Demir İşlemlerinde Kullanılan Terimler Funda : Atılmaya hazırlanmış, yalnız kastanyola ile bağlantısı bulunan demirin bu bağlantıyı keserek akıtmak için verilen emirdir. Vira : Irgatı veya vinci işleterek demiri denizin dibinden güverteye (veya loçaya) almak için verilen emirdir. Kaloma : Demir üzerinde bulunan bir geminin denizde bulunan zincir uzunluğuna denir. Kaloma etmek : Gerektiğinde kaloma uzunluğunu arttırmak için zincir gominayı koy vermektir. Akova : Göz demirinin ırgat üzerinde asılı olarak durduğu ve fundaya hazır olduğu durumdur. Demir memesi bu durumda su ile beraber bulunur. Salpa : Demirin deniz dibinden kurtulup doğrulması ve ağırlığının zincir üzerine binmesi durumudur. Demirin bu durumu almasına koptu denir. Apiko : Demir alınmakta iken zincirin ancak deniz derinliğine eşit kaldığı durumdur. Bu durumda demir deniz dibinde yatık durumda bulunur. Abosa : Vira edilmekte olan bir demir zincirini durdurmak istendiği anda veya zincire bosa vurmak istendiği zaman virayı durdurmak emridir. Dur ve geçici olarak tut demektir.

Suga : Demir zinciri vira edilirken bunu durdurmak için ırgat kastanyolasını sıkma emridir. Bu emir üzerinde kastanyolasını sıkılır ve zincirin vira edilmesi durdurulur. Aynı şekilde demir zincirine kaloma verilirken bunu durdurmak için verilen emirdir.

Demir Yerine İniş Ve Demirleme Demir yerine mümkün olduğunca rüzgâr altından inilir. Örneğin kuzeyden esen bir rüzgâr varsa kuzeye doğru giderek demir yerine inmek daha iyi olur. Ancak böyle imkân olmazsa uygun bulunan kısımdan inilir. Sonra demirleme işlemi yapılır. Baş posta yerinde hazır tüm hazırlıklar yapılmış ve demir yerine gelinmiştir. Demir yerine yaklaşınca hızımızı mümkün olduğunca düşürürüz. Kaptan baş tarafa kaç kilit uzunlukta demirin tutulacağını bildirir. Bu derinliğe bağlı olarak değişir. Pratik olarak derinliğin bir buçuk katı kadar zincir verilince tutulur. Sonra hızımızı sıfıra yaklaştığında hayboci ile verilmiş sugadaki demirimizi Funda bismillah komutu ile atarız. Demir hangi kilitte aganta olacaksa baş posta aganta eder ve köprüüsütne rapor eder. Daha sonra geminin rüzgâr etkisi ile salması (sürüklenmesi) beklenir. Demir deste (gergin) olmaya başlayınca birinci zabit K/Ü ne demir deste diye rapor verir. K/Ü kaloma komutu ile kastanyola fren tertibatının serbest bırakılmasını ister. Bu arada I. Zabit kilit sayısını rapor eder. Kaptan kaç kilitte tutulacaksa baş tarafa bildirir. Tabi bu derinliğe, dip yapısına, hava durumuna, geminin yüklü veya boş olmasına ve demirde kalınacak süreye göre değişir. Ancak her durumda derinliğin en az üç katı demir zinciri döşenir. Örneğin 30m derinliğe en az 3. kilit suda olacak kadar zincir verilir. en son köprü üstünden kilit miktarı belirlenip aganta komutu verilir. Sonra neta komutu ile Suga yapılır. (Kastanyola tamamen sıkılır.) demirin kaplumbağa bosası vurulur. Irgatın elektriği kesilir. Demir küresi toka ( direğe asılır) edilir. Manevra tamamlanır.

Demir Alma İşlemi Baş posta hazırlanır. Makine dairesine hazır ol komutu verilir. Makineden baş tarafa elektrik verilir. Baş taraf deniz suyu devresi zincirin temizlenmesi için açılır. Baş posta ırgatın elektriğini açar ve ırgatı boşta çalıştırarak dener. Daha sonra bosalar fora edilir. Köprürüstüne demirin ne şekilde olduğuna bakılarak, Saat yönü olarak rapor edilir. Örneğin: Tam pruva doğrultusunda ise saat 12 yönünde, tam kıç tarafa doğru demir zinciri gitmişse saat 6 yönünde diye bilgi verilir. Örneğin saat 12 yönünde kumanda eden demir için Köprüüstü makineye biraz ileri yol verir ve ırgatın rahat çalışmasını sağlar. Köprüüstünden vira bismillah komutu gelir. Demir vira edilmeye başlanır. Her gelen kilit Köprüüstüne rapor edilir. Demir dipten kopmaya yaklaştığında zincir neredeyse dik gibi görünür. Bu durumda apiko raporu verilir. Demir biraz sonra dipten kopar ve salpa raporu verilir. Artık bütün demir ve zincirin yükü ırgata binmiştir. Demir göründüğünde demirde takılmış halat vb. yabancı madde yoksa demir neta diye rapor verilerek. Demir göze oturtulur. Demir gözde diye rapor verilir. Köprüüstü neta der ve demirin bosaları vurulur, kastanyola suga edilir, ırgatın elektriği kesilir ve demir küresi gönderden indirilir(arya).

Demirin Tutma Anı

• Tekneyi asla kıçtan demirlemeyin, Demirlerken; • Tekneyi asla kıçtan demirlemeyin, • Zincir ve halatı birlikte kullanıyorsanız, ikisinin birbirine sıkıca bağlı olduğundan emin olun, • Demir halatının tekneye bağlantısını teknenizin güçlü bir notasından yapın, • Demirlerken çapa halatının ayağınıza veya kolunuza dolanmamasına dikkat edin, Bu tür dikkatsizlikler sonucu boğulma olayları görülmektedir. • Teknede ağır, dümen dinleyecek kadar yol bulunmalıdır. • Tekne durduktan sonra demir atılmaz. • Rüzgar veya akıntı daima baştan alınmalıdır. • Irgat ve koçboynuzunu yük altında tutmamak için yeterli uzunlukta bir halat diğer koçboynuzunda bosa tutulmalıdır. • Mümkünse dalgalara ve rüzgara kapalı bir bölgede demirleme yapılmalıdır.

Demirleme başlıca iki nedenden dolayı yapılır: • Demirlemek için güvenli derinlik bulunmalıdır. • Denizin dibinin durumu (taşlık, kumluk, erişte vs.) ve çapanın tipi hakkında bilgi sahibi olunmalıdır. • Alarga durulacaksa, teknenin salınım çapı dikkate alınmalıdır. • Çapa attığınızda çapanın dibe tutunmasını sağlamalı ve uygun kaloma ile sabitlenmelidir. Demirleme başlıca iki nedenden dolayı yapılır: 1. Balıkçılık, yüzme, yemek ya da geceleme, 2. Motor arızası sonucu kötü havada sürüklenmeyi önlemek veya teknenin karaya oturması durumunda