ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME DERSİ Doç.Dr. Nadir Çeliköz Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEYLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

Ölçme : - Nitelikleri nicelendirme işidir. - varlık veya olayların belli bir özelliğe sahip oluş derecelerini belirleme işidir Bir ölçme işinde bulunması gereken 4 öge vardır. Bunlar; 1. Nitelik (somut, soyut) 2. Ölçme aracı (standart ve standart olmayan) 3. Ölçen kişi yada makine (sağlam, duyarlı) 4. Birim: Boyutları tanımlanmış bir büyüklüktür (eşit, genel, amaca uygunluk)

Ölçme kuralı: ölçme işini yaparken niteliğin hangi miktarına ne verileceğinin belirlenmesidir. Örnek: yazılı yoklama yapan bir öğretmenin 4. soruya tam cevap verenlerin o sorudan alacakları puan “10” dur. Ölçüm: Ölçme sonucudur. Ölçme işlemi sonucunda elde edilen sayı veya semboldür Örnek: Öğrencinin bir sınavdan almış olduğu puan ölçümdür. Ölçüt: Ölçümler hakkında bir karara varmak için kullanılan kıriterlerdir Örnek: Ölçme ve değerlendirme dersinden geçmek için 60 alınması

ÖLÇME TÜRLERİ Ölçülecek nitelikler yönünden; Doğrudan ölçme: Cetvelle, terazi ile ölçme. Dolaylı ölçme: Isının cıva ile ölçülmesi Ölçümleri yorumlama yönünden; Mutlak ölçme: Tam puana göre ölçme (ölçümlerin herkes tarafından aynı anlaşılması)-Ali’nin 100 metreyi 10 saniyede koşması Bağıl ölçme: Bir grup içinde sıraya koyma (Bazen Olimpiyatlara katılmak bile başarıdır)-İzafi, kişiye göre anlamı değişir- eğitimdeki ölçmeler bağıldır En sağlam ölçme, sağlam ve hassas araçlarla olur. Eğitimde de sınavlar bir ölçme aracıdır.

Değerlendirme : - Gözlem ya da ölçme sonucu elde edilen ölçümleri, bir kriterle karşılaştırarak değer yargısında bulunma işidir. Bir değerlendirme işinde bulunması gereken 3 öge vardır. Bunlar; 1. Ölçüm: öğrenci sınavdan 50 puan aldı 2. Kriter: geçme notu 60 3. İşlem-yargı: başarısız

DEĞERLENDİRME TÜRLERİ Yapılış amacına göre; 1. Tanıma ve yerleştirme 2. Yetiştirme ve geliştirme 3. Sonucu Görme (seviye belirleme) Kullanılan Norma Göre; Mutlak Değerlendirme: Daha önceden tanımlanmış, kesin, belli normalara göre değerlendirmedir. Eğitim sistemimizde genellikle mutlak değerlendirme uygulanmaktadır. Okullarda uygulanan geçme notu mutlak değerlendirmedir. Bağıl Değerlendirme: Grubun başarısından çıkarılan norma göre değerlendirmedir. Norm önceden belli değildir. Çan eğrisi uygulanması bağıl değerlendirmedir.

ÖLÇEK ÇEŞİTLERİ 1) Sınıflandırma ve adlandırma (Kız-erkek, geçti-kaldı, yatılı-gündüzlü vs.) 2) Sıralama (1., 2., 3. Vs., zayıf-orta-iyi-pekiyi, A,B,C,D..) Bu iki ölçme sonuçlarına aritmetik işlemler uygulanamaz. 3) Eşit aralıklı (Göreceli bir başlangıç (0) noktası vardır, buradan eşit oranlarla aşağı ve yukarı çıkar. Sıcaklık ölçümü gibi.) Toplama, çıkarma yapılabilir; çarpma, bölme yapılamaz) 4) Eşit oranlı (Mutlak bir 0 noktası vardır ve yukarıya eşit oranlarla çıkar. Uzunluk, ağırlık, hacim vs..) Her türlü matematiksel işlem yapılabilir. “Halep ordaysa, arşın burada; atla bakalım”

ÖLÇME HATALARI Sabit hatalar: Cetvelde 0 yerine 1’den başlayarak 1 cm kısa ölçme, bir sınavda 20 puanlık bir sorunun hiç bir öğrenci tarafından cevaplanamaması yüzünden 100 yerine 80 puan üzerinden ölçme vs. Sistematik (yanlı) hata: Kızlara erkeklerden fazla puan verme veya tersi, güzel yazıya, dilbilgisine puan verme vs. Tesadüfi hata: Sınav kağıdını dikkatsiz okuma, ölçme âletini dikkatsiz kullanma vs.

SORULAR 1) “Nitelikleri, nicelendirme işlemi” aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ifade edilebilir? Ölçüt b) Değerlendirme c) ölçme d) Ölçüm e) değerleme

SORULAR 2) Ali’nin zekasının davranışları izlenerek ölçülmesi, ne tür bir ölçmeyi göstermektedir? doğrudan ölçme b) dolaylı ölçme c) mutlak ölçme d) bağıl ölçme e) temel ölçme

SORULAR 3) Ölçme ve değerlendirme kavramlarıyla ilgili olarak hangisi yanlıştır? ölçme özelliğin miktarını, değerlendirme ise miktarın yeterli olup olmadığını gösterir b) değerlendirme, ölçmeyi kapsar c) ölçme, değerlendirmeden önce gelir d) ölçme daha çok gözleme, değerlendirme ise karşılaştırma ve yoruma dayanır e) ölçme ve değerlendirme eğitim için bir araç değil, kendi başına bir amaçtır

SORULAR 4) Aşağıdakilerden hangisi bağıl değerlendirme için söylenemez? a) mutlak değerlendirmeye tepki olarak doğmuştur b) öğrencinin başarısı, içinde bulunduğu sınıfın başarısıyla kıyaslanır c) normal dağılım eğrisinin kullanılması bağıl değerlendirmedir d) bağıl değerlendirmede sınıfın başarı ortalaması yüksekse, sonuç öğrenci aleyhine olur e) hedeflerin kriter olarak alınması, bağıl değerlendirmeye bir örnektir

SORULAR 5) Bireyin gerçek puanı ile gözlenen puanı arasındaki farkı, hangi kavram ifade eder? a) ölçüm b) ölçme c) ölçme hatası d) geçerlilik katsayısı e) standart hata

SORULAR 6) Bir ölçme sonucunun en çok hangi tür hatadan arınık olmasına bağlı olarak güvenilir olduğu söylenebilir? tesadüfi b) Sistematik c) Sabit d) sistematik oranlı e) sabit oranlı

SORULAR 7) Bir öğretmen sınavları okumadan önce uykusuz kaldığı için puanlama yaparken bazı öğrencilere eksik ya da fazla puan vermiştir. Öğretmenin yapmış olduğu bu hata, hangi tür ölçme hatasıdır? a) sistematik b) sabit c) tesadüfi d) oranlı e) sabit oranlı

SORULAR 8-10. soruları birlikte cevaplandırınız Geçme notunun 60 olduğu bir İngilizce test sınavında Zehra 70 aldığı için öğretmeni tarafından “başarılı” bulunmuş ve sınıfını geçmiştir. 8. Geçme notu olan 60 neyi ifade etmektedir? a) ölçüm b) ölçüt c) ölçme d) değerlendirme e) ölçme kuralı

SORULAR 9) Zehra’nın aldığı 70 neyi ifade etmektedir? a) ölçüm b) ölçüt c) ölçme d) değerlendirme e) ölçme kuralı

SORULAR 10) “başarılı” görüşü neyi ifade etmektedir? a) ölçüm b) ölçüt c) ölçme d) değerlendirme e) ölçme kuralı