HAZIRLIK

Öğrencilerinize, Atatürk'ün milletimiz için yaptıklarını sorarak hatırlamalarını sağlayınız. Atatürk'ün yurdumuza yaptığı hizmetlerin çeşitliliğine dikkatlerini çekerek panoya astığınız resimler üzerinde konuşturunuz.

Atatürk deyince aklınıza ne geliyor?

OKUYALIM, ANLAYALIM Söz Varlığını Zenginleştirme Öğrencilerinize Atatürk'ün kişilik özellikleri ile ilgili bir anı okuyacağınızı söyleyiniz. Öğrencilerinizi okuma sürecinde etkin kılmak, onların önemli bilgi düşünce ve olayları hatırlamalarını sağlamak amacıyla “not alarak okuma” tekniğinden (bk. s.9) yararlanınız (O.1.5). Öğrencilerinize, siz metni okurken Atatürk'ün kişilik özelliklerini, önemli buldukları yerleri ve anlamını bilmedikleri kelimeleri not edebileceklerini söyleyiniz. Metni okurken yer yer duraklayarak öğrencilerinizin önemli buldukları yerleri çalışma kitabında yer alan 1. Etkinlik'e not etmelerine fırsat veriniz. Metni, yeterli sayıda öğrenciye sesli okutunuz. Öğrencilerinizden akıcı biçimde ve keli- meleri doğru telaffuz ederek okumalarını isteyiniz (O.1.2, O.1.3). Diğer öğrencilerinize aldıkları notlarını kontrol etmelerini, eksiklerini tamamlamalarını söyleyiniz. Söz Varlığını Zenginleştirme Metinde geçen, anlamını bilmedikleri kelimelerin anlamını tahmin ederek çalışma kitabında yer alan 2. Etkinlik'e yazmalarını isteyiniz (O.2.1). Bu kelimelerin anlamlarını sözlükten bularak tahminleriyle karşılaştırmalarını isteyiniz. Öğrencilerden metindeki anahtar kelimeleri belirlemelerini isteyiniz. Anahtar kelimelerin metinde çağrışım yapan ve metinle ilgili ipuçları veren kelimeler olduğunu hatırlatınız .

MUSTAFA KEMAL PAŞA VE KÖYLÜ KADIN Sabiha Gökçen’in “Anılarım” adlı kitabından: Bir gecenin sabahı Mustafa Kemal Paşa ile birlikte ilk iş olarak Gazi Orman Çiftliği’ne giderler. Dolaşıp hava alırken yolda oldukça yaşlı bir köylü kadına rastlarlar. Kadının yorgun bir hali vardır. Atlarını durdururlar. Mustafa Kemal Paşa bizim insanlarımızla, halkımızla konuşmaktan, onlarla sohbet etmekten, dertleşmekten, sorunlarını öğrenmekten çok büyük haz alırdı. Yaşlı köylü kadın kan ter içindedir. Belli ki epey yol tepmiştir. Zaten yaşını tam olarak kestirmenin imkânı yoktu. Yalnız yüzündeki derin çizgiler, birçok acılı günler yaşamış olduğunu ortaya koyuyordu. Büyük bir yükü taşıyan insanlara has bir hâli vardı. Elindeki değneye yaslanarak şöyle bir doğrulup onlara baktı. Sanki “Beni baştan ayağa süzecek ne var?” dermiş gibi!.. Mustafa Kemal Paşa atından inerek bu ihtiyar köylü kadının yanına sokulur. (...) — Merhaba nine!.. — Merhaba!.. — Nereden gelip nereye gidiyorsun? — Neden sordun ki!.. Yoksa buraların sabısı mısın? Bekçisi misin? — Ne sahibiyim ne de bekçisi nine!.. Bu topraklar Türk milletinin malıdır. Buranın bekçisi de Türk milletinin kendisidir. fiimdi nereden gelip nereye gittiğini söyleyecek misin? — Tabii söyleyeceğim!.. Ben Sincan’ın köylerindenim bey!.. Otun dahi güç bittiği, atın geç yetiştiği kavruk köylerinden birindenim!.. Bizim Mıhtar bana bir bilet alıverdi. Trene bindirdi. Kodum Ankara’ya geldim!.. — Muhtar niçin Ankara’ya gönderdi seni? — Gazi Paşa’mı görmem için!.. Başını pek ağrıttım da!.. Benim iki torunum gavur harbinde şehit düştü. Memleketi gavurdan kurtaran kişiyi bir kez görmeden ölmeyeyim diye hepi dua ettim durdum!.. Rüyalarıma girdi Gazi Paşa!.. Ben de gün demeyip bunları Mıhtara anlatınca o da bana bilet alıverip saldı Ankara’ya!.. Giceleyin geldimdi!.. Yolu neyi de bilmediğimden işte ahşamdan beri bööle kendimi oradan oraya vurup duruyorum, bet!..

MUSTAFA KEMAL PAŞA VE KÖYLÜ KADIN — Senin Gazi Paşa’dan başka bir isteğin var mı? — Töbe de bey, töbe de!.. Daha ne isteyebilirim ki!.. O bizim vatanımızı kurtardı!.. Şehitlerimizin mezarlarını onlara çiğnetmedi!.. Daha ne isteyeceğim ondan? Onun sayesinde şimdi istediğimiz gibi yaşayıp gidiyoruz. fiunun bunun köpeği olmaktan, onun sayesinde kurtulmadık mı? Buralarda bir defa yüzünü görmek, ona sağal paşam demek için düştüm!.. Onu görmeden ölürsem gözlerim açık gidecek!.. Sen efendi bir adama benziyorsun, bana bir yardım ediver de Gazi Paşa’yı nerede bulacağımı deyiver!.. Mustafa Kemal Paşa’nın gözleri dolu dolu olmuştu. Çok duygulandığı her hâlinden belli oluyordu. Bana dönerek şöyle dedi: — Görüyorsun ya Gökçen!.. İşte bu bizim insanımızdır!.. Benim köylüm, benim vefalı Türk anamdır bu!.. Hemen atımdan indim, yaşlı kadının ellerinden tutup şöyle dedim: — Bak Anacığım!.. Sen gökte aradığını yerde buldun!.. Rüyalarını süsleyen, seni buralara kadar koşturan büyük insan Gazi Paşa!.. Yani Mustafa Kemal Paşa karşında duruyor!.. Köylü kadın bu sözleri duyunca şaşkına döner. Elindeki değneği fırlatıp Mustafa Kemal Paşa’nın ellerine sarılır. Gerçekten görülecek bir manzaraydı.İkisi de hüngür hüngür ağlıyordu. İki Türk insanı!.. Biri kurtarıcı!.. Diğeri kurtulan!.. Ana-oğul gibi sarmaş dolaş olmuş ağlıyorlardı!..

MUSTAFA KEMAL PAŞA VE KÖYLÜ KADIN Yaşlı kadın belki de on defa Mustafa Kemal Paşa’nın ellerini öper!.. Sonra heybesinden küçük bir paket çıkarır. Beze sarılmış bir parça köy peyniri!.. Bunu Mustafa Kemal Paşa’ya uzatır ve şöyle der: — Tek hayvanımın sütünden kendi elimle yaptım Gazi Paşa!.. Bunu sana hediye getirdim!.. Seversen yine yapar getiririm!.. Mustafa Kemal Paşa hemen orada bezi açıp peyniri yer, ardından bana da tattırır ve çok beğendiğini söyler. Sonra birlikte Köşke kadar giderler. Oradakilere şu emri verir: — Bu anamızı alın, onu burada iki gün konuk edin!.. Sonra da köyüne kadar götürün!.. Gi- derken de kendisine üç inek verin!.. Benim armağınım olsun!.. Hanri Benazus

Metni Kavrama, Yeniden Yapılandırma 1. Metinde anlatılan olay nerede geçmektedir? 2. Köylü kadın Mustafa Kemal Paşa’yı niçin aramaktadır? 3. Köylü kadın, karşısındakinin Mustafa Kemal Paşa olduğunu öğrenince ne yapar, nasıl davranır? 4. Köylü kadının davranışları karşısında Atatürk’ün tepkisi ne olur? Atatürk köylü kadın için neler yapılmasını emreder? 5. Metinde Atatürk'ün hangi kişilik özelliklerinden söz ediliyor? 6. Atatürk'ün Türk milletinde gördüğü temel özellikler nelerdir? 7. Atatürk'ün Türk milletini çok sevdiği hangi paragrafta anlatılmaktadır? Bu paragrafta anlatılan düşünceyi açıklayınız.

Metni Kavrama, Yeniden Yapılandırma Öğrencilerinize aşağıdaki soruları yönelterek metnin türüne ait özellikleri sezmelerini sağlayınız. 1. Metinde anlatılan olay gerçekte yaşanmış mıdır? 2. Metinde anlatılan olay yazarın belleğinde iz bırakmış mıdır? 3. Metinde anlatılan olay hangi tarihi gerçeği yansıtmaktadır? Bir kimsenin özellikle tanınmış kişilerin yaşadıkları dönemde gördükleri ya da yaşadıkları ilginç olayları gözlemlerine ve bilgilerine dayanarak anlattıkları yazı türüne anı dendiğini söyleyiniz. Öğrencilerinize metnin ana fikrini sorup çalışma kitabında yer alan 3. Etkinlik'i yaptırınız. Öğrencilerinizden anıdaki olay, yer, zaman, şahıs ve varlık kadrosunu belirleyerek çalışma kitabında yer alan 4. Etkinlik'i yapmalarını isteyiniz (O.2.7).

10. YIL NUTKU     Türk Milleti; Kurtuluş savaşına başladığımızın on beşinci yılındayız. Bugün,Cumhuriyetimizin onuncu yılını doldurduğu, en büyük bayramıdır. Kutlu olsun.   Yurttaşlarım, Az zamanda çok ve büyük işler yaptık. Bu işlerin en büyüğü, temeli Türk kahramanlığı ve yüksek Türk Kültürü olan, Türkiye Cumhuriyetidir. Buradaki muvaffakiyeti Türk milletinin ve onun değerli ordusunun bir ve beraber olarak, azimkarane yürümesine borçluyuz. Fakat yaptıklarımızı asla kafi göremeyiz çünkü daha çok ve daha büyük işler yapmak mecburiyetinde ve azmindeyiz. Yurdumuzun, dünyanın en mamur ve medeni memleketleri seviyesine çıkaracağız. Milletimizi en geniş refah, vasıta ve kaynaklarına sahip kılacağız. Milli kültürümüzü, muasır medeniyet seviyesinin üstüne çıkaracağız. Bunun için, bizde zaman ölçüsü geçmiş asırların gevşetici zihniyetine göre değil; asrımızın sürat ve hareket mefhumuna göre düşünülmelidir. Geçen zamana nisbetle, daha çok çalışacağız. Daha az zamanda, daha büyük işler başaracağız. Bunda da muvaffak olacağımıza şüphem yoktur. Çünkü Türk milletinin karakteri yüksektir. Türk milleti çalışkandır, Türk milleti zekidir. Çünkü, Türk milleti, milli birlik ve beraberlikle güçlükleri yenmesini bilmiştir. Ve çünkü, Türk milletinin, yürümekte olduğu terakki ve medeniyet yolunda, elinde ve kafasında tuttuğu meşale, müspet ilimdir. Şunu da ehemmiyetle tebarüz ettirmeliyim ki, yüksek bir insan

10. YIL NUTKU cemiyeti olan Türk milletinin tarihi bir vasfı da, güzel sa’natları sevmek ve onda yükselmektir. Bunun içindir ki, milletimizin yüksek karakterini, yorulmaz çalışkanlığını, fıtri zekasını, ilme bağlılığını güzel san’atlara sevgisini, milli birlik duygusunu mütemadiyen ve her türlü vasıta ve tedbirlerle besleyerek inkişaf ettirmek, milli ülkümüzdür. Türk milletine çok yaraşan bu ülkü, onu, bütün beşeriyette hakiki huzurun temini yolunda, kendine düşen medeni vazifeyi yapmakta, muvaffak olacaktır.   Bugün, aynı inan ve kat’iyetle söylüyorum ki, milli ülküye, tam bir bütünlükle yürümekte olan Türk milletinin, büyük milletinin, büyük millet olduğunu bütün medeni alem, az zamanda, bir kere daha tanıyacaktır. Asla şüphem yoktur ki, Türklüğün unutulmuş büyük medeni vasfı ile, atinin yüksek medeniyet ufkunda, yeni bir güneş gibi doğacaktır.     Türk Milleti; Ebediyete akıp giden her on senede, bu büyük bayramını, daha büyük şereflerle saadetlerle huzur ve refah içinde kutlamanı, gönülden dilerim.     Ne mutlu Türküm diyene.! Mustafa Kemal ATATÜRK 29 Ekim 1933

KONUŞALIM, ANLATALIM • Konuşma konuları hakkında araştırma yapmalarını (K.3.1), • Konuşmalarını bir ana fikir etrafında planlamalarını (K.3.3), • Konuşmaları sırasında nefeslerini ayarlamalarını (K.2.1), • Uygun yerlerde vurgu, tonlama ve duraklama yapmalarını (K.2.5), • Konuşmalarında yeni öğrendiği kelime, kavram, atasözü ve deyimleri kullanmalarını (K.5.4), • Merak ettiklerini ve anlamadıklarını sormalarını (K.5.2), • Konuşmalarını belirlenen sürede ve teşekkür cümleleriyle bitirmelerini (K.3.11) söyleyiniz.

YAZALIM, ANLATALIM Aşağıdaki cümleden yararlanarak noktalı virgülün (;) cümle içinde virgülle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için kullanıldığını kavratınız. Meyvelerden elma, kiraz, şeftaliyi; sebzelerden semiz otu, pırasa, lahanayı severim. Öğrencilerinizden verilen cümlelerdeki ( ) işaretinin olduğu yerlere uygun noktalama işaretlerini koymalarını söyleyerek çalışma kitabında yer alan 6. Etkinlik'i yapmalarını isteyiniz (Y.6.2).

YAZALIM, ANLATALIM Öğrencilerinize, ifade güçlerini ve yazılı anlatım yeteneklerini geliştirmek amacıyla duygu, düşünce ve hayallerini “serbest yazma” (Y.2.12) tekniğiyle ifade edeceklerini belirtiniz. Öğrencilerinize çalışma kitabında yer alan 7. Etkinlik'e “Atatürk” kelimesi ile akrostiş çalışması yapacaklarını söyleyiniz. Akrostişin, her dizenin ilk harfi yukarıdan aşağıya doğru okunduğunda ortaya bir sözcük çıkacak biçimde düzenlenmiş manzume olduğunu hatırlatınız (Y.3.4). Öğrencilerinize, şiirin düz yazıdan farklı bir yapıda olduğunu hatırlatıp onlardan şiir yazarken bunu dikkate almalarını isteyiniz. Öğrencilerinize yazdıkları şiirleri sınıfla paylaşmalarını söyleyiniz.

YAZALIM, ANLATALIM

YAZALIM, ANLATALIM Öğrencilerinizden Atatürk'le arkadaş olduklarını düşünmelerini, başlarından geçebilecek bir anı tasarlayarak “güdümlü yazma yöntemi”yle çizgisiz dosya kâğıdına yazmalarını isteyiniz. Anıda; • Türkçenin kurallarına uygun cümleler kurmaları (Y.1.5), • Tekrara düşmeden yazmaları (Y.1.10), • Yabancı dillerden alınmış ve dilimize henüz yerleşmemiş kelimelerin yerine Türkçelerini kullanmaları (Y.1.6) gerektiğini hatırlatınız. • Daha sonra öğrencilerden yazdıklarını biçim ve içerik, dil anlatım ve yazım, noktalama kurallarına uygunluk yönünden değerlendirmelerini isteyiniz. • Bunun için öğrencilerinize aşağıdaki soruları sorunuz. Yazılarını bu sorulara verdikleri cevaplara göre düzeltmeleri için öğrencilerinize zaman veriniz. 1. Yazınızı çizgisiz dosya kâğıdına yazarken sayfa düzenine dikkat ettiniz mi? 2. Başlığı uygun yere yazdınız mı? 3. Başlık yazınızın içeriğine uygun mu? 4. Anıyı kurgularken olay, yer, zaman, varlık ve şahıs kadrosunu belirlediniz mi? 5. Serim, düğüm, çözüm bölümleri uygun şekilde oluştu mu? 6. Anlatımınızı canlı ve ilgi çekici bir üslupla oluşturdunuz mu? 7. Yazım ve noktalama kurallarına uydunuz mu?

DİL BİLGİSİ Aşağıdaki cümleyi tahtaya yazınız. “Diyebiliriz ki Atatürk, Türk toplumunda sadece çağdaşlaşma gereğini gördüğü için değil, bu çağdaşlaşmayı en kısa zamanda gösterdiği için ve nihayet çağdaşlaşmanın önündeki engelleri yok ettiği için büyüktür.” Öğrencilerinize, altı çizili kelimelerin kendi başlarına bir anlamı olup olmadığını, bu kelimelerin, kelime ve cümleler arasında nasıl bir görevi olabileceğini sorunuz. Eş görevli kelime ya da kelime öbeklerini, anlamca ilgili cümleleri bağlamaya yarayan kelimelere ne dendiğini sorunuz. Aşağıdaki cümleleri tahtaya yazınız. “Kapı ve pencere açıktı.” “Kapı ile pencere açıktı.” “Ben veya sen, ne fark eder?” “Ben de sen de kurallara uymalıyız.” “Ödevlerimi yapıyorum ve okuluma gidiyorum.” “Bu kitabı kütüphaneden alacaksın veya arkadaşından isteyeceksin.” Altı çizili kelimelerin, hangi kelimeleri ve cümleleri birbirine bağladığını sorunuz.

DİL BİLGİSİ Altı çizili kelimelerin birbiriyle anlamca ilgili kelime, kelime grubu ve cümleleri birbirine bağladığını kavratınız. Bağlaçları cümleden çıkardığımızda cümlenin anlamının bozulmadığını belirtiniz. Bağlaçların bağlama görevi dışında cümleye değişik anlamlar kattığını aşağıdaki cümlelerden yararlanarak sezdiriniz. Yaramazlık yapmışsın ki kızmış. (Neden-sonuç) Ne beni ne annesini dinliyor. (Olumsuzluk) O da mı bana küsmüş. (Şaşma)