İLETİŞİMİN TANIMI VE TEMEL ÖGELERİ

İLETİŞİM İletişim; bilginin, fikirlerin, duyguların, becerilerin, simgeler kullanılarak iletilmesidir. İnsanın kendini sosyal bir varlık olarak ifade etmesi için iletişim zorunludur. İnsan, çevresi ile iletişim kurarak yaşar. Onun her davranışı, konuşması, susması, duruşu ve oturma biçimi, kendini ifade etmesi; yani çevresine mesaj iletmesidir. İletişim kurmaktaki asıl amaç, anlaşılabilir mesajların gönderilmesi ve karşı tarafın tutum ve davranışlarında değişiklik yapmaktadır. Eğer davranışlarda değişiklik meydana gelmemişse ileti var; ama iletişim yoktur.

İLETİŞİMİN ÖNEMİ ♦ İletişim, toplumsal bir varlık olan insan yaşantısının kaçınılmaz ve önemli bir boyutunu oluşturur. Toplum içinde yaşayan her insan, farkında olsun veya olmasın, birbirleriyle iletişim içindedir. İnsanlar duygu, düşünce ve hayallerini, sorunlarını birbirlerine iletişimle aktarırlar. İletişimle insanlar birbirlerini anlarlar, sorunlarını paylaşırlar, problemlerine çözümler üretirler. Yani insan hayatının merkezinde iletişim vardır.

♦ İletişimin gerçekleşmediği durumlarda insan, kendini boşlukta görür ve büyük bir yalnızlık hisseder. Hatta hiç konuşmayan insan zamanla konuşmasını bile unutabilir. Özellikle günümüzde iletişimsizlik sorunları yaşanmaktadır. Çoğu zaman telefon, İnternet gibi araçlarla çok uzaktaki insanlarla iletişim kurarken yanı başımızdaki arkadaşlarımızla, annemizle, babamızla, kardeşimizle sağlıklı bir iletişim kuramıyoruz.

♦ İletişim, tüm tarafların üzerinden bilgi alışverişi yapılacak ortak bir dili anlamalarına ihtiyaç duyar. İletişimin gerçekleşmesi için bazı unsurların bir araya gelmesi gerekir. İletişimde belirli mesajlar kodlanarak bir kanal aracılığıyla bir kaynaktan bir hedefe (alıcıya) aktarılır. Yani bir konuşmacı (kaynak) ortak bir dil aracılığıyla kodladığı kelimeleri (ileti) ses dalgaları (kanal) yoluyla alıcıya (hedef) aktarır.

İletişimi açıklamak için altı temel öge kullanılır;

ÖRNEK : ♦ Yükselen işletmesinin müdürü Ahmet Bey, tüm çalışanlara “Önümüzdeki ay işletmemizde denetim yapılacaktır, herkes kolları sıvasın”. Şeklinde elektronik posta (mail)göndermiştir. Bu iletişimde ögeler şunlardır: ► Kaynak : Ahmet Bey, ► Alıcı (hedef) :Tüm çalışanlar, ► Mesaj (bilgi, haber) : denetimin yapılacağı, ► Kanal (araç) : İnternet ► Kod : Herkes kolları sıvasın! ► Filtre (algı) : Herkes denetime hazırlansın! ► Dönüt (Geribildirim): Herkesin sıkı bir şekilde denetime hazırlanması Eğer bütün çalışanlar denetim için işlerinde hazırlığa başlamazlarsa, iletişim amacına ulaşmamış olur.

Gönderici (Kaynak, Verici): İleti sürecini başlatan ve mesaj gönderen kişidir. Gönderici iletişimin en önemli ögesidir. Çünkü gönderici olmadan iletişim gerçekleşmez.

2. Alıcı (Hedef): Duygu, düşünce, istek ve bilgilerin aktarıldığı kişi ya da topluluktur. Başka bir deyişle alıcı, iletinin gönderildiği insan ya da topluluktur. * Alıcı iletişime açık olmalıdır.

3. İleti (Mesaj): Göndericinin alıcıya aktardığı duygu, düşünce, hayal, istek ve bilgilere "ileti" denir. Başka bir deyişle ileti, göndericinin alıcıya aktardığı mesajdır. * İleti mesaj mutlaka açık ve anlaşılır olmalıdır.

4. Kanal (Araç): İletinin göndericiden alıcıya ulaştığı yol veya araca kanal denir. İletişimde gönderici iletisini alıcıya söz, yazı, rakam gibi belli araçlar yardımıyla aktarır. Bu araçlara kanal adı verilir. Konuşmada kanal sözdür.

5. Bağlam (Ortam): İletişim unsurlarının birlikte meydana getirdikleri ortamdır.

ÖRNEK : 6. Dönüt (Geri Bildirim): Alıcının, göndericiye verdiği tepkiye (cevaba) dönüt denir. ÖRNEK : Ali, arkadaşı Efe'ye cep telefonundan: "Toplantı başladı mı?" mesajını gönderdi. Efe de onun mesajını: "Hayır, daha başlamadı." diye cevapladı. Yukarıdaki iletişimde iletişimi başlatan kişi Ali'dır. O hâlde Ali "gönderici (kaynak)" durumundadır. Ali'ın soru yönelttiği kişi olan Efe ise "alıcı"dır. Gönderici olan Ali'ın, alıcı olan Efe'e aktardığı "Toplantı başladı mı?" sözü, yani mesajı "ileti"dir. Gönderici, iletisini telefonla aktardığı için burada telefon "kanal" durumundadır. Gönderici ve alıcının sözlerini yansıtan harfler veya dil (Türkçe) "şifre"dir. Alıcının (Efe), göndericiye (Ali) verdiği "Hayır, daha başlamadı." cevabı ise bu iletişimdeki "dönüt"ü oluşturmaktadır.

Başlıca İletişim Yolları; 1. Sözlü İletişim: Karşılıklı konuşmaya dayalı iletişimdir. 2. Yazılı İletişim: yazı yoluyla sağlanan iletişimdir. 3. Hareketlerle İletişim: Jest, mimik ve çeşitli hareketlerle sağlanan iletişimdir.

JEST VE MİMİK ♦ Jest herhangi bir olayı açıklamak için oyuncunun yaptığı el kol hareketleridir. Mimik ise herhangi bir olayı açıklamak için oyuncunun yaptığı yüz hareketleridir.

JARGON ♦ Bozulmuş dil anlamına gelen Fransızca bir kelimedir. Fikri, mesleki veya belli bir kesit içinde ortak yönleri olan, ortak zevk, iş, uğraş veya birliktelik içinde olan kişilerin kullandığı, zümre dışındaki insanların anlamayacağı şekilde oluşturulan bir dil veya ortak ağız, ortak ifade olarak tanımlanır. ♦ Jargon oluştururken yabancı dillerden de yararlanılır. ÖRNEK: - Yardırmak → Bir işi en çabuk tarafından yapmak için acele etmek, hızlı olmak - Salağa yatmak → Aklı kısa rolü oynamak

ARGO ♦ Genel dilin sözcüklerine yan anlamlar kazandırarak genel dilden ayrılan, bir meslek ya da topluluk arasında kullanılan özel dile argo denir. ÖRNEK: - Okutmak → Elden çıkarıp satmak - Racon → Adet, usül - Keklemek → Kandırmak, Aldatmak - Araklamak → Çalmak - Tırnakçı → Hırsız - Volta → Bir aşağı, bir yukarı yürümek

LEHÇE ♦ Farklı (ülke sınırları ile ayrılmış) coğrafyalarda konuşulan ortak bir ana dilden kaynaklanan ve birbirine benzeyen dil gruplarına denir. ÖRNEK: ‘ Gelmek ’ kelimesi; Azerice → Galmak, Kazak Türkçesi → Kelüv Uygur Türkçesi → Kalmak

AĞIZ ♦ Aynı ülke sınırları içinde konuşulan farklı sözcük, söyleyiş ve vurgu özellik taşıyan dil grubudur. ÖRNEK : - Karadeniz ağzı - Ege ağzı - Trakya ağzı

ŞİVE ♦ Bir dilin bölgeden bölgeye veya şehirden şehire değişen küçük kollarına denir. Dilin izlenebilen tarihi dönemlerde ayrılmış kollarıdır. ÖRNEK: -Türkiye Türkçesi, -Kazak Türkçesi, -Kırgız Türkçesi, -Azerbaycan Türkçesi.

GÖSTERGELER ♦ Kendi dışındaki bir şeyi gösteren, düşündüren, onun yerini alabilen, sözcük, nesne, görünüş veya olgulara gösterge adı verilir.

A. DİL GÖSTERGESİ ♦ Söz veya yazı ile gerçekleştirilen her türlü etkinlik, eylemdir. Örneğin her sözcük, bir dil göstergesidir. Ancak “resim, işaret, jest ve mimikler” dil dışı göstergelerdir.

B. DİL DIŞI GÖSTEGE ♦ 2 ye ayrılır. ♦ Doğal Gösterge: İlk baharda ağaçların yeşermesi gibi her türlü doğal durum, doğal göstergedir. ♦ Sosyal gösterge: Görgü kuralları, trafik lambaları gibi unsurlar, sosyal göstergedir.

İKON ♦ Gösterenle gösterilenler arasındaki ilişkinin benzerliğe dayandığı göstergelerdir. ÖRNEK: - Fotoğraf, resim, arma, portre, şemalar...

SİMGE ♦ Bir toplumda gösterenle gösterilen arasında sürekliğini koruyan uzlaşımsal ve genellikle nedensiz ilişkiye dayanan görsel biçimdir. ÖRNEK: - Terazinin - eşitliği, kalbin - aşkı, kum saatinin ise saati temsil etmesi birer simgeye örnektirler. * İkon ve simge “dil dışı göstergelerden sosyal gösterge grubuna” girmektedir.