Tarih Öncesi Çağ Kronolojisi Paleolitik (yontma /eski taş) MÖ….-10.000) Mezolitik (orta taş) MÖ 10.000-8.000 Neolitik (cilalı /yeni taş) MÖ 8000-5500 Kalkolitik (maden ve taş) MÖ 5500-3000 Tunç 3000-1200 Erken tunç 3000-2500 Orta tunç 2500-2000 Genç tunç 2000-1200

Paleolitik ?-10.000 100.000 (mağaralarda yaşam) Avrupa’da 70- 40 bin yıllarında mağara yaşamı ve aletler, giyim. Anadolu’da 730 bin ile 125 bin arasında mağara yaşamı İstanbul Yarımburgaz, Antalya Öküzini, Adıyaman Keçiler, mağaraları önemlidir. Çakmak taşı ile ateşin keşfi.

Mezolitik 10 bin-8 bin Buzullar eridi Avcılık toplayıcılık, depolama İlkel aletler Hayvanların evcilleştirilmesi Samsun Tekeköy, Antalya Karain ve Beldibi Homo sapien Irklar ortaya çıkıyor.

Neolitik 8000- 5500 *Bitkiler ve hayvanlar evcilleştirilmiştir. Dokuma, seramik, ince keskin el aletleri Su kenarlarında Yerleşik kültüre geçilmiş. bu gelişmelerde iklim önemliydi. Jeriko (9000) ilk yerleşim, Anadolu’nun çeşitli yerlerin de?

Çayönü 7250-6750 Temeller taştan kerpiç evler, Dörtgen planlı ayrık düzen, Akeramik dönemdir, Kilden heykelcikler, İlk kybele Obsidiyen, çakmak taşı ve kemikten aletler, Atalar kültü (hocker) Anadolu’daki en eski çiftçiler. (Emmer ve einkon)

Hacılar 7040 Kült odaları yok, küçük heykeller var, Keramik dönem başlamış sanatsal boyamalar var,

Çatalhöyük 6500-5500 Orta Anadolu gölü kenarındadır.

Göbeklitepe MÖ 10.000

Kalkolitik (Maden Taş) 5500-3000 İlk keşfedilen madenin (Bakır) alet yapımında kullanılması Sanat Neolitik çağdan geriye düşmüştür. Erkek figürlerinin yerini kadın figürler almıştır. Pişmiş toprak heykeller yerini bakır heykellere bırakmıştır. (İlk maden ocağı) Mezarlıklar yerleşim birimleri dışına çıkmıştır.

Kalkolitik (Maden Taş) 5500-3000 Boğa başları evleri süslemeye devam Neolitikten farklı olarak İnce uzun yapılı heykeller, Çok renkli seramik boyama Aziyanik kavimler doğudan mezopotamyaya göç ediyor. Sümerler yazıyı keşfediyor, Sembolizm, Heykel- Hiyeroglif-Çivi

Tunç çağı 3000-1200 Mısır ve Mezopotamya’da 4000’li yıllarda yazı kullanıldığından bu çağ karanlık değildir. Anadolu’da karanlıktır. Tunç=bakır+kalay Tarıma dayalı köy kültürü (erken) Troya I Dört tekerlekli araba (erken) Elektron (orta) Troya II, III, IV ve V Çömlekçi çarkı (orta) Troya VI

Hatti Uygarlığı (2500-1750) Hurri-Luvi -Hatti- Nesi- Hitit- Eti- Hattice: WA+ŞAPU, LE+BİNU, Hattuşili Beylikler (feodal şehir devletleri) Tanrılar insan suretindedir. Altın, gümüş, bakır, eşyalar fırıldaklar, + işaretleri. Hititlerle birlikte Güneş kursları, ritonlar, boğa ve geyik kült heykelcikleri

Asur ticaret kolonileri 2000-1800 Serbest ticaret bölgeleri (sömürü bölgesi) Karum, Kaniş, Kültepe, Wabartumlar, bey vergi alırdı Demir, bakır, kalay, kumaş Anadolu'da tarih çağları Asurlu tüccarların çivi yazısını Anadolu'ya getirmesiyle başlamıştır. Asurlar'a ait ilk yazılı tabletler Kayserî Kültepe'de bulunmuştur.

HİTİTLER M.Ö 1800-M.Ö 700 Hititler M.Ö 2000 yılı başlarında Kafkaslardan Orta Anadolu'ya gelerek Kızılırmak çevresine yerleşmişlerdir. Devletin merkezi Hattuşaş (Boğazköy)’dür. Eski Hitit Devleti 1800-1490 İmparatorluk Devri 1490-1190 Geç Hitit şehir devletleri 1200-700

NOT: Pankuş Meclisi tarihte bilinen ilk meclisdir. Devletin başında Büyük Kral ünvanını taşıyan hükümdar bulunurdu. Devlet yönetiminde kraldan sonra en yetkili kişi Tavanna adı verilen kraliçeydi. Hititlerde kralın yetkileri sınırsız değildi.Krala danışmanlık görevi yapan ve soylulardan oluşan Pankuş Meclisi vardı.Kral devlet işleri ile ilgili kararları bu meclisde alırdı. NOT: Pankuş Meclisi tarihte bilinen ilk meclisdir. Hititler tanrılara hesap vermek amacıyla Annallar (Yıllıklar) düzenleyerek tarafsız tarihçiliği gerçekleştirmişlerdir. NOT:Anadolu'da tarih yazıcılığını ilk defa Hititler başlatmıştır.

TARİHTE BİLİNEN İLK ANTLAŞMADIR. Hititlerin sınırlarını Doğu Akdeniz kıyılarına kadar genişletip Suriye'yi topraklarına katmak istemeleri Mısırlılarla karşı karşıya gelmelerine neden olmuştur. Hititliler ve Mısır arasında başlayan ve 16 yıl süren bu şavaşlar sonucunda Kadeş Antlaşması imzalanmıştır.(M.Ö 1280?1292) KADEŞ ANTLAŞMASI TARİHTE BİLİNEN İLK ANTLAŞMADIR. KADEŞ ANTLAŞMASININ TABLETİ

Hititler kendi tanrılarından başka Anadolu'daki diğer medeniyetlerinde tanrılarını kutsal kabul etmişlerdir.Bu yüzden Hitit ülkesine Bin Tanrı İli adı verilmiştir. Kadeş antlaşmasının gümüş tabletler üzerine yazılı olanları kayıptır. Burada kil tablete yazılı Akadça versiyonu görülüyor.

NOT:Hititler Anadolu da kurulan ilk devlettir. Hititlerde ekonomi tarıma dayanırdı. İki tür yazı kullandılar.Bunlar çivi yazısı ve hiyeroglif ( resim) yazısı. Heykelcilik ve kabartmacılıkta ileri gitmişlerdir. Yazılıkaya ve İvriz kabartmaları önemlidir. NOT:Hititler Anadolu da kurulan ilk devlettir.

YERKAPI’DAN GİRİŞ Burada Hitit Başkenti Hattuşa'nın kapılarından en ilgincini görüyorsunuz. Yerkapı adıyla anılan bu kapı aslında üst üste iki kapı. Surların altında yer alan ve taşlarla kaplı duvarın altındaki yer altı tüneli (71 metre uzunluğunda) kente gizli girişin kapısı. Tam üstünde surların içinden geçilerek girilen sfenksli kapı var. Hitit başkenti Hattuşa’ya giriş için kullanıldığı bilinen 6 kapı var.

ASLANLI KAPI DÜN, BUGÜN Sağ taraftaki resimde Hattuşa'nın giriş kapılarından birisi olan aslanlı kapının bugünkü görünümü yer alıyor. Sol taraftaki resimde ise kapının bilgisayar programları aracılığıyla eski halkine göre çizilmiş biçimi gösteriliyor.

SARAY KOMPLEKSİ Hattuşa’nın kent planı. Bize göre aşağı taraf Yukarı Kent, yukarı taraf ise Aşağı Kent diye adlandırılıyor. İkisinin ortasında sağda yer alan büyükkalenin üzerinde kral sarayı kompleksi var. Bu resim Hattuşa'nın en yüksek yeri olan Büyükkale üzerinde inşa edilmiş olan kral sarayı kompleksinin rekonstrüksiyonunu gösteriyor. Hattuşa surlar içinde bir kent olmasına karşın Hitit kralının sarayının da ayrıca böylesi surlarla donatılmış olması taht cinayetlerinin ne kadar ciddi olduğunun bir göstergesi.

Hititlerde devlet idaresi, hukuk vs Beyliklerin birleşmedinden oluşan feodal bir devlettir. Krallar ve büyük kral vardır Kral dini,siyasi ve askeri baş. Meşedi ordusu vardır. Pankuş, tavanna, tanrı mahkemesi İmparatorluk döneminde Valiler var. Savaş arabaları güçlü

Adalet tanrısı güneş, Hür veya köle mülkiyet hakkı var Kız baba evinden çeyiz ivatu alır. Erkek kuşata denilen başlığı öderdi. Kocası olmayana babası veya kardeşi bakar, Akraba evliliği suçtu. Şekel denilen bir ağırlık ölçüsü kullanılıyordu,

Bir tür pipet ile içki içiliyordu. Özellikle aslan heykelleri ve sfenksler şehir girişlerinde bulunurdu.

URARTULAR M.Ö.900-M.Ö.600 Doğu Anadolu’da kurulmuştur. Devletin merkezi Van yakınlarındaki Tuşpa’dır.

Mimari alanda çok ileri bir düzeye ulaşmışlardır. İlk ızgara plan Mimari alanda çok ileri bir düzeye ulaşmışlardır. İlk ızgara plan. Ulaşım ağı Urartularda ekonomi tarıma dayanıyordu.Tarımı geliştirmek için su kanalları (menua)açmışlardır. Suni göller yaplmıştır. Maden işlemeciliğinde oldukça ileri gitmişlerdir. Kazanlar ve kemerler.

Tanrıları Haldi aslan üzerinde, karısı Arubanni savaş tanrısıdır. Ölümden sonra hayata inanç var. Ölüler yakılarak gömülüyor.

Şamran Kanalı Van Kalesi Hoşap (Güzelsu) Kalesi

FRİGLER M.Ö 1200-M.Ö 676 Orta Anadolu'da Sakarya nehri çevresinde kurulmuştur. Devletin merkezi Ankara yakınlarındaki Gordion şehridir.

Krallarına Midas ünvanını vermişlerdir. Tarımı ve hayvancılığı geliştirmek için özel önlemler almışlardır. “öküzünü öldürene veya sabanını kırana ağır cezalar vermişlerdir.” En ünlü tanrıçaları Kibele (Bereket Tanrıçası)’dir.

Kuyumculuk, maden işlemeciliği ve kaya mimarisinde ilerlemişlerdir. Ölülerini Tümülüs denen yığma mezarlara gömmüşlerdir. En önemli eserleri; Midas'm Mezarı‘ dır. Fenike alfabesini kullanmışlardır. Karadeniz’in Kuzeyinden gelen Kimmerler tarafından yıkılmıştır.

LİDYALILAR M.Ö 800-M.Ö 546 Batı Anadolu’da Gediz ve Küçük Menderes ırmakları arasında kurulmuştur. Devletin merkezi Sard şehridir. Ege kıyılarından başlayıp Mezopotamyaya kadar uzanan ünlü Kral Yolu’nu yapmışlardır.Böylece doğu ile batı arasındaki ticaretin gelişmesini sağlamışlardır.

M.Ö 700 yıllarında Lidyalılar parayı icat etmişler ve ticari hayata canlılık kazandırmışlardır. Orduya gereken önemi vermemişler,paralı asker tutmuşlardır.Milli bir orduları olmadığı için Pers saldırıları sonucunda yıkılmışlardır.

İYONYALILAR M.Ö 1100- M.Ö 700 Batı Anadolu’da Foça ile Büyük Menderes nehirleri arasında kurulmuştur. Şehir devletleri halinde yaşamışlardır.Bu yüzden siyasi birlik kuramamışlardır.

İyonya’da merkeziyetçi bir yönetim olmaması Demokratik yönetim şeklinin ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Hür düşünce ortamına sahip olduklarından Tales,Pisagor,Hipokrat,Heredot gibi dünyaca ünlü bilim adamları yetiştirmişlerdir. Heredot Hipokrat Tales Pisagor

kurmaları ,Farklı bölgelerde koloni kurmaları, bilimle uğraşmaları , Lidyalıların Ön Asya ile Anadolu ticaretini engellemeleri üzerine İyonyalılar Akdeniz ve Karadeniz’de ticaret kolonileri kurmuşlardır. NOT:İyonyalılar şehirlerini Ön Asya ticaret yollarının bitiş noktasında kurmaları ,Farklı bölgelerde koloni kurmaları, bilimle uğraşmaları , demokratik bir yönetim anlayışına sahip olmaları sonucunda yüksek bir kültür oluşturmuşlardır. Dünyanın yedi harikasından biri olan Artemis Tapınağı İyonyalılara aittir.