır sınırlı sorumluluk halka açık şirketlerin hisseleri borsada işlem görür ©McGraw-Hill Education, 2014 2

©McGraw-Hill Education, 2014 Bazı temel terimler Gelir firmanın belli bir dönem içinde mal ve hizmetlerini satarak elde ettiği kazanç Maliyet o dönemde mal ve hizmetleri üretmek için yapılan masraflar Kâr gelirin maliyetleri aşan kısmı ©McGraw-Hill Education, 2014 3

©McGraw-Hill Education, 2014 Sınırlı sorumluluk Bir şirketin hissedarlarının sınırlı sorumluluğu vardır. Zarar edebilecekleri en büyük miktar hisseleri alırken harcadıkları paradır. Kişisel girişimler ve ortaklıkların aksine, eğer işletme parasız kalırsa hissedarlar kişisel eşyalarını satmaya zorlanamaz çünkü sınırlı yükümlülükleri vardır. En kötü senaryoda, hisseler değersiz hâle gelir. ©McGraw-Hill Education, 2014 4

Bazı muhasebe terimleri Nakit akımı hesap dönemi içinde (firma tarafından) alınan net para miktarı Fiziki sermaye üretimde kullanılan makineler, donanım ve binalar Yıpranma hesap dönemi içinde sermaye malının değerindeki düşmedir Envanter firmaların gelecekteki satışlar için stoklarda tuttukları mallar ©McGraw-Hill Education, 2014 5

Bir firmanın bilançosu Varlıklar firmanın sahip olduğu şeyler Yükümlülükler firmanın borçları Bilanço firmanın varlıklarını ve zaman içindeki bir noktada yükümlülüklerini listeler ©McGraw-Hill Education, 2014 6

Snark’ın 31 Aralık 2009’daki bilançosu Varlıklar 1000 sterlin Yükümlülükler Nakit 40 Borç hesapları 90 Alacak hesapları 70 İpotek kredisi 150 Envanter 100 Banka kredisi 60 Fabrika (5.00’e alınmış) 330 Toplam sorumluluklar 300 Net değer 240 Toplam 540 ©McGraw-Hill Education, 2014 7

©McGraw-Hill Education, 2014 Maliyet ve iktisatçı Muhasebe maliyeti bir dönem içinde firma tarafından yapılan fiili ödemeler Fırsat maliyeti bir kaynağı en iyi alternatif kullanımıyla kullanmayarak kaybedilen miktar İktisatçılar fırsat maliyetini firmanın toplam maliyetlerine dâhil ederler. ©McGraw-Hill Education, 2014 8

©McGraw-Hill Education, 2014 Normalüstü kârlar Ekonomik maliyetler firma tarafından üstlenilen tüm maliyetleri içerir. Üretimde kullanılan tüm kaynakların fırsat maliyetlerini de içerir. Bu sebeple, firmada kullanılan mali sermayenin fırsat maliyetini de içerir. Normalüstü kâr, tüm ekonomik maliyetler göz önüne alındıktan sonra iş sahiplerine kalacak olan saf kârdır. ©McGraw-Hill Education, 2014 9

©McGraw-Hill Education, 2014 Üretim kararı Her çıktı seviyesi için, firmanın maliyetlerini minimize etmeye ve kârlarını maksimize etmeye çalıştığı varsayılır. Kâr hem maliyetlere hem de gelire bağlıdır Bu iki unsursa çıktı seviyesine bağlı olarak farklılık gösterir. Marjinal maliyet (MC) bir birim daha üretildiğinde toplam maliyetteki artıştır. Marjinal gelir (MR) bir birim daha üretildiğinde toplam gelirdeki artıştır. ©McGraw-Hill Education, 2014 10

©McGraw-Hill Education, 2014 Kâr maksimizasyonu Eğer MR > MC ise, çıktıdaki bir artış kârı artıracaktır. Çıktı Q1 E MC, MR MC MR Eğer MR < MC ise, çıktıdaki bir düşüş kârı artıracaktır. Bu yüzden Q1’de MR = MC iken kârlar maksimumdur. (firma değişken maliyetleri karşıladığı sürece) ©McGraw-Hill Education, 2014 11

©McGraw-Hill Education, 2014 Talepteki bir kayma Çıktı Q1 E MC, MR MC MR Marjinal gelirin MR’den MR‘’e kayması MR ve MC arasındaki etkileşim noktasının E’den E'’ne kaymasına sebep olur. E' En iyi çıktı Q1’den Q2’ye çıkar, MR' MR eğrisindeki bu kayma piyasadaki müşterilerin sayısındaki bir artış sebebiyle gerçekleşebilir. Q2 ©McGraw-Hill Education, 2014 12

Firmalar kârlarını maksimize etmeye çalışırlar mı? Büyük firmalar sahipleri tarafından yönetilmez. Sahiplik ve kontrol arasında bir ayrım vardır; bu da asil-vekil problemine yol açar. Farklı yöneticiler farklı hedefler peşinde olabilir, örn. şirketin boyutu, büyüme Kârlarını maksimize etmeyen firmalar ele geçirilmeye karşı savunmasız olabilir, veya yöneticilere kâr maksimizasyona teşvik için hisse opsiyonu verilebilir ©McGraw-Hill Education, 2014 13

©McGraw-Hill Education, 2014 Finans kaynakları (1) Bankalardan borç alma Dağıtılmamış kârlar Firmanın belli bir dönem için faiz ve ardından borcu ödeme vaadiyle kağıtlar (şirket tahvilleri) satarak borç alması Firmadaki yeni hisseleri satmak için borsanın kullanılması: halka arz (IPO) ©McGraw-Hill Education, 2014 14

©McGraw-Hill Education, 2014 Finans kaynakları (2) ABD ve BK’nin, mevcut hisse ve borçların işlem gördüğü ve yeni hisseler ve borçlar sağlamaya hazır aktif borsalar üzerine kurulu, piyasa temelli, yani dışarıdakiler sistemi vardır. Japonya ve kıta Avrupası’nda, özellikle Almanya’daysa geleneksel olarak içeridekiler sistemi bulunmaktadır, bu sistemde finans piyasaları ufak rol oynar. Alman şirketler bankalardan uzun dönemli krediler almıştır; bu bankalarsa şirket kurullarında yer alarak firmanın durumunun ne olduğuna dair içeriden bilgi edinmiştir. ©McGraw-Hill Education, 2014 15

©McGraw-Hill Education, 2014 Biraz matematik Doğrusal bir talep fonksiyonunu ele alalım: Toplam Gelir: TR(Q) = P x Q Marjinal gelir (MR) fonksiyonu, toplam gelir fonksiyonunun Q'ya göre türevi alınarak bulunabilir. ©McGraw-Hill Education, 2014 16

©McGraw-Hill Education, 2014 Özet (1) Arz teorisi firmaların ne kadar çıktı üretmeyi seçtiğine dair teoridir. Gelir firmanın satışlarından elde ettiği kazançtır. Maliyetler üretim ve satışta ortaya çıkan masraflardır. Kâr gelirin maliyetleri aşan kısmıdır. Fırsat maliyeti bir girdinin sonraki en yüksek ücretli kullanımında elde edebileceği miktardır. Ekonomik maliyetler firmada kullanılan mali sermayenin fırsat maliyetini de içerir. ©McGraw-Hill Education, 2014 17

©McGraw-Hill Education, 2014 Özet (2) Normalüstü kâr, tüm ekonomik maliyetler ve fırsat maliyetleri göz önüne alındıktan sonra iş sahiplerine kalacak olan saf kârdır. Firmaların kârlarını maksimum yapmayı amaçladıkları varsayılır. Kâr marjinal maliyetin marjinal gelire eşit olduğu çıktıda maksimum olur. ©McGraw-Hill Education, 2014 18