ÖZEL EĞİTİMDE KAYNAŞTIRMA UYGULAMARI

Bu bölüm; Aral,N., 2011. Okul Öncesi Eğitimde Kaynaştırma, İstanbul: Morpa Yayınları. Aral, N. ve Gürsoy, F. 2007. Özel eğitim gerektiren çocuklar ve özel eğitime giriş. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları. kaynağından aynen alınmıştır.  

Engelli çocuklarla normal gelişim gösteren çocukların bir arada eğitim görmeleri şeklinde tanımlanan kaynaştırma eğitiminin, hem engel hem de normal gelişim gösteren çocuklar açısından yararlı olduğu bilinmektedir.

Engelli çocukların normal eğitim ortamlarında eğitim almaları demek, bu çocuklara da normal gelişim gösteren çocuklarla eşit eğitim fırsatı tanımak demektir. Eşit eğitim fırsatı ise, her çocuğun engelli- engelsiz diye ayrılmaksızın aynı eğitim ortamlarından yararlanabilmelerini sağlamaktadır

Kaynaştırma Eğitiminin Tanımı ve Önemi Özel eğitim alanında en sık kullanılan kavramlardan biri olan Kaynaştırma eğitimi farklı disiplinler tarafından farklı şekillerde tanımlanmaktadır

Engelli ve normal gelişim gösteren bireyleri bir araya getirmek koşuşuyla yapılan bir çeşit sosyalleştirme çalışmaları şeklinde tanımlanan kaynaştırma eğitimi engelli çocukların düzenli veya genel eğitim sınıflarına eğitim amacıyla uygun destekler sağlanarak yerleştirilmeleri şeklinde ifade edilmektedir

Engelli çocukların, normal gelişim gösteren çocuklar gibi, topluma katılmaları ve kabul edilmeleri sağlıklı iletişim kurmalarına ve çevrelerine uyum sağlayabilmelerine bağlıdır. Sınırlı bir çevrede büyüyen engelli çocukların çoğu sağlıklı iletişim kurmada problemleri yaşadıkları için normal gelişim gösteren çocuklara göre engelli çocukların kişiliklerinde düzensizlikler görülmektedir.

Engelli ve normal gelişim gösteren çocukların aynı eğitim ortamlarına yerleştirilmesi şeklinde tanımlanan kaynaştırma eğitiminde çocuklar birbirlerini değişik şekillerde etkileyerek, akademik ve sosyal alanlarda gelişme fırsatı bulabilmekte, aynı zamanda sosyal hayata uyumu kolaylaştırıcı pek çok olumlu davranışlar kazanmaktadır.

Kaynaştırma ortamında bulunan normal gelişim gösteren çocuk, engelli arkadaşlarıyla ilişki kurma fırsatını elde etmekte, sonraki yaşamında da kullanabileceği deneyimler kazanmaktadır.

Engelli çocuklarla bir arada eğitim gören çocuk, kendinden farklı olanlara karşı olumsuz tutumunu değiştirebilmekte ve bireysel ayrılıkların farkına varmakta, buna uygun sosyal davranışlar geliştirebilmekte, sonraki yaşamında da engellilere karşı önyargısız ve hoşgörülü olabilmektedir

Kaynaştırma Eğitiminin Amaçları Okul öncesi dönemde başlatılması gereken kaynaştırma eğitiminin amaçları şu şekilde sıralanabilir: Her iki gruptaki çocukların ortak etkinlikler içinde birbirlerinden en iyi şekilde yararlanmalarını sağlamak ve gelişimlerini desteklemek,

Normal gelişim gösteren çocukların, engelli yaşıtlarını daha iyi tanıyarak kabul etmelerini kolaylaştırmak ve onların eğitimine katkıda bulunacak fırsatları yaratmak, Engelli çocuklarda olumlu benlik gelişimine yardımcı olmak, kişilik ve en önemlisi de sosyal gelişimlerini destekleyerek toplum içinde bağımsız ve üretken bireyler olarak yaşamalarını kolaylaştırmaktır

. Kaynaştırma Eğitiminin Başarısını Etkileyen Etmenler Kaynaştırma eğitiminin doğru bir şekilde uygulanabilmesi için pek çok unsurun bir araya gelmesi gerekmektedir. Bu unsurların tamamı görevlerini tam olarak yerine getirirse, başarılı bir kaynaştırmadan söz etmek mümkün olabilir.

Kaynaştırma eğitiminin başarı ile uygulanmasında en önemli faktörlerden biri öğretmendir. Öğretmenin engelli çocukları kabul eden bir tutum içinde olması, sınıftaki normal gelişim gösteren çocukların engelli akranlarına karşı tutumlarını da etkilemektedir. Eğer öğretmen engelli çocuğa karşı olumlu bir tutum içinde değilse, sınıftaki normal gelişim gösteren çocuklar da engelli çocuğu aralarına kabul etmemektedirler. Öğretmenin engelli çocuğa karşı tutumu, normal gelişim gösteren ve özellikle de engelli çocuklar açısından büyük önem taşımaktadır

Öğretmenlerin kaynaştırma eğitimine yönelik tutumlarını çocuğun engel türü, engel derecesi ve öğretmenin aldığı destek hizmetleri etkileyebilmektedir Sınıf öğretmenlerine uyguladıkları anket sonucunda öğretmenlerin entegre eğitimi başarıyla uygulayabilmek için danışmanlık hizmetlerine hizmet içi eğitime gereksinim duyduklarını saptamışlardır.

Öğretmenlerin en büyük kaygıları bilgi eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Bu kaygıları ortadan kaldırmak için entegre eğitim öncesinde ve entegre eğitim sırasında öğretmenlere bilgi vermek, öğretmenlerin kendilerine olan güvenini artırabilir. Sınıfındaki engelli çocukları daha kolay anlamalarını ve kabullenmelerini sağlayabilir

Düzenli olarak gerçekleştirilecek olan toplantılarla, öğretmenlere entegre eğitimin başarıyla uygulanabilmesi için kendilerine ihtiyaç olduğu ve diğer öğretmenlerin de entegre eğitim öğretmenlerinin sorunlarına benzer sorunlar yaşadığı anlatılmalıdır.

Öğretmenlere, sorunları olduğunda rehber öğretmenlerin ya da özel eğitim öğretmenlerinin yardım edebileceği konularında bilgiler verilmeli ve öğretmenlerin yaşadıkları deneyimleri birbirleriyle paylaşmaları sağlanmalıdır

Kaynaştırma eğitiminin başarıyla uygulanabilmesi için normal gelişim gösteren çocukların, engelli çocukların, okul personelinin ve anne babaların entegre eğitime hazırlanmaları, bu eğitime uygun tekniklerin kullanılması gerekmektedir.

Normal gelişim gösteren çocukların hazırlanması: Normal gelişim gösteren çocukların kaynaştırma eğitimine hazırlanması konusuna sınıf öğretmenine çok büyük görev düşmektedir. Sınıf öğretmeni, normal gelişim gösteren çocuklarla toplantılar düzenlemeli ve bu toplantıları engelli çocuğun sınıfta olmadığı zaman yapmalıdır.

Normal gelişim gösteren çocuklar önceden sınıflarına engelli çocuğun geleceği konusunda bilgilendirilmelidir. Kaynaştırma eğitimine engelli çocukların hazırlanması Normal eğitim ve özel eğitim ortamları, öğretim düzeni, ders programları, öğretim yöntemleri, davranışsal beklentiler ve fiziksel ortam bakımından birbirlerinden farklılıklar göstermektedir

Kaynaştırma eğitimine engelli çocukların hazırlanması Normal eğitim ve özel eğitim ortamları, öğretim düzeni, ders programları, öğretim yöntemleri, davranışsal beklentiler ve fiziksel ortam bakımından birbirlerinden farklılıklar göstermektedir

Sınıfta uyulması gereken kurallar (oturma düzeni, sınıfa nasıl girilip çıkılacağı, suyun nasıl isteneceği, tuvalete gitmek için nasıl izin alınacağı vb) ve sınıfın yapısı özellikle engelli çocukların büyük problemler yaşamasına neden olmaktadır.

Engelli çocuklara, normal sınıfta uyulması gereken kurallar hakkında bilgi vermek, kaynaştırma eğitiminin kolay ve başarılı uygulanmasını sağlayacaktır. Özel eğitim ortamından normal eğitim ortamına geçisin başarılı olması için kaynaştırma programına dahil edilen çocuğun, normal sınıfın davranışsal ve akademik gereklerine uygun bir şekilde hazırlanması gerekmektedir.

Engelli çocuğun sınıf kuralları açısından kaynaştırma eğitimine hazırlanmasında şunlar yapılmalıdır: Öğretmen sınıfta kuralları açıklamış olmasına rağmen, çocuklar bu kuralları doğru bir şekilde anlamamış olabilirler. Bu nedenle, öğretmen çocuklarla kuralları tartışmalı ve kural açık değilse soru sormaları için sağlanmalıdır.

Öğretmen sınıf kurallarını içeren bir kontrol listesi hazırlayacak çocuklara vermelidir. Öğretmen önceki yılın çocukları tarafından hazırlanmış olan sınıf kurallarını içeren bir filmi yeni gelen çocuklara göstermelidir. Okul başladığında her bir kural çocuklarla birlikte tartışılmalıdır.

Kaynaştırma eğitimine okul personelinin hazırlanması Okul personelinin kaynaştırmanın gereğine ve önemine inanması, kaynaştırma eğitimi içinde yer alan her bir bireyin işini kolaylaştırmaktadır. İdareciler, okulda görevli tüm personeli kaynaştırma eğitimi konusunda bilgilendirmek için gerekli tüm olanakları sağlamalıdır.

Kaynaştırma eğitimine anne babaların hazırlanması: Anne babalarla düzenli toplantılar yapmak, uygulamanın içeriği hakkında bilgiler vermek, onların görüşlerini almak ve gerekiyorsa uygulamanın başarılı olduğu yönleri sergileyebilecek somut örnekler sunmak anne babaların kabulünün sağlanmasında yararlı olmaktadır.

Kaynaştırma eğitiminden başarılı sonuçlar alınabilmesi için, anne babaların istekli olması son derece önemlidir. Kaynaştırma eğitiminin başarısını etkileyen önemli özelliklerden biri de normal gelişim çocukların anne babalarının bu eğitimi kabul etmiş olmalarıdır.

Normal gelişim gösteren çocukların ailelerinin okulda ve sınıfta engelli çocukları kabul eder bir tutum içinde olması, normal gelişim gösteren çocukların engelli arkadaşlarına karşı olumlu tutumlarının oluşmasında da son derece etkili olabilmektedir