MONTESSORİ EĞİTİMİ I Günlük Yaşam Beceri Materyalleri ve Çalışmaları Doç. Dr. Müdriye YILDIZ BIÇAKÇI

GÜNLÜK YAŞAM BECERİLERİ Okul öncesi eğitiminde genellikle ‘öz bakım alıştırmaları’ adı altında kullanılan çalışma alanı, Montessori eğitiminde ‘pratik hayat uygulamaları’ alıştırmaları ya da ‘Günlük Yaşam Becerileri’ alıştırmaları olarak adlandırılabilir.

Materyaller çocuğun yaşadığı toplumun kültürel özelliklerine uygun eşyalardan olmalıdır. Bu nedenle herhangi bir ülkede hazırlanacak materyaller ancak o ülkenin kültürel özelliklerini taşıyacaktır.

Montessori Eğitimi’nde günlük yaşam becerileri alıştırmaları, sadece çocuğun kendi işini başarması ve bağımsızlaşmasını sağlayacak çalışmalar olarak yorumlanır.

Tüm materyal gruplarında olduğu gibi Günlük Yaşam Becerileri alıştırmalarında ellerle çalışmak çok önemlidir. Ellerini kullanarak alet yapma sadece insana özgü bir özelliktir. Çünkü alet yapmak zeka gerektirir. Aynı zamanda ellerin kullanılması sonucu zekanın geliştiği kanıtlanmıştır. İnsan zihni, çevresiyle özel ilişkilere girer. Maria Montessori ‘İnsan çevresine elleriyle sahip olur’ der.

Küçük çocuklar Günlük Yaşam Becerileri alıştırmalarını, özellikle 2 yaşından itibaren büyük bir istek ve hayranlıkla yaparlar. Çocuklar bu alıştırmalarla hareketlerini koordine ve kontrol etmeyi, sabırlı olmayı ve odaklanarak çalışmayı öğrenirler. Bu alıştırmalar duyu, konuşma, matematik ve evrensel öğrenme alıştırmaları için bir ön hazırlık görevi görür.

Çocuğa sunulan her alıştırmanın doğrudan ve dolaylı amaçları vardır Çocuğa sunulan her alıştırmanın doğrudan ve dolaylı amaçları vardır. Burada esas olan; hedeflenen amaca hemen ulaşmak değil, bir alıştırmadaki bütün yan çalışmalarla da meşgul olarak çocuğun bütünsel gelişimine destek olmaktır.

Montessori eğitimi çocuğa uygun boyutlarda hazırlanmış çevrede uygulanır. Bu çevre hazırlanırken eşyaların sadece çocuğun gücüne ve boyutlarına uygunluğu değil çocuğun içinde yaşadığı kültürüne de uygun olmasına özen gösterilir. Çünkü çocuk bu yaşta çevresindeki dili, davranış biçimlerini geliştirdiği gibi içine doğduğu kültürü de özümser.

Günlük Yaşam Becerileri alıştırmaları beş alanda gruplandırılabilir: Hareket Eşgüdümü ve Toplumsal Yaşama Uygun Etkinlikler Öz Bakıma Yönelik Alıştırmalar Yaşadığı Çevreye Karşı Olan Sorumluluk Duygusunu Geliştirme Alıştırmaları Davranış Biçimleri Alıştırmaları; selamlaşma, vedalaşma vs. Çizgi Üzerinde Yürümek ve Sessizlik Alıştırmaları

Günlük Yaşam Becerileri Alıştırmaları ile çocuk; Deneyimleri yaşayarak kazanır. Materyallerin özellikleri sonucu duygularını hassaslaştırır ve öğrenir. Materyallerle doğrudan ilişki aracılığı ile deneyimler kazanır. Kazandığı deneyimlerle eşyanın ve insanın yasalarını keşfeder. Nedensel ilişkiler hakkında deneyimler toplar. Kendi sınırlarını ve yeterliliklerini geliştirmeyi öğrenir; böylece yaratıcılığının ve kendi gücünün farkına varır. Yaptığı işe odaklanmayı ve çalışmayı sonuna kadar devam ettirme alışkanlığı geliştirir. Deneme ve yanılma konusunda deneyimler toplar. Bir çalışmanın farklı aşamalarındaki mantıksal sırayı kavrar.

Maria Montessori, Günlük Hayat Uygulamaları Alıştırmalarının; ‘Meditasyon’ özelliği sonucu, çocuğun uysal bir davranış biçimi geliştirdiğini ve ‘iç huzura’ kavuştuğunu söyler. Eğitimcinin dikkatli gözlem sonucu gelişimini tamamlayan çocuk, işi seven, sorumluluk duygusu taşıyan, güçlüklerden yılmayan, sorunlarla başa çıkabilen, kendisi ve çevesiyle barışık bir kişilik geliştirir.

HAREKET KOORDİNASYOU VE TOPLU YAŞAM İÇİN ÖN ALIŞTIRMALAR

SANDALYE TAŞIMA

MASA TAŞIMA

HALI TAŞIMA

KAPI AÇMAK-KAPAMAK

MENDİL KATLAMA

SAÇ ÖRGÜSÜ

KAŞIKLAMA (BİR KAPTAN DİĞERİNE)

KAŞIKLAMA (BÜYÜK KAPTAN KÜÇÜK KAPLARA)

DÖKME ÇALIŞMALARI (TAHILLARLA DÖKME)

DÖKME ÇALIŞMALARI (SIVILARLA DÖKME)

DÖKME ÇALIŞMALARI (HUNİ YARDIMIYLA DÖKME)

SESSİZLİK ÇALIŞMASI

ÖZBAKIM BECERİLERİNE YÖNELİK ETKİNLİKLER

GİYSİLERDE KULLANILAN AÇMA-KAPAMA ÇALIŞMALARI

EL YIKAMA

AYAKKABI BOYAMA

ÇAMAŞIR YIKAMA,KURUTMAK İÇİN ASMA VE ÜTÜLEME

BULAŞIK YIKAMA,DURULAMA,KURULAMA

AYNADA KENDİSİNİ İNCELEME VE GEREKLİ DÜZELTMELERİ YAPMA

DİŞ FIRÇALAMA,SAÇ TARAMA VE BÜTÜN VÜCUT TEMİZLİĞİ

BURUN SİLME

YAŞADIĞI ÇEVREYE KARŞI SORUMLULUK DUYGUSUNU GELİŞTİRME

MASA YÜZEYİNİ SÜPÜRME

TOZ ALMAK (MASA YÜZEYİ)

MASA ÜZERİNİ YIKAMAK

METAL PARLATMAK

ÇİÇEK DÜZENLEME

KAYNAKLAR Çakıroğlu Wilbrant, E KAYNAKLAR Çakıroğlu Wilbrant, E. Okul Öncesi Eğitimde Montessori Yaklaşımı, Kök Yayıncılık, 2012.