Simple Triage And Rapid Treatment ÖGR.GÖR.NURAY KAYA

TARİHÇE VE NE ZAMAN BAŞLAR •TIBBİ ALANDA İLK KEZ NAPOLYON SAVAŞLARINDA UYGULANMIŞTIR. •BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA DAHA DA GELİİTİRİLMİŞTİR. TRİAJ NE ZAMAN BAŞLAR? TIBBI BAKIM TALEBİ VE GEREKSİNİMİ, VAR OLAN KAYNAKLARI AŞMISSA, BÜYÜK FELAKETLERDEN SONRA; •ETKİLENEN KİŞİ SAYISI ÇOK YÜKSEKTİR, •KURBANLAR OLAY YERĠNDE ÇOK UZUN SÜRE MÜDAHALE EDİLMEDEN KALIR,

TRİAJ NE ZAMAN BAŞLAR? KESİN TEDAVİ GEÇİKECEKSE, •TIBBİ KAYNAKLAR YA CİDDİ ZARAR GÖRMÜŞ YA DA YETERSİZSE, •GENİŞ BĠR ALAN ETKİLENMİŞSE

TRİAJ NE ZAMAN BAŞLAR?DEVAM.. •6 VEYA DAHA FAZLA SAYIDA YARALI, •6 DAN AZ YARALIN OLDUĞU ANCAK; OLAĞAN DIŞI KOŞULLARIN EŞLİK ETTİĞİ DURUMLARDA: BÜYÜYEN YANGIN, PATLAMA TEHLİKESİ, KİMYASAL SIZINTI RİSKİ V.B. •YEREL SAĞLIK YANIT KAPASİTESİNİ AŞAN SAYIDA YARALILARIN OLDUĞU ANİ OLAYDA

TRİAJIN AMACI •HASTANELERDE AŞIRI YÜKLENMENİN ÖNLENMESİ •SAĞ KALIMIN ARTTIRILMASI, •İLERİ SAKATLIKLARIN ÖNLENMESİ , •SONRADAN OLABİLECEK ÖLÜMLERİN AZALTILMASI •KISITLI KAYNAKLARIN KORUNMASI,

TRİAJIN TEMEL KURALLARI YÖNTEM BASİT VE HERKES TARAFINDAN KABUL EDİLMİŞ OLMALI, TÜM YARALILARA UYGULANMALI, STABİLİZASYON OLAY YERİNDE BAŞLAMALI, TRİAJ HER TIBBİ BASAMAKTA SÜRMELİ, DENEYİMLİ VE EĞİTİLMİŞ BİR TRİAJ SORUMLUSU TARAFINDAN YAPILMALI.

TRİAJDA İLKELER Kazanın ciddiyeti ve eldeki kaynaklar karşılaştırılarak örgütlenmelidir Fazla sayıda insanın etkilendiği felaketlerde, tüm hastaların acil bakım alması mümkün değildir Triaj görevlisi/ekibi, solunum yolunun açıklığının sağlanması haricinde acil bakım vermez: acil bakım ekibi triaj görevlilerinin hemen ardından gitmelidir Triaj ekibi yaşam bulgularını değerlendirme yeterliliğinde olmalıdır Triaj görevlisi çok iyi deneyime sahip sağlık personeli/paramedik olmalıdır Triaj ekibi tüm hastalara ilk izlenim ve yaşamsal bulgular doğrultusunda sınıflayarak triaj etiketi takmalıdır; buna göre acil bakım ekibi müdahale etmelidir Hastaların / kazazedelerin sınıflandırılması sık sık tekrarlanmalıdır Radyasyon, biyolojik veya kimyasal zehirlenmelere maruz kalmış kazazede ve görevliler alanda temizlenmelidir/dekontamine edilmelidir.

TRİAJ DA İLKELER  Triaj görevlisi her zaman 50 adet numaralı etiket serisi bulundurur. Triaj esnasında önce ağır yaralı hastalar stabilize edilir, zaman kalırsa her acil hastanın bilgileri doldurulur: Normal hayatta bu şikayetlerle Acil Servise başvurmuş olsalardı, yüksek öncelikli olabilirlerdi. Ancak, afet organizasyonunda bu olgular ile vakit yitirilmez. Burada amaç, kısıtlı olanaklarla en fazla insanı kurtarmak ve yaşatmak olduğu için “siyah” grubuna giren yaralılar da tedavi alanına alınmaz. Yakınları sakinleştirilmelidir. Başında mutlaka profesyonel bir sağlık görevlisi bulunmalıdır ve gerektiğinde ağrı kesici ve uyuşturucu ilaçlarla acısı dindirilmelidir UNUTMAYIN TRİAJDA AMAÇ:  EN FAZLA KİŞİYE EN FAZLA YARDIM YAPMAKTIR Herkesi kurtaramazsınız! O nedenle en fazla kişiyi kurtarmaya çalışın. Uzuvlardan ziyade yaşamları kurtarmaya çalışın.

TRİAJDA ETİK “TEDAVİ VE SEVK ÖNCELİĞİ, YARALANMANIN CİDDİYETİ KADAR YAŞAMA ŞANSINA DA BAĞLIDIR.” TALEPLERİNİ BEKLEMEDEN HER KURBAN TIBBİ BAKIMA ULAŞABİLMELİ. TIBBİ TEDAVİ İÇİN SEÇİM VE SIRALAMA KARARI; IRK, MİLLİYET, POLİTİK İNANÇLAR, BİR AZINLIK GRUBUN ÜYESİ OLMAK, YAŞ, CİNSİYET’TEN ETKİLENMEMELİ, KAZAZEDENĠİ ONAYINI ALMAK ZORUNLU DEĞİLDİR, İNANÇLARA VE TÖRELERE SAYGI GÖSTERİLMELİDİR.

Olay Yeri (Saha/Alan) TriajI Olay yeri (saha/alan) triajı: Herhangi bir olayda birden fazla kişinin yaralanması ve tek ambulans ekibinin kontrol edemediği durumlarda (afet veya olağandışı durumlar), iki veya daha fazla ambulansın olay yerine gelmesine kadar sürede yapılan triajdır. Olay yeri triaj uygulaması kendi içinde 3 aşamada gerçekleşir.  Primer triaj: Hasta veya yaralıların solunum, dolaşım ve bilinç durumu hızla değerlendirilerek yaşam kurtarıcı uygulamaların öncelikle yapılmasını hedefler.  Sekonder triaj: Hasta veya yaralıların tedavi gereksinimlerine göre değerlendirilmesi ve ayrılmasının ardından uygun tedavilerin uygulanmasını hedefler.  Tersiyer triaj: Hasta veya yaralıların eldeki imkânlar doğrultusunda olay yerinden nakillerinin önceliklerini belirleyerek hastaneye transferlerini hedefler.

TRİYAJ ALANI

Olay yeri triaj sInIflamasI

Afetlerde YaralI SInIflandIrmasI 2 Müdahale ve nakil öncesinde, kazazedeler arasında öncelik belirleme işlemidir •Her kazazedeye, sağlık durumundaki aciliyete göre renk kodu verilir ACİL 1 İKİNCİL 2 HAFİF 3 ÖLÜ Solunum YOK

ACİL Kırmızı kod Hayati tehlike içinde olanlardır. Mümkün olan en kısa zamanda, doktor müdahalesi gerekir. Ölüm ya da kalıcı sakatlık riski vardır. Her konuda öncelik onlarındır Ciddi hastalığı ya da yaralanması olan hasta veya yaralılardan oluşan acil gruptur. Bu gruptaki hasta veya yaralıların öncelikli olarak acil tedavi veya hızlı transport edilme gereksinimi vardır.

Derecede öncelikliler: ACİL / EN ÖNCE NAKLEDİLECEK olanlardır; Ağır şok Durdurulamayan (kontrol altına alınamayan) kanama Açık göğüs ya da karın yaralanması Yüzün ya da solunum yollarının etkilendiği ağır yanıklar Vücut yüzeyinin % 40 ndan fazlasının etkilendiği yanıklar Ağır kafa yaralanması Diyabetliler Zehirlenmeler Normal olmayan doğumlar

İKİNCİL Sarı kod Hayati tehlike yoktur. Ancak durumları kötüleşip, acile dönebilir. Hayati olmayan yaralanmalarına müdahale edilir. Acil hastalara müdahale edilen sürede gözetim altında bekleyebilirler. Hali hazırda yaşamı tehdit eden hastalığı ya da yaralanması olmayan; ancak zamanında nakledilmez ise potansiyel yaşam tehdidi olanlardır. Bu gruptaki yaralı veya hastaların sağlık sorunları olmasına rağmen kırmızı gruptakilere göre biraz daha bekletilebilir

GECİKTİRİLEBİLECEK Birinci derecede öncelikli hastalar nakledilene (2-3 saat) kadar bekleyebilecek olanlardır. Sorunları: Müdahale edildiğinde durdurulan kanamalar Vücut yüzeyinin % 15-40 nın etkilendiği yüzeysel yanıklar Birden fazla kırıkların olması Sırt/omurga yaralanmaları

HAFİF Hayati tehlike yoktur. Ancak durumları kötüleşip, ikincile dönebilir. Gözetim altında belli bir süre bekleyebilirler. İhtiyaç duyulduğunda size yardım bile edebilirler. Tıbbi bakıma gereksinimi olan ancak acil olmayan hafif yaralı, bilinci açık hasta veya yaralılardır Basit kapalı kırıklar Önemsiz yaralar (yüzeysel – küçük çaplı ve kanama olmayan) veya önemsiz hastalıkları olanlar Psikolojik olarak etkilenmiş ama ciddi yaralanması olmayanlar

Nefes almıyor. ÖLÜ SİYAH KOD Ölü ya da hayatta kalma şansı düşük olarak kabul edilen kişilerdir. Afet zamanlarına özgü olarak kişi tıbben ölmemiş bile olsa bu kategoriye alınabilir. Bu kategoriye girenlere sağlık hizmeti verilmez ya da en son sırada bakıma alınır. Mevcut kaynaklar kurtarılabilir hasta veya yaralılar için kullanılmalıdır. Nefes almıyor.

SINIFLANDIRMA DEVAM Unutulmamalıdır ki, her yaralının kısa bir süre içinde sağlık durumu değişebilir ve bir başka triaj renk kodu içine girebilir. Özellikle sarı ve yeşil grupta yer alan yaralılar, bekletildikleri süre içinde sık sık değerlendirilmelidir.

Trİaj KartI Olay yerinde hangi yaralının önce, hangi imkanla, hangi uygulama ile ne şekilde naklinin yapılacağı bilgisinin kararı, triaj sorumlusu tarafından verilir. Bu bilginin, ulaşılan her basamakta ihtiyaç duyan sağlık personeline aktarılması gerekir. Bunun için triajı yapılmış yaralının, değişik basamaklarda önceliğinin belirlenmesi için görünür bir şekilde işaretlenmesi gerekir. Yaralılar, sınıflandırmaya uygun renklendirilmiş triaj kartları ile işaretlenir. Ülkemizde ve uluslararası örneklerde çok farklı dizayn edilmiş triaj kartları bulunmaktadır. Otokopili, tek nüshalı, renkli, siyah beyaz, plastik kaplı, kağıt, telli, ipli vb. bir çok çeşitte baskısı mevcuttur.

Trİaj kartInIn ön yüzü Kart no: “1”den başlayarak devam eden numaralardan oluşur. İl Kodu: Kullanıldığı ilin plaka numarasını gösterir.  Yaralanmalar: Tespit edilen yaralanmaların ortak simgelerle insan figürünün üzerine işlenmesidir.  Triaj kodu: Yapılan değerlendirme sonucu verilen kodun işaretlendiği bölümdür.  Nakil yolu: Yaralı naklinin kara veya hava yolu ile gerçekleştirileceği bilgisini verir.  Nakil pozisyonu: Yaralının durumuna göre nakil esnasında verilecek özel pozisyon söz konusu ise işaretlenecek bölümdür.  İkinci nakil: Sevk edildiği birimden, bir üst birime nakledilmesi durumunda doldurulur, ana karttan ayrılabilir ve nakil ekibinde kalır.  Birinci nakil: Yaralıyı olay yerinden alan ekibin dolduracağı bölümdür ve nakil ekibinde kalır.

Triaj kartInIn arka yüzü Yapılan uygulamalar ve saatler: Kanama kontrolü, entübasyon, CPR, oksijen uygulaması, toraks drenajı veya dekontaminasyon gibi uygulamaların yapıldığı saatle birlikte yazıldığı bölümdür. Serumlar ve saatler: Verilen serumlar ve saatleri kaydedilir. Verilen ilaçlar ve saatleri: Verilen ilaçlar ve saatleri kaydedilir. Hekimin notu: Müdahalede bulunan hekim tarafından doldurulur. Hekimin kimliği: Hekimin ad ve soyadını yazacağı bölümdür. İkinci nakil: Hasta bilgileri ve sevk edildiği hastane bilgileri yazılır. Birinci nakil: Hasta bilgileri ve sevk edildiği hastane bilgileri yazılır.

Başka formatta hazırlanmış triaj kart örneği

Triaj Sistematiği DUR, DİNLE, BAK, DÜŞÜN SESLİ TRİAJ YAP BULUNDUĞUN NOKTADAN BAŞLA HERKES İÇİN SDB KONTROLÜ YAP TÜM KAZAZEDELERİ SINIFLA SONUÇLARI KAYDET Triyaj Değerlendirmesi: S D B SOLUNUM DOLAŞIM BİLİNÇ

START Yöntemi Çok sayıda hasta veya yaralının bulunduğu olaylarda eldeki mevcut kaynakların en yararlı kullanımı söz konusu ise alanda yapılacak triaj yöntemi START (Simple Triage and Rapid Triatment/Basit Triaj ve Hızlı Tedavi) algoritmidir. START yetişkin, jump START çocukta uygulanan triaj yöntemidir.

START Yöntemi DEVAM… START; basit ve hızlı triaj uygulama gerekliliğinin olduğu olaylarda, hekim dışı deneyimli tıbbi personelin de kolayca uygulayabileceği temel değerlendirme yöntemidir. Olay yerinde gerekli güvenlik önlemleri alındıktan ve triaj alanı oluşturulduktan sonra triaj sorumlusu, START yöntemini uygulamaya başlar. START yönteminde bir yaralı için en fazla 30 saniye ayrılır. 30 saniye sonunda yaralı değerlendirilerek ilgili renk kodu ile işaretlenmelidir.

START Yöntemi DEVAM… START yönteminde triaj sorumlusunun yapması gereken ilk iş, otoriter bir tavır ve ses tonuyla olay yerindeki yaralıların kendine doğru gelmelerini istemesidir. Bu amaçla yüksek sesle seslenilebileceği gibi megafon yardımı ile de çağrı yapılabilir. Yürüyebilen yaralıların triaj alanında oluşturulan yeşil alana gitmesi istenir. Bu yaralılar, yeşil renk kodu ile işaretlenir.

Start yöntemi START yönteminde birinci aşama

Start yöntemi 2.aşama solunumun değerlendirmesi START yönteminde ikinci aşamada yapılması gereken iş, hasta veya yaralının (bulunduğu pozisyonda) solunumunun olup olmadığının kontrol edilmesidir. Solunum; bak-dinle- hisset yöntemi ile değerlendirilir.

Start yöntemi 2.aşama solunumun değerlendirmesi devam… İlk bakışda spontan solunum var ise sayısı değerlendirilir. Solunum sayısı 10’un altı veya 30’un üstü ise kırmızı renk kodu ile işaretlenerek kırmızı alana alınır. Yaralının spontan solunumu yoksa derhal baş-çene pozisyonu ile havayolu açılır ve solunum yeniden kontrol edilir. Solunum yoksa yetişkinde iki kurtarıcı soluk; bebek ve çocukta beş kurtarıcı soluk verilir. Spontan solunum başlamışsa yaralı öncelikli kurtarılması gereken yaralı olarak kabul edilir ve kırmızı renk kodu ile işaretlenerek kırmızı alana alınır. Solunum yine yok ise ölü kabul edilir ve siyah renk kodu ile işaretlenir. Bu yaralılar, alanda olduğu gibi bırakılır.

Start 2. aşama solunumun değerlendirilmesi devam…. START yönteminde ikinci aşama

Start 3.aşama dolaşImIn KONTROLÜ Yaralının solunum sayısı yetişkinde 10–30; çocukta 15-45 arasında ise üçüncü basamakta nabız sayısına bakılır. Radial nabzın alınamaması veya kapiller geri dolum testinin (KGD) 2 saniyenin üzerinde olması durumunda yaralının öncelikli kurtarılması gereken yaralı olarak kabul edilmesi ve derhal kırmızı alana alınması gerekir. Bu yaralı kırmızı renk kodu ile işaretlenir. KGD testinin değerlendirilmesi soğuk ve karanlık ortamlarda zor olduğundan uygun ortamda değerlendirilmelidir

Start 3.aşama dolaşImIn KONTROLÜ

DOLAŞIM KONTROLÜSTART yönteminde üçüncü aşama Renk Dönüm Testi veya Nabız 2 sn saniyeden uzun veya nabız yok 2 saniyenin altında veya nabız var ACİL “A” olarak değerlendirin Kanama Kontrolü ve Şok Tedavisi Uygulayın BİLİNÇ KONTROLÜNE GEÇİN

DOLAŞIM KONTROLÜ START yönteminde üçüncü aşama DEVAM… Yaralının radial nabzı alınıyorsa veya KGD 2 saniyenin altında ise dördüncü basamakta yaralının bilinci değerlendirilir. Bilinç değerlendirilmesinde “elimi tut”, “gözlerini kapat” gibi basit komutlar verilir. Çocuklarda bilinç değerlendirmesi AVPU skalasına göre yapılır. Cevap veremiyorsa öncelikli kurtarılması gereken yaralı olarak kabul edilmesi ve derhal kırmızı alana alınması gerekir. Bu yaralı kırmızı renk kodu ile işaretlenir. Yaralı basit komutlara cevap verebiliyorsa sarı alana alınır ve sarı renk kodu ile işaretlenir.

START TRİYAJ DÖRDÜNCÜ AŞAMA

AVPU A Alert - uyanık - bilinçli V Verbal stimuli - sözel uyarıya yanıt var P Painful stimuli - ağrılı uyarana yanıt var U Unresponsive - bilinci kapalı - uyarılara yanıt vermiyor

START yöntemi

START yöntemi algoritmasI

START TRİYAJ DEVAM Triaj olay yerinde herkese uygulandıktan sonra, olay yerinde personel sıkıntısı yok ise ve tıbbi müdahale konusunda destek sağlanmış ise başa dönülerek triaj yenilenir. Triaj sistematiğinde yapılan tüm uygulamalar kayıt altına alınır.

Olay yeri triaj alanı kayıt formu

Triajda Hasta Nakli Bir ambulansın arka tarafında (hasta kabini) sadece bir kırmızı kodlu yaralı taşınabilir. Bir ambulansın arka tarafında bir sarı ve bir yeşil kodlu yaralı taşınabilir. Bir ambulansın arka tarafında iki yeşil kodlu yaralı taşınabilir. Her durumda bir ambulansın ön tarafında (sürücü kabini) iki yeşil kodlu yaralı taşınabilir.

Bir ambulansla taşInabilecek yaralI triaj kodlarI Sürücü Kabini Hasta Kabini 2 yeşil 1 kırmızı 1 sarı + 1 yeşil