AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ Dr. Fatoş Yalçınkaya

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) İlk tanımlanan En sık görülen En iyi bilinen Otoinflamatuvar hastalık Periyodik ateş sendromu Herhangi bir uyarı ve bağışıklık sisteminin katkısı olmadan gelişen inflamasyon atakları

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA)  Türk, Yahudi, Ermeni, Arap  Amerikalı, İtalyan, Japon Taşıyıcı sıklığı  Türklerde: 1/5 Prevalans  1/250 -1/1000

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) Nefropatik amiloidozis Genetik geçiş: Çekinik gen (otozomal resesif)  Ataklar Ateş + Serözit + AFG  Nefropatik amiloidozis

 ATAK AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) Serozal tutulum: Karın, göğüs, eklem, cilt, skrotum Süre: 12-72 saat Tedavisiz düzelir Tipi: değişken Sıklık: 1-2/hafta, ay, yıl... Daha seyrek  Fizik inceleme ve laboratuar bulguları normale döner Ataklar arasında (30% AFG yüksek kalabilir) Hasta atak aralarında normal Ataklar sabit aralıklarla tekrarlamaz

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) TUTULUM Karın zarı: Karın ağrısı (peritonit) Akciğer zarı: Göğüs ağrısı (plörit) Eklem zarı: Eklem ağrısı, şişliği (artrit) Deri: Kızarıklık, döküntü (erizipel benzeri eritem, purpura)

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) ATAK Histopatoloji

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) KOMPLİKASYON AMİLOİDOZİS

çocukluk çağında başlayan Ailevi Akdeniz ateşi çocukluk çağında başlayan bir hastalıktır !

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) KLİNİK BULGULAR  Başlangıç yaşı: Çocukluk dönemi (%90 <20 yaş)  Ateş: Tipik atak, 38-40ºC 6saat-3gün

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) KLİNİK BULGULAR  Karın ağrısı: %95  Göğüs ağrısı: Plörit %25-%50 Tek taraflı  Perikardit  Eklem tutulumu: % 50 Monoartiküler, oligoartiküler, asimetrik  Akut Artrit Diz, ayak bileği, kalça, el bileği

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) KLİNİK BULGULAR  Uzamış Artrit (%2-5) Aylar sürebilir Eklem deformitesi (+) Kemik hasarı Ø Diz Kalça eklemi (sakroileit % 0.4)

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) Ayak bileği / ayak sırtında KLİNİK BULGULAR  Deri Tutulumu: Erizipel-benzeri eritem Sıcak Hassas Ödemli Dizin altında Bacağın dış yüzünde Ayak bileği / ayak sırtında OTOBÜS LEZYONU

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) LABORATUAR BULGULARI Hastalığa özgül laboratuar bulgusu yoktur ! Akut Atakta: Beyaz küre sayısı Eritrosit çökme hızı Fibrinojen C-reaktif protein (CRP) Serum amiloid A proteini (SAA) Atak dışında akut faz yanıtı kendiliğinden normale döner !! (%30 yüksek kalabilir)

TANI ≥ 2 Ölçüt (+) TANI ÇOCUKLARDA AAA TANI ÖLÇÜTLERİ AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) TANI ÇOCUKLARDA AAA TANI ÖLÇÜTLERİ ÖLÇÜT TANIMLAMA Ateş > 38°C, 6-72 saat süren, ≥ 3 atak Karın ağrısı 6-72 saat süren, ≥ 3 atak Göğüs ağrısı Artrit oligoartrit Ailede AAA öyküsü TANI ≥ 2 Ölçüt (+)

AAA - TAM OLMAYAN ATAK  Ateş < 38°C  Atak süresi kısa-uzun (< 6 saat; >7 gün olmamalı) Atak sırasında peritonit bulguları yok Lokalize abdominal ataklar Diz, ayak bileği, kalça dışındaki eklemlerde artrit

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) AZ GÖRÜLEN KLİNİK BULGULAR  Şiddetli ateşli miyalji  Purpura, nodül benzeri deri lezyonları  Testis (skrotum) tutulumu  Sakroiliyak eklem tutulumu

vaskülit gelişimini kolaylaştırır ! Ailevi Akdeniz ateşi vaskülit gelişimini kolaylaştırır !

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) VASKÜLİT  Henoch-Schönlein Purpura %5-7 Ağır Steroid tedavisi  Polyarteritis Nodosa %1 Başlangıç yaşı küçük Overlap (Klasik PAN ve mikroskobik polianjitis) Prognoz daha iyi

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) AMİLOİDOZİS Sıklık: %13 (Türklerde)  Proteinüri, nefrotik sendrom, böbrek yetmezliği  Steroid tedavisine yanıt Ø  Tanı: Tutulan organın biyopsisi

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) AMİLOİDOZİS SAA  AA fibriller protein BÖBREKLER, mide-barsak sistemi, dalak böbrek üstü bezleri, karaciğer, akciğer, damarlar Çocukluk, genç erişkin yaşta bulgu verir

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) AMİLOİDOZİS Amiloid Gelişimi  Atak sıklığı, şiddeti ve süresiyle ilişkili değil !!! M694V mutasyonu risk mi ? Tüm mutasyonlarla da amiloid gelişebilir !

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) AMİLOİDOZİS Amiloid Gelişimi Ailede amiloid öyküsü (+)  Tanı ve tedavi gecikmesi  Düzensiz tedavi RİSK !!

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) AMİLOİDOZİS KLİNİK BULGULAR Aralıklı proteinüri Sürekli proteinüri Nefrotik sendrom Kronik böbrek yetmezliği KESİN TANI:Tutulan organın biyopsisi (Böbrek*)

AAA – AYIRICI TANI MDNS KARIN AĞRISI TEKRARLAYAN ATEŞ ARTRİT  A.Apandisit  İdrar yolu enf.  A. Kolesistit Ülser Taş  Behçet Hastalığı  İnfl. barsak hast.  Parazitoz TEKRARLAYAN ATEŞ Hiper Ig D sendromu (HIDS) TNF res-1 ilişkili periyodik sendrom (TRAPS) Periyodik ateş, aftöz stomatit, adenopati (PFAPA) Behçet Hastalığı ARTRİT Akut romatizmal ateş (ARA) Jüvenil idyopatik artrit (JİA) Tüberküloz artrit Septik artrit AMİLOİDOZİS MDNS

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) TEDAVİ %75 tam remisyon %20 belirgin düzelme %5 yanıtsız (tedavi uyumsuz) KOLŞİSİN 0.03 ± 0.02 mg/kg/g - 1.16 ± 0.45 mg/m2/g Küçük çocuklar daha yüksek doza ihtiyaç gösterir ! YAŞAM BOYU KULLANILMALIDIR

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) KOLŞİSİN TEDAVİSİ  Tedaviye uyumlu tüm hastalarda amiloid gelişimini önler !  Proteinüriyi azaltır, kaybolabilir !  Böbrek fonksiyonlarındaki bozulmayı yavaşlatır !  Diğer organlardaki amiloid depolanmasını önlemek için gerekli !

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ (AAA) KOLŞİSİN  Lökosit kemotaksisini engeller (sitoplazmik mikrotübüllere direk etki ile )  Beyaz küreler/adezyon molekülleri üzerindeki adezyon moleküllerinin ortaya çıkışını engeller (inflamasyon bölgesine lökosit transferini engeller)  MEFV geninin ortaya çıkışını artırır  Serozal hücreler üzerinde C5a inhibitör aktivitesini artırır (atağı lokal olarak baskılar)

AAA - ÖNEMLİ KLİNİK NOTLAR AAA öldürücü bir hastalık değildir Düzenli ve yeterli dozda kolşisin kullanımıyla hastalar normal süre, kaliteli bir yaşama kavuşurlar Erken tanı ve doğru tedavi hasta için hayati önem taşır Amaç hastaya amiloidoz gelişmeden tanı koymaktır Amiloidoz gelişmiş hasta eğer erken evredeyse tamamen düzelmesi mümkündür Amiloidoz gelişmiş hastalarda kolşisin dozu yüksek (4x1tb=2mg) olmalıdır