FARMAKOGNOZİ ANABİLİM DALI Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. H. GÜLÇİN SALTAN Öğretim Üyeleri Prof. Dr. Belma KONUKLUGİL Prof. Dr. M.Levent ALTUN Prof. Dr. Betül SEVER YILMAZ Prof. Dr. Alev TOSUN Doç. Dr. Dr. Özlem BAHADIR ACIKARA Yard. Doç. Dr. Sinem ASLAN ERDEM Yard. Doç. Dr. Alper GÖKBULUT

Öğretim Üye Yardımcıları Dr. Ecz. Burçin ERGENE Dr. Ecz. Serkan ÖZBİLGİN Uzm. Ecz. Ayşenur YAZGAN Uzm. Ecz. Melek KARACAOĞLU Uzm.Ecz. Ekin KURTUL Ecz. Selman ŞABANOĞLU

Farmakognozi: Doğal kaynaklı ilaç hammaddelerini inceleyen bilim dalı İlaç Hammaddesi: Drog Etken madde Yardımcı madde

Farmakognozi’nin kapsamı Drogların tanımı Saflık ve kalite kontrolleri Etkili bileşiklerin standardizasyonu Koruma ve saklama Etkili bileşiklerin teşhis ve miktar tayini

Yerüzünde bulunan bitki türü: 250.000 Türkiye’de 12.000 Eczacılık, bitkilerin taşıdığı etken maddelerin, etkilerinin, kullanılış biçimlerinin ve zararlarının öğretildiği tek meslek grubudur.

Farmakognozi’nin kapsamı Tıbbi bitki kültürü Hücre ve doku kültürü Biyokimya ve genetik Biyolojik kaynaklı bir bileşiğe ulaşmak,yeni ilaç hammaddesi bulmak ve geliştirmek, botanik, farmakognozi, biyoloji, farmakoloji,kimya ve toksikoloji bilim dallarını içine alan multidisipliner bir çalışma gerektirir.

Farmakognozi’nin kapsamı Etken madde +yardımcı madde=müstahzar İlaç hammaddeleri: Doğal kaynaktan tüketme Sentez Yarısentez Drog: Farmakognozinin konusu olan doğal kaynaklı ilaç hammaddeleri Droque: kuru ot

İlaç Hammaddeleri İnorganik Mikroorganizma ve mantarlar Bitkisel ilaç hammaddeleri (glusitler, alkaloitler, yağlar, reçineler, balsamlar v.s.) Hayvansal maddeler

Drog Bitkisel kaynaklı (Bitkilerden, Mikroorganizmalardan) Hayvansal kaynaklı (Hayvanlardan, İnsanlardan) Deniz canlıları (bitkiler ve hayvanlar

Farmakognozi Eğitimi Doğal İlaç Hammaddesi (Drog) Kaynak Türkiye’de yetişme yerleri Elde ediliş yöntemi Saflaştırma Miktar tayini Teşhis ve kalite kontrol Eczacılıktaki kullanım alanları Müstahzarlar

Drog seçimi Avrupa Farmakopesi’nde yer alanlar ayrıca eski TK, TF Türkiye’de müstahzarlarda bulunanlar Halk arasında yaygın kullanılanlar

Doğal maddeler Yiyecek Zehir İlaç

Sınıflandırma Kimyasal sınıflandırma (drogların taşıdıkları etken madde grupları) Morfolojik sınıflandırma (drog tayin ve tanımı) Terapötik sınıflandırma (tedavi etkileri) Taksonomik sınıflandırma (familyalar) Biyogenetik sınıflandırma

Drogların kullanım alanları Fabrikalarda müstahzarların üretiminde Eczanelerde reçete hazırlanmasında Araştırma kuruluşlarında yeni ilaç geliştirilmesinde

Drogların kullanım amaçları Çay hazırlanması Galenik preparat hazırlanması Etken madde eldesi Yardımcı madde eldesi Yarısentez ürünlerinin eldesi Sentetik ilaçlara model oluşturmak

Çay Hazırlanması Suyla infüzyon ya da dekoksiyon şeklinde hazırlanan preparatlardır. Bu şekilde hazırlarken kullanılacak bitkinin özelliğine dikkat edilmelidir. Örneğin elimizde UY taşıyan bir bitki, ince yaprak, çiçek varsa infüzyon tercih edilir. UY taşımayan kök, meyve, tohum, kalın yaprak gibi organları taşıyan bitkiler için dekoksiyon tercih edilir.

Galenik Preparat Hazırlamak Saf alkol ve çeşitli oranlardaki alkol- su karışımı ile hazırlanan ekstreler eczacılıkta Galenik Preparatlar arasında yer alır. TF’de Tinctura Opii, Tinctura Digitalis, Sirupus Ipecacuanhae compositus bunlara örnek olarak verilebilir.

Etken madde eldesi 1803 morfin 1921 lobelin 1810 kinin 1930 digoksin 1831 atropin 1931 reserpin 1848 papaverin 1935 tubokürarin 1860 kokain 1935 ergometrin 1869 digitoksin 1949 sennozit 1875 pilokarpin 1918 ergotamin Vitaminler, antibiyotikler, antikanser ilaçlar

National Cancer Institute Malone metodu (1981) Bitki seçimi (bilgisayar) Bitkisel örnek toplanması (floralar araştırılarak) Toz etme, süspansiyon hazırlama, hayvanlara verme Semptomlara göre sonuçların kaydedilmesi

National Cancer Institute Malone metodu Değişik ekstrelerin hazırlanması Materyal toplama Ekstraksiyon, izolasyon, saflaştırma Saf maddenin farmakolojik, toksikolojik incelenmesi Kimyasal yapı tayini Sentez ve yarısentez yollarının araştırılması

Halk ilaçları Halk ilacı olarak kullanılan bitkiler özellikle Uzakdoğu’da Çin’de incelenip modern yöntemler kullanılarak araştırmalar yapılmış ve bu sayede birçok etken madde saptanmıştır. Örneğin; Artemisia annua, artemisin, sıtma Pamuk yağı, gossipol, antifertiliter Catharanthus roseus, vinkristin, vinblastin, antikanser

Yarısentez ürünlerinin eldesi MORFİN Apomorfin (emetik) Kodein, dionin (antitussif) Eroin (uyuşturucu) Ergotamin--------Dihidroergotamin Fitosteroller---steroidal hormon sentezi

Sentetik İlaçlara Model Oluşturmak Kas gevşetici olan tübokürarin bisbenzilizokinolein yapısında olup araştırmacılar moleküldeki azotlar arasındaki mesafeyi ölçmek suretiyle bu mesafede azot taşıyan flaksadil gibi yeni moleküller keşfetmişlerdir.

Anabilim Dalı Çalışmaları Doğal kaynaklı materyalden hareketle biyoaktif bileşiklerin saptanması Elde edilmesi,saflaştırılması Spektroskopik analizlerle yapı tayini (UV, GC-MS, HPLC, NMR) Biyolojik etkiler

Anabilim Dalı Fiziki Yapısı Lisans öğrenci laboratuvarı ile 2 adet lisansüstü araştırma laboratuvarı bulunmaktadır. Laboratuvarlar her öğrencinin ayrı çalışmasına imkan verecek şekilde gerekli araç ve gereç ile donatılmıştır.

Anabilim Dalı Fiziki Yapısı Bu laboratuvarda çoğunlukla bitkisel olmak üzere doğal kaynaklı materyalden kalitatif analizler ile ekstraksiyon, izolasyon ve kromatografik uygulamalar yapılabilmektedir.

Temel Cihazlarımız Yüksek PerformanslıSıvı Kromatografi Cihazı, Flash kromatograf, LC-MS ve Gaz Kromatografi Cihazı ile UV – spektrofotometresi ve Kromototron cihazı bulunmaktadır. Bu laboratuvarlar mikro ölçekte ekstraksiyon ve izolasyon çalışmalarının yanısıra endüstriyel ölçekte ekstraksiyon ve distilasyon için de uygundur.

Lisansüstü Programı Tezli Yüksek Lisans (akademik kurumlar, ilaç sanayii, araştırma ve kontrol laboratuvarları) Fitoterapi Tezsiz Yüksek Lisans (eczaneler, bitkisel ilaç sanayii,tıbbi bitki tarım alanları) Doktora (akademik kurumlar, ilaç sanayii, araştırma ve kontrol laboratuvarları)

Tezli Yüksek Lisans Akademisyen yetiştirmek, araştırma becerisini ve edinilen bilgilerin değerlendirilmesini kazandırmaktır. Böylece günümüzde ve gelecekte eğitim ve araştırma kalitesini artırarak ülkemizdeki doğal kaynak potansiyelini çalışıp değerlendirecek eleman yetiştirmek

Tezli yüksek lisans zorunlu dersler Ekstraksiyon Yöntemleri Teorik Ekstraksiyon Yöntemleri Pratik Farmakognozide Kullanılan Kromatografi Yöntemleri Teorik Farmakognozide Kullanılan Kromatografi Yöntemleri Pratik Literatür Tarama Yöntemleri Teorik Literatür Tarama Yöntemleri Pratik Bitkilerde Bulunan Etken Madde Grupları

Seçmeli dersler Distilasyon Yöntemleri Teorik Distilasyon Yöntemleri Pratik Farmakope Analizleri Teorik Farmakope Analizleri Pratik Doğal Yolla Üretilen İlaç Hammadeleri Teorik Doğal Yolla Üretilen İlaç Hammadeleri Pratik Koku Bileşenleri ve Koku Analizi Teorik Koku Bileşenleri ve Koku Analizi  Pratik Farmakognozide Özel Konular  Teorik Farmakognozide Özel Konular  Pratik Uçucu Yağların Fraksiyonlu Distilasyonu Teorik Uçucu Yağların Fraksiyonlu Distilasyonu Pratik Bitki Morfolojisi ve Bitki Tanıma Yöntemleri Teorik Bitki Morfolojisi ve Bitki Tanıma Yöntemleri Pratik

Seçmeli dersler Afyon Alkoloitleri Türkiyede Üretilen Uçucu Yağlar ve Terpenler Müstahzarlarda Yer Alan Doğal Ürünler Immunostimulan Bitkiler  Halüsinojen, Allerjen ve Teratojen Bitkiler Fitokozmetik Doğal Kaynaklı Kozmetik Hammaddeleri Bitkisel Banyolar Drogları Hazırlama Yöntemleri  Homeopati Vitamin ve Mineral Yönünden Zengin Doğal Ürünler Geleneksel Tedavide Kullanılan Droglar Hayvansal Kaynaklı Droglar Doğal Antioksidanlar Fitoterapi Müstahzarları Bitkisel İlaç Mevzuatı

Yüksek Lisans Program Hedefleri Bilgi     :Programın amacına uygun olarak doğal ürünler ile ilgili bilgilerin (kaynak, elde edilişi, etki , kullanım vb.) lisans eğitim temellerine dayanarak daha detaylı biçimde verilmesidir. Beceri  :Yüksek lisans eğitimi sırasında edinilen teorik bilgilerin uygulanabilir hale geçirilmesi (doğal kaynaklardan hareketle bazı preparatların hazırlanabilmesi, analizlerinin yapılabilmesi vb.)

Yüksek Lisans Program Amacı Akademisyen yetiştirmek, araştırma becerisini ve edinilen bilgilerin değerlendirilmesini kazandırmaktır. Böylece günümüzde ve gelecekte eğitim ve araştırma kalitesini artırarak ülkemizdeki doğal kaynak potansiyelini çalışıp değerlendirecek eleman yetiştirmek

Fitoterapi DroglarıTezsiz Yüksek Lisans Fitoterapinin (doğal ürünlerle tedavi) Türkiye'de de yaygın hale gelmesi, bu droglara (örneğin bitkisel) ait preparatların ülkemize de ithal edilerek kullanılması yaygınlaşmıştır. Eczacıları bu konularda eğiterek bilgilendirmek ve bu bilgilerini bu tip doğal ürünleri kullanacak kişilere aktararak daha faydalı olabilmeleri sağlanmaktadır.

Tezsiz YL zorunlu dersler Ekstrelerin Hazırlanması (Teorik) Ekstrelerin Hazırlanması (Pratik) Aromaterapi Literatür Tarama Yöntemleri (Teorik) Literatür Tarama Yöntemleri (Pratik) Fitoterapi I Fitoterapi II Bitkisel Çaylar (Teorik) Bitkisel Çaylar (Pratik) Fitoterapide Kromatografi Uygulamaları (Teorik) Fitoterapide Kromatografi Uygulamaları (Pratik) Dönem Projesi

Doktora Programı Akademisyen yetiştirmek, araştırma becerisini ve edinilen bilgilerin değerlendirilmesini kazandırmaktır. Böylece günümüzde ve gelecekte eğitim ve araştırma kalitesini artırarak ülkemizdeki doğal kaynak potansiyelini çalışıp değerlendirecek eleman yetiştirilmiş olacaktır.

Doktora programı hedefleri Bilgi     :Programın amacına uygun olarak doğal ürünler ile ilgili bilgilerin (kaynak, elde edilişi, etki , kullanım vb.) lisans  ve yüksek lisans eğitim temellerine dayanarak daha detaylı biçimde verilmesidir. Beceri :Yüksek lisans ve doktora eğitimi sırasında edinilen teorik bilgilerin uygulanabilir hale geçirilmesi (doğal kaynaklardan hareketle bazı preparatların hazırlanabilmesi, analizlerinin yapılabilmesi vb.)

Doktora zorunlu dersler Fitokimyada Araştırma Yöntemleri (T+Pr) Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografisi (T+Pr) Farmakognozide Yeni Teknikler  Fitokimyada Araştırma Yöntemleri

Doktora seçmeli dersler Farmakognozide Yeni Konular (T+Pr) Bitkilerde Etken Madde Biyogenezi Gaz Kromatografisi (Teorik) Gaz Kromatografisi (Pratik) Saponozitler Doğal Ürünlerde Antibakteriyal Aktivite Tayini

Doktora seçmeli dersler İridoitler (Teorik) İridoitler (Pratik) Alkaloitler (Teorik) Alkaloitler (Pratik) Sabit Yağlar

Doktora seçmeli dersler Tanenler Kemotaksonomi Doğal Monoterpenler  Doğal Seskiterpenler  Doğal Pestisitler Deniz Ürünleri Farmakognozisi  Fitofarmakolojik Tarama Yöntemleri Steroidal Alkaloitler  Farmakognozide Hücre Doku ve Organ Kültürü Mikrobiyal Farmakognozi 

Doktora seçmeli dersler Antikanser Bitkiler  Etnofarmakognozi  Protein Drogları  Saponozitler Flavonozitler Antrasenozitler Tanenler Doğan Diterpenler  Poliholozitler Lignanlar Kumarinler ve Basit Fenolik Bileşikler 

BİTKİLERLE İLGİLİ YARARLANILABİLECEK KAYNAK KİTAPLAR HERBAL MEDICINE , COMMISION E PDR FOR HERBAL MEDICINES MEDICAL BOTANY PRINCIPLES AND PRACTICE OF PHYTOTHERAPY (MODERN HERBAL MEDICINE) FFD MONOGRAFLARI TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA ÖNEMLİ TIBBİ BİTKİLER VE KULLANIMLARI FUNDAMENTALS OF PHARMACOGNOSY AND PHYTOTHERAPY PHARMACOGNOSY, PHYTOCHEMISTRY, MEDICINAL PLANTS HERBAL DRUGS

BİTKİLERLE İLGİLİ YARARLANILABİLECEK KAYNAK KİTAPLAR TÜRKİYE’DE BİTKİLERLE TEDAVİ GEÇMİŞTE VE BUGÜN FLORA OF TURKEY AND THE EAST ISLANDS FARMAKOGNOZİ DERS KİTABI I- II (MEKİN TANKER- NEVİN TANKER) FARMASÖTİK BOTANİK DERS KİTABI HEALİNG REMEDIES  AVRUPA FARMAKOPESİ (EP) DİĞER FARMAKOPELER EMA, EFSA (European Food Safety Authority) FFD MONOGRAFLARI

BİTKİLERLE İLGİLİ YARARLANILABİLECEK KAYNAK KİTAPLAR ESCOP MONOGRAFLARI Medline Plus, Science finder/direct, Pubmed, PDR, Komisyon E, AHA (American Herb Association) AHPA (American Herbal Product Association) Scopus Science direct (TREASE AND EVANS) PHARMACOGNOSY (BRUNETON) PHARMACOGNOSY KİTABI  

Sağlıklı ve Başarılı olsun. Yeni DÖNEM Hepiniz için Sağlıklı ve Başarılı olsun.