Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3. FİYAT MEKANİZMASI: TALEP, ARZ VE FİYAT www.TemelEkonomi.org Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

3. FİYAT MEKANİZMASI: TALEP, ARZ VE FİYAT Piyasa dengesi Denge fiyatı ve miktarında değişmeler Kısmi denge ve genel denge ayrımı Statik, karşılaştırmalı statik ve dinamik analiz ayrımı Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.1. Talep Talep edilen miktar, bir ekonomide bütün tüketicilerin belli bir zaman içinde satın almayı planladıkları mal veya hizmet miktarına denir. Talep edilen miktarı neler belirler? Malın fiyatı İlişkili diğer malların fiyatları Gelir (Ortalama tüketici geliri) Gelir dağılımı Nüfus Tercihler Reel faiz oranı Geleceğe dönük fiyat ve gelir beklentileri Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.1. Talep Talep Kanunu Talep Fiyat Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.1. Talep Gazete Haberi: ‘Fiyatlar düştü, otomobil satışları patladı’ Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.1. Talep Gazete Haberi: ‘Ucuz önlükleri kimse almadı fiyatı yükselttik, kapış kapış gitti’ Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.1. Talep Talep kanunu istisnaları Giffen malları (fakir malları) Marka malları Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.1. Talep Talep kanunu istisnaları Giffen malları (fakir malları) Örneğin, Ekmeğin fiyatı artsa da; peynir, zeytin, sebze, meyve gibi diğer mallara göre hâlâ nispeten ucuz olduğu için, ekmek tüketimine daha ağırlık verilecektir. Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.1. Talep Talep kanunu istisnaları Marka malları Malın fiyatının düşük olması bazen tüketiciye malın kalitesiz olduğu izlenimini vermekte ve dolayısıyla malın talep edilen miktarı azalmaktadır. Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

3.1. Talep Gazete Haberi: ‘Aynı çuvaldaki fasulyenin pahalısı daha çok satıyor’

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.1. Talep Talepte bir değişme Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.1. Talep Talep ve ilişkili diğer malların fiyatı İkame mallar (birbirine rakip mallar) Tamamlayıcı mallar Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.1. Talep Talep ve gelir Normal mallar Düşük mallar Talep ve gelir dağılımı Talep ve nüfus Talep ve tercihler Talep ve reel faiz oranı Talep ve geleceğe dönük fiyat ve gelir beklentisi Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.1. Talep Gazete Haberi: ‘Nar üretiminde ve nar suyu sayışında patlama’ Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.1. Talep Gazete Haberi: ‘Bitki çaylarına talep arttı’ Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.1. Talep Bir malın talep edilen miktarı üç şekilde değişebilir: 1. Talepte bir değişme ( talep kayması ) 2. Malın fiyatında bir değişme ( talep eğrisi boyunca hareket ) 3. Hem talepte, hem fiyatta değişme Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.1. Talep Talep değişmesi Talep eğrisi boyunca hareket ve talep kayması Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.1. Talep Fiyat değişmesi Hem talep hem fiyat değişmesi Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.2. Arz Arz edilen miktar, bir piyasada bütün firmaların (üreticilerin) belli bir zaman içinde satmayı planladıkları mal ve hizmetin miktarına denir. Arz edilen miktarı neler belirler? Malın fiyatı Girdi fiyatı Teknoloji düzeyi Üretilen diğer malların fiyatları Firma sayısı Geleceğe dönük fiyat beklentisi Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.2. Arz Fiyat Arz Arz Kanunu Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.2. Arz Arzda bir değişme Arz eğrisi sağa doğru kaymışsa arzda bir artış, sola doğru kaymışsa arzda bir azalış vardır. Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.2. Arz Arzda bir değişme Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.2. Arz Arz ve girdi fiyatları Arz ve teknoloji düzeyi Arz ve üretilen diğer malların fiyatları İkame malları Tamamlayıcı mallar Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.2. Arz Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Gazete Haberi: ‘Fasulyeye Ramazan vurgunu’ 3.2. Arz Gazete Haberi: ‘Fasulyeye Ramazan vurgunu’ Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.2. Arz Arz değişmesi (kayması) Arz eğrisi boyunca hareket ve arz kayması Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

3.2. Arz Fiyat değişmesi Hem arzda hem fiyatta değişme

Piyasa 3.3. Piyasa Dengesi Denge, zıt güçler arasında Arz Talep Piyasa Denge, zıt güçler arasında bir uzlaşmayı ifade eder. Denge fiyatı P > P < Arz fazlası Talep fazlası Denge miktarı Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK 3.3. Piyasa Dengesi Arz fazlası Rekabet Fiyat Talep fazlası Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

3.4. Denge Fiyat ve Miktarda Değişmeler Talepte bir değişme Talep fazlası Talep kanunu Arz kanunu Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

3.4. Denge Fiyat ve Miktarda Değişmeler Gazete Haberi: ‘Yunanistan bizim balığa zam yaptı’ Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

3.4. Denge Fiyat ve Miktarda Değişmeler Gazete Haberi: ‘Yurtdışı yasağı kalktı tavuk fiyatı ikiye katladı’ Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

3.4. Denge Fiyat ve Miktarda Değişmeler Arzda bir değişme Koyun eti maliyeti Arz Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

3.4. Denge Fiyat ve Miktarda Değişmeler Arzda bir değişme Arz Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

3.4. Denge Fiyat ve Miktarda Değişmeler Gazete Haberi: ‘Balık ucuzladı’ Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

3.4. Denge Fiyat ve Miktarda Değişmeler Gazete Haberi: ‘ Sıcaklar sebze fiyatına yaradı’ Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

3.4. Denge Fiyat ve Miktarda Değişmeler Gazete Haberi: ‘Yağmur yağdı hal boğuldu’ Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

3.4. Denge Fiyat ve Miktarda Değişmeler Hem arz ve hem de talepte bir değişme Talep & Arz Denge fiyatı Denge miktarı Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

3.4. Denge Fiyat ve Miktarda Değişmeler Hem arz ve hem de talepte bir değişme Talep & Arz Denge fiyatı Denge miktarı Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

3.5. Kısmi Denge ve Genel Denge Ayrımı Kısmi denge analizi Tek bir ürün veya faktör piyasasında denge fiyatı belirlenir. Denge fiyatlarındaki değişikliğin nasıl meydana geldiği incelenir. Diğer piyasalardaki denge fiyatları gözardı edilir. Genel denge analizi Bütün ürün ve faktör piyasalarındaki denge fiyatları eşanlı belirlenir. Herhangi bir piyasadaki denge fiyatında meydana gelen bir değişmenin diğer piyasalardaki denge fiyatlarını nasıl etkileyeceği incelenir. Bütün piyasalarda nasıl bir denge oluşacağı incelenir. Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

3.6. Statik, Karşılaştırmalı Statik ve Dinamik Analiz Ayırımı Statik analiz Piyasa dengesinde arz ve talep eğrilerinin kesiştiği noktadaki, denge fiyatını ve denge miktarını bulmak. Karşılaştırmalı dinamik analiz Fiyat dışında herhangi bir faktörün değişmesinden dolayı arz ve talep eğrilerinin kaymasıyla meydana gelen yeni denge ile, eski dengenin karşılaştırılmasıdır. Dinamik analiz Bir denge noktasından yeni bir denge noktasına ulaşılması sürecinin incelenmesidir. Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK Referanslar Kitaplar Dinler, Zeynel, Mikro Ekonomi, Ekin, 2002. Ertek, Tümay, Mikroekonomiye Giriş (4. Baskı), Beta, 2008. Hatiboğlu, Zeyyat, Orta Düzeyde Mikroiktisat, Lebib, 1999. Kalenderoğlu, Mahmut, Mikro İktisat, Seçkin, 2002. Mansfield, Edwin, Essential Microeconomics, Norton, 1998. Pindyck, Robert S. Ve Daniel L. Rubinfeld, Microeconomics, Prentice-Hall, 2001. Türkay, Orhan, Mikroiktisat Teorisi, İmaj, 1997. Türkey, Orhan, İktisat Teorisine Giriş: Mikroiktisat, İmaj, 1999. Ünsal, Erdal M., Mikro İktisat,İmaj, 2001. Gazete haberleri (kupürleri) “Aynı çuvaldaki fasulyenin pahalısı daha çok satılıyor” (Sadi Özdemir ve Cüneyt Uzunoğulları, Hürriyet, 17 Ekim 2002). (s. 44) ‘Fiyatlat düştü, otomobil satışları patladı’ ( Hürriyet, 7 Şubat 2008) “Balık ucuzladı”, (Hüsnü Savaş, Hürriyet, 4Aralık 2000). (s. 66) “Beyaz eşyada fiyat iniyor, satış patlıyor” (Hürriyet, 6 Haziran 2004), (s. 42) “Fasulyeye Ramazan vurgunu” (Nihal Yuvacan, Vatan, 16 Eylül 2004). (s. 57) “Karikatür krizi çıktı, Türk gıda ürünlerine talep arttı” (Esen Evran, Sabah, 4 Şubat 2006). (s. 50) “Nar üretiminde ve nar suyu satışında patlama” (Ayşegül Ekinci, Hürriyet, 2 Temmuz 2006). (s. 66) “Sıcaklar sebze fiyatına yaradı” (Vatan, 1 Ağustos 2005). (s. 66) “Ucuz önlükleri kimse almadı, fiyatı yükselttik, kapış kapış gitti”, (Meral Tamer, Cumhuriyet, 19 Ekim 1985). (s. 44) Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK Referanslar Gazete haberleri (kupürleri) "Yağmur yağdı hal boğuldu” (Sabah, 12 Şubat 2003). (s. 67) “Yunanistan bizim balığa zam yaptı” (Vatan, 19 Haziran 2004). (s. 62) “Yurtdışı yasağı kalktı, tavuk fiyatı ikiye katladı” (Aylin Löle, Vatan, 19 Aralık 2005). (s. 63) Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Teşekkürler! Sorularınız? Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK