İLK UYGARLIKLARDA BİLİM Mısır’da, Mezopotamya’da, Hint’te ve Çin’de Bilim Bilinen eski çağ Yontma Taş Çağıdır(M.Ö. 600.000-8000). Cilalı Taş döneminde insanlar yerleşik hayata geçmişlerdir. Cilalı Taş döneminde uygarlıklar ortaya çıkmaya başlamıştır.

Mısır’da astronomi, matematik ve tıp alanlarında önemli gelişmeler olmuştur. Ayrıca görkemli piramitler inşa edilmiştir. Mezopotamya uygarlıklarında(Akad ,Babil) matematik alanında önemli bir gelişme gösterilerek bir çok matematiksel teoremler geliştirilmiştir. Thales Teoremi gibi. Aynı dönemde Çin ve Hint uygarlıklarında benzer buluşlar olmuştur

ANTİK GREK DÜNYASI’NDA BİLİM 1.Helen Dönemi Bu dönem doğuda bilimin gerilemeye başladığında ortaya çıkmış ayıca din ve felsefe bilime yön vererek , bilime farklı yaklaşımları doğurmuştur. Böylece Ege Kıyılarında farklı düşünürler ve birbirine zır görüşler , farklı okullar ortaya çıkmaya başlamıştır.

Doğa Felsefesi Bu dönemde gezginler ve tüccarlar aracılığıyla taşınan bilgiler, İzmir’in düneyine taşınmış ve işlenmiştir. İyonya’da su, hava, ateş gibi dünyayı oluşturan maddeler somut bir şekilde kabul edilmiştir. Bu dönemlerde evreni oluşturan maddelerin bir ruha sahip olduğu düşünülmüştür.

Thales ve Milet Okulu Ünlü bir matematikçi olan Thales, gezin olduğu için Mezopotamya uygarlıklarından astronomi hakkında bilgiler toplamış ve güneş tutulmasıyla ilgili teoriler ortaya atmıştır. Thales Mısır Piramitlerinin gölgesini ölçerek yüksekliğini bulmuştur. Ayrıca Thales felsefeyle de ilgilenmiş , ona göre ilk ana madde sudur.

Anaksimandros Hocası Thales olan Anaksimandros, Thales’in aksine Dünya’nın düz olmadığını, yuvarlak olduğunu ve her şeyin özü su olmadığını,ilk maddenin sonsuz ve tükenmez olduğunu savunmuştur. Anaksimandros ayrıca evrim ile ilgili ilk defa bahsetmiş olup, insanın balıktan türediğini savunmuştur.

Anaksimenes Anaksimandros’in öğrencisidir. Anaksimenes’e göre ilk madde havadır. Ona göre insan ruhu havadan oluşmaktadır ve hava da tüm evrene yayılmıştır. Anaksimenes döneminden sonra Milet Okulu kapanmış doğa felsefesi gelişimi durmuştur.

Elealı Zenon Ünlü matametikçi Zenon , Elealı okulunun ünlü temsilcilerinden biridir. Ona göre, eğer doğru noktalardan oluşuyorsa, bundan doğrunun zorunlu olarak sonsuzca bölünebildiği çıkar. Ancak Zenon bunun imkansiz olduğunu düşünerek Zeonun Paradoksları ortaya çıkmıştır.

Anaksagoras İyonyalı bir bilim adamı olan Anaksagoros, güneşin bir ateş küresi olduğunu savunmuş, bu görüşünden dolayı dinsizlikle suçlanmış ve öldürülmek üzere hapse atılmıştır. İlk defa Ay’ın, ışığını Güneş’ten aldığını söylemiştir.

Atomcu Okul Bu dönem düşünürleri de ana madde problemine karşı teoriler ortaya atmışlardır ve maddenin atomdan oluştuğunu savunmuşlardır.

Hipokrates ve Tıp Biliminin Doğuşu Hipokrates tıbbın babası olarak bilinir. Hipokratese göre kan, balgam, kara safra ve sarı safradan oluşan dört sıvının dengede olması sağlık, dengenin bozulması ise hastalık olarak adlandırılır. Batıl inançları ve büyülü şifa yöntemlerini reddederek, tıbbın temel ilkelerini belirlemiştir.

Sofistler Sofistik düşünce, Doğa Felsefesine karşı olarak doğmuştur. Bu dönem düşünürleri de varlığın özünü merak etmiş ve eğer varlık tek bir Öz’den meydana geliyorsa doğadaki çeşitliliği sorgulamışlardır. Sofistler insan ve insan dünyasına yönelmişlerdir.

2. Sistemler Dönemi Bu dönemdeki büyük gelişmeler Platon öğrencisi Aristoteles’e aittir. Bilgileri sistemli olarak gelecek nesillere aktarmak için okulla açmışlardır. Atina Okulları Platon ve Akademi’de Bilim Platon gerçek olanı bulmayı amaçlayan bir problem düşünürüdür ve diyalektiği savunmuştur. Platona evrenin durmadan değiştiğini savunmuş ve duyuların aldatıcı olduğunu söylemiştir. Platon astronomi ile ilgilenmiş ve gökcisimleri( güneş sistemindeki gezegenler) üzerine düşünmüştür.

Aristoteles Aristoteles’e göre doğuştan gelen bir bilgi yoktur,bilgi sonradan kazanılır. Aristotelese göre küre en mükemmel biçim olduğu için evren küresel ve sonludur.

Helenistik Dönem *Büyük İskender’in M.Ö. 334-323 yılları arasında Avrupa’dan Hindistan’a kadar uzanan bir imparatorluk kurmuştur. * Grek düşüncesi, uzak doğuya kadar yayılmış ve Helenistik uygarlığın doğması sağlanmıştır. *Ptolemaios krallığının ve Helenistik dönemin merkezi İskenderiye şehridir.Şehrin mimarı Rodoslu Deinocrates’tir

Eukleides ve Dedüktif Geometri İskenderiye ‘ de çok zengin yaklaşık 400 .000 civarında kitap yer aldığı bir kütüphane bulunmaktaydı. Eukleides ve Dedüktif Geometri M.Ö 300 yıllarında yaşamış Eukleides hakkında bilinenler çok azdır. ‘’Meşhur Elementler’’ adlı geometri kitabını 40 yaşlarında yazdığı söylenilmektedir.Elementler ,13 kitaptan oluşuyordu. Elementlerin içeriği, önce bir takım tanımlar,aksiyomlar ve postulalar verilmiş ve teoremler,bunlarla kanıtlanmıştır. XIX. yy. da yeni geometrilerin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Pergeli Apollonios Antikçağ’da koniler konusunda ayrıntılı çalışmıştır.(M.Ö.262-200) Konika adlı eseri kaleme almıştır. Matematiksel Astronominin kurucusu kabul edilir.

Sısamlı Aristarkhos ve Yeni Astronomi (M.Ö. Yaklaşık 310 -230) yeni bir sistem kurma ihtiyacı duymuştur. Başarısı gezegenlerin uzaklıklarını geometrik olarak belirleyen ilk kişidir.

Hiparkhos (M.Ö.190-120) hayatı hakkında pek bilgi yoktur. Astronomi hakkında çok önemli gözlemler yapmıştır. Ay ve Güneşin hareketlerini açıklamak için kurguladığı sistemle tanınır. Günes ve Ay’ın hareketlerine matematiksel olarak açıklamayı başaran ilk astronomdur.

Arkhimedes ve Mekaniğin Doğuşu Antikçağ’ın ve belki de tüm zamanların en önde gelen matematiksel fizik çalışmalarını yapmıştır(M.Ö. 287-212) Aynı zamanda ünlü bir mühendistir.

Eratosthenes ve Geodezi Yerin çevresini ölçmeyi başarmıştır Ekliptiğin ekvatorla yaptığı açıyı tespit etmiştir. Haritarlada kullanılan enlem ve boylam bölümlenmesinii ilk defa kullanan kişidir.

Daha çok botanik çalışmalarıyla ün yapmıştır. Herophilos Biyoloji ve Tıp Teofrastos ,Herophilos ve Erasistratos helenistik dönemde biyoloji ve tıp alanında çalışma yapmış isimlerdir. Teofrastos Daha çok botanik çalışmalarıyla ün yapmıştır. Herophilos Hayvan ve insan vücutlarını karşılaştırmalı olarak incelemiştir. Erasistratos: Daha çok fizyolojik yapı ile ilgilenmiştir.

İskenderiye Mekanik Okulu Yapılan çalışmalar sonucunda ulaşılan kuramsal bilgiler sayesinde olağanüstü araçlar üretilmiştir. Antikçağda büyük makinelere gereksinim duyulmadığından makine ustalığı gelişmemişti. Bizanslı Philon Hava ve boşluk üzerinde çalışan önemli bir bilim adamıdır. Sifonların yapımına ve kullanımına olanak sağlamıştır.

İskenderiyeli Heron Hayatına ilişkin bilgiye sahip değiliz. Ateşin her şeyi bozduğu ve incelttiğini kabul eder.

Romalılar Döneminde Bilim İskenderiye M.Ö. 30 yılında Romalıların eline geçti, Yayıldıkları topraklarda karşılaştıkları Grek bilim ve kültür ürünlerini elde etmek için Grekçe öğrendiler . Ptolemaios Roma dönemindeki en ünlü bilim adamıdır. Almagest adlı bir kitap yazmıştır. Coğrafya bilimini matematiksel hale getirmiş yani matematiksel coğrafyanın oluşmasını sağlamıştır.

*Ptolemaios’un Evren Tasarımı

Ptolemaios sahte-bilin olarak kabul edilen astroloji ile de ilgilenmiş ve bu alanda bir kitap (Tetrabiblos) kaleme almıştır.

*Başlangıç meridyenini sağlam bir şekilde belirleyemediği için, vermiş olduğu koordinatlar hatalıdır. *Yer’in büyüklüğü hakkındaki tahmini de doğru değildir. Bu sayede Kristof Kolomb , Batı’ya doğru gitmiş ve Amerika’ya ulaşmıştır.

Galenos Roma Dönemi’nin önemli bilimsel şahsiyetlerinden biridir.(129-200’ler) Avrupa’da 16. y.y. kadar tıpta otorite olarak kabul edilmiştir. Küçük kan dolaşımını bulmuştur. İbn Nefis yaptığı araştırmalar sonucunda kalpte bir deliğin olmadığını kanıtlamıştır.

HAZIRLAYANLAR AHMET ELEM MESUT ÖZCAN Teşekkürler…