Tiroit Tümörleri ve Radyasyon Prof. Dr. Mustafa KULA Erciyes Universitesi Tıp Fakültesi Nükleer Tıp A.D., Kayseri

Tiroit nodülleri toplumda sık görülmesine karşın genellikle semptom vermezler. Teşhis oranı tanıda kullanılan teşhis prosedürlerinin yaygınlığına bağlı Elle muayenede nodul saptanması % 3-7 iken, tarama amaçlı ultrasonografi ile bu oran % 20-76’ya çıkmaktadır. Tespit edilen nodüllerin boyutundan bağımsız olarak yaklaşık % 5‘i kanserdir. Tek veya çok sayıda nodül olması kanser olasılığını genelde değiştirmemektedir.

Histopatoloji Kolloid kist/nodül İnflamatuar nodül Hiperaktif nodül Tiroid Kanseri En sık görülen endokrin bez kanseri olmakla beraber tüm kanserler içinde küçük bir bölümü (%2) oluşturmakta Son yıllarda insidansında artış

Risk faktörleri Aile Hikayesi, yaş ve cinsiyet Çevresel faktörler, Obesite ve metabolik sendrom İyot eksikliği Radyasyon maruziyeti Çocukluk çağında tedavi/diğer sebeplerle maruziyet Nükleer kazalar Çalışma koşulları nedeniyle

Radyasyon Tiroit Kanser İlişkisi Tiroid kanseri ile radyasyon arasındaki ilişki ilk kez 1950 yılında tanımlanmış ve ilk solid malign tiroid tümörlerinde artış Japonya da atom bombasına maruz kalan kişilerde görülmüştür. Çernobil nükleer kazası sonrası radyasyona maruz kalan çocuklarda ilerleyen yaşlarda tiroid karsinomlarında belirgin artış bildirilmiştir.

1920 -1950 yılları arasında, genellikle çocukların oluşturduğu binlerce hastaya, tedavi amaçlı boyun bölgesine ışınlama yapılmış ve bu kişilerde belirli bir oranda ilerleyen hayatlarında tiroid kanser vakaları görülmüştür.

İşi nedeni ile uzun süreli ve düşük doz radyasyona maruz kalan radyasyon çalışanlarında birçok çalışma yapılmıştır. Çalışmaların çoğunluğunda tiroid karsinom etiyolojisinde meslek ile ilişkili radyasyon maruziyeti arasında anlamlı bir ilişki gösterilememiştir.

1990 yılında, çalışanların çoğunun 20 yaşın altında olduğu vurgulanan, 27000 medikal X-Ray çalışanının yer aldığı Çin’de yapılan bir çalışmada radyasyon çalışanlarında tiroid kanseri riskinde rölatif artış (RR: 1.7) bildirilmektedir Int J Cancer. 1990 May 15;45(5):889-95.

Değişik ülkelerde çalışan 270 Değişik ülkelerde çalışan 270.000 radyolog ve radyoloji teknisyenlerin yer aldığı kanser risklerinin değerlendirildiği epidemiyolojik derleme 1950 yılından önce yüksek doz radyasyon maruziyetine kalan çalışanlarda lösemiye bağlı artmış mortalite Solid kanserlerin değişik tiplerinin değerlendirildiğinde meme ve cilt kanserinin gelişiminde radyasyonun etkisi vurgulanmakta Aynı çalışmada günümüzde sağlık alanında çalışılan radyasyon dozları ile sağlık çalışanlarında kalınan radyasyon doz maruziyeti ve kanser riskinin artışı arasında belirgin bir veri gösterilemediği bildirilmektedir Cancer Risks among Radiologists and Radiologic Technologists: Review of Epidemiologic Studies. Radiology 2004;233:313-321

Radyasyon maruziyeti sonrası iyi ve kötü huylu tirod tümörlerinin gelişim süresinin değerlendirildiği bir çalışmada, 1960-1999 yılları arasunda radyasyon maruziyet hikayesi olan ve tiroid operasyonu yapılan 171 vakanın 71’inde tirod CA (58 papiller, 10 follikuler, 1 meduller, 1 Hurthle Cell ve 1 karsinosarkom) Hastaların %80’i (137/171) 21 yaşın altında ve değişik sebeplerle tedavi amaçlı boyun bölgesine ışın alan hastalar Sporadik tirod tumörlerinin de olabileceği vurgulanan çalışmada iyi ve kötü huylu tiroid tumörlerinin 40 yaş ve sonrası artma eğiliminde olduğu bildirilmekte Ortalama tumor gelişim süreleri ise 34.1 ve 28.5 yıl Radyasyona maruz kalan hastalarda çoğu okkullt (gizli, bilinmeyen) tirod kanserlerinin kötü tiroid kanserlerine progrese olmadığıda vurgulanmakta Latency Period of Thyroid Neoplasia After Radiation Exposure. Ann Surg. 2004 Apr; 239(4): 536–543.

Amerikada 1994-1998 yıllarında girişimsel radyolojide ve floroskopik işlemlerde çalışan 90.557 radyoloji teknisyeninin izlemleri yapılarak 2003-2005 yılları arasında bu populasyonda kanser gelişim insidansı ve 2008 yılında kanser mortaliteleri açısından değerlendirilmiştir. Analiz sonuçları çalışanlarda beyin kanseri ve mortalite riskinde artış ile birlikte melanoma ve meme kanser insidansında hafif artış olduğu bildirilmektedir. Çalışmada tiroid, melanoma dışı cilt kanserleri, prostat, akciğer ve kolon kanserleri ile lösemi gelişim insidansında belirgin risk artışı gösterilememiştir Cancer Risks in U.S. Radiologic Technologists Working With Fluoroscopically Guided Interventional Procedures, 1994-2008. AJR Am J Roentgenol. 2016 May;206(5):1101-8

Meslekle ilişkili sağlık çalışanlarında tiroid nodulü ve kanser gelişiminin değerlendirildiği çalışmada Aynı hastanede çalışan 1024 hemşire ve aynı periyodda kontrol muayenesi (check up) amaçlı tetkik edilen 2631 kadın hasta tiroid nodulü için taranmış ve şüpheli/malin potansiyeli olan nodüllere biyopsi yapılmış Hemşirelerin 315’i (%30,8) ve kontrol grubunun 1028’inde (%38,9) nodul tespit edilmiş. Şüpheli nodüllerden yapılan biyopsi sonuçlarına göre tüm hemşirelerin 16’sında (%1,6) ve kontrol grubunun 38’inde (%1,4) tiroit kanser tanısı konmuştur (p>0.05) An Occupational Study in Nurses: Prevalence of Thyroid Nodules and Cancer in Comparison to Health Check-up Female. Clin Exp Otorhinolaryngol. 2016 Sep;9(3):252-6.

Erciyes Üniversitesi Hastaneleri * İSG Muayenesi Olan Toplam Personel Sayısı : 2671 * İSG Muayenesi Olan Radyasyon Çalışanı Sayısı: 123 * USG Yapılan İşlemi Yapılan Çalışan Sayısı : 145 * Nodül Tespit Edilen Çalışan Sayısı : 32 * CA Tanısı alan Çalışan Sayısı : 4 Kişi 3 Radyasyon Çalışanı (2 Erkek, 1 Kadın) 1 Çocuk Hastalıkları Uzmanı

USG yapılan 145 çalışanın cinsiyet dağılımı Sayı % Erkek 85 58.6 Kadın 60 41.4 Toplam 145 100.0

USG’de nodül tespit edilen radyoloji çalışanının fiili görev dağılımı Fiili Görevi Sayı % Radyoloji teknisyeni 14 43.8 Sağlık teknisyeni 6 18.8 Hemşire 3 9.4 Radyoterapi teknisyeni Ünite sorumlusu Araştırma görevlisi 2 6.3 Akademik (Yrd.Doç.Dr) 1 3.1 Toplam 32 100.0

Yaş Sayı % 40 yaş ve altı 22 68.8 41 yaş ve üstü 10 31.3 Toplam 32 Nodül tespit edilen çalışanların yaş dağılımı (Yaş ort = 37.12 ± 7.40; min:26-max:52) Yaş Sayı % 40 yaş ve altı 22 68.8 41 yaş ve üstü 10 31.3 Toplam 32 100.0

Görev süresi Sayı % 20 yıl altı 21 yıl ve üstü Toplam 25 78.1 7 21.9 Nodül tespit edilen çalışanların fiili görev yılı dağılımı (Yıl ort = 12.16 ± 8.31; min:1-max:27) Görev süresi Sayı % 20 yıl altı 25 78.1 21 yıl ve üstü 7 21.9 Toplam 32 100.0

Hastanemizde iş sağlığı ve güvenliği kurulu tarafından, radyasyon çalışanlarında yapılan yıllık kontrol muayeneleri esnasında tespit edilen üç adet tiroid CA vakasının geriye dönük dozimetre kayıtlarının incelemesinde ilgili personellerimizin direk ışınlamaya maruz kalmadıkları ve dozimetre ölçüm sonuçlarının güvenlik sınırları içinde oldukları görülmektedir.

Son 8 yıldır Girişimsel Radyoloji Ünitesi’nde çalışan Papiller CA tanısı alan ve tedavisi tamamlanan personelimiz (46 yaş, erkek) 18.11.1991 yılında göreve başlamış olup daha öncesi radyoloji departmanın değişik birimlerinde direkt röntgen ünitesinde çalıştığı görülmektedir. Halen radyasyondan uzak bir ortamda çalıştırılmaktadır

Papiller mikrokarsinom tanısı alan ve tedavisi tamamlanan bayan personelimiz (32 yaş)ilk görevine 2004 yılında Alanya devlet hastanesinde başlamış olup değişik yerlerde, değişen sürelerde görev yaptıktan sonra, hastanemizdeki görevine 21.12.2009 tarihinde başlamış ve direkt röntgen ünitesinde çalışmışdır. Halen radyasyondan uzak bir ortamda çalıştırılmaktadır

Bu yıl şüpheli tiroid nodulünden biyopsi sonucu papiller tiroid Ca tanısı alan ve tedavisi tamamlanan personelimizin (41 yaş, erkek) görev süresininin 17 yıl olduğu ve radyoloji departmanın değişik birimlerinde direkt röntgen ünitesinde çalıştığı görülmektedir. Halen radyasyondan uzak bir ortamda çalıştırılmaktadır

Tiroid kanserleri toplumda belirli bir orana sahip olduğundan sporadik vakaların olabileceği ve tarama programları uygulandığında tanı oranlarında artış olacağı bilinmektedir. Mevcut veriler ışığında radyasyonlu ortamda çalışan ve düşük doz radyasyona kalan bireylerde tiroid tümörlerinin gelişimi olasılığı radyasyonun stokastik etkilerine bağlı uzun bir süreçte gelişebilmektedir.

Sabrınız için Teşekkürler