İç sular Zoo bentozu 2017 9.Ders Doç. Dr. Utku Güner uguner@trakya.edu.tr

Bu hafta Kirlilik nedeni mekanizması http://personel.trakya.edu.tr/uguner/#.VOMODEtwuKl

Kirlenme (Polusyon)   Akuatik ekosistemlerde kendiliğinden oluşan veya dışarıdan gelen zararlı maddelerdir. Bu maddeler sistem tarafından zararsız hale getirilebilir veya tamamen yok edilebilir. Fakat bu durumda zararlı maddelerin yok edilemeyecek düzeye ulaşması tehlike yaratabilir. Bu duruma Kirlenme (Polusyon) adı verilir. Zararlı maddelerin ekosisteme ne kadar zarar verdiği, kirleticilerin türüne, miktarına, ortamın fiziksel ve kimyasal özelliklerine, biyolojik yapısına ve ortamda bulunan canlıların tür ve büyüklüklerine göre değişiklik gösterir

İznik Gölü  

Fiziksel kirlenme  Isı üretene tesislerde, kondansatörleri soğutmak amacıyla ortamdan alınan ve yine daha sonra o ortama geri atılan sular, sıcaklıkları arttığı için sistemdeki canlılara zarar vermekle kalmayıp ölmesine neden olmaktadır. Hem kirli olan hem de sıcaklığı yüksek olan bu sular ortama verilmeden önce dinlenme havuzlarında bekletilmeli ya da özel arıtma işlemi uygulanmalıdır. Ayrıca erozyon sonucu çevreden gelen inorganik ve organik maddeler de suyun bulanmasına neden olabilir. Dibe çöken büyük parçalar canlıların üreme yerlerine zarar verebilir ve besinlerini bulmalarına da engel olabilir. Askıda bulunan maddeler ise suda bulunan canlıların solungaçların tıkayarak solunum yapamamasına neden olabilir.   

Kimyasal kirlenme   Deterjanların etkisi iç sularda da özellikle gözlenir. Su ile kullanıldıkları için akuatik ortamın dengesini bozan tehlikeli bir faktördür. Aynı zamanda yine pestisitler de önemli bir kirletici olarak görülmektedir. Su kenarlarına kurulan işletmelerin hiçbir arıtma yapmadan atıklarını doğrudan suya bırakması da ayrı bir tehdit unsurudur. Bazı bölgelerde, çeşitli su kaynaklarında canlı ortam yok olmuş ya da büyük zarar görmüştür.

Burdur gölünde kimyasal kirlilik

Bakteriyel kirlenme  Sularım lağım sularından başka kirleticilerin veya suda biriken organik maddelerin çürümesi sonucu bakteri populasyonlarının artması bakteriyel kirlenmeye sebep olur. Çoğu lağım bakterisi saprofit bakteridir ve bunlar organik maddelerle beslenirler. Tifo, paratifo, mide ve bağırsak iltihabı yapan basilli dizanteri ve koleraya neden olan bakteriler böyle sularda bulunabilir. Hastane ve senatoryumlardan gelen lağım sularında patojenik bakteriler bulunur ancak patojenik bakteriler akuatik ortamlarda yaşayamadıkları için zarar etkileri fazla görülmez. İç sularda en fazla organik kirleticiler görülmektedir. Suyun pH değerini etkilemediklerinden canlılar için zehirli sayılmazlar.

Onaç 2 Baraj Gölü'nde kirlilik - Burdur

Radyoaktif kirlenme  Radyoaktif maddeler özel rezervlerde saklandığı için iç sularda radyoaktif kirliliğe rastlanmaz. Radyoaktif maddeler doğal veya yapay kökenli olabilirler. İnsanlarda doku tahribatı, gelişme ve davranış bozukluğu, üreme yeteneğini kaybetme gibi etkiler gösterebilir.    Bahsedilen kirlenmelerin sonucunda kirletici madde miktarları az olduğu takdirde çevresel etkenlerle yani rüzgar, dalga gibi olaylar ile etkisi daha da azaltılabilir. Akuatik bir ortamda kirlenmenin tehlikeli boyutlara ulaşması ekosistemin flora ve faunasını olumsuz etkiler ve bu etkiler insana ulaşabilir. Deniz ve tatlı su hayvanları insanlar için zararlı olan ağır metalleri içerebilir. Midye, istridye ve balık gibi hayvanların kaslarında biriken cıva bunları tüketen insanlara geçebilir ve bazı hastalıklara neden olabilir. Su kirliliğinin derecesi yapılan kimyasal analizler sonucunda tespit edilebilir. Bu analizlerde kirleticinin cinsi, miktarı aynı zamanda sudaki pH ve oksijen miktarları da öğrenilebilir. Ayrıca balıkların ölümlerine neden olan toksik maddelerin miktarları da belirlenebilir.

Radyoaktif kirlenme  Gelecek yıllarda Trakya'da

Radyoaktif kirlenme 

Evsel atıkla kirlenme  - Havzada yer alan yerleşimlerin çoğunda arıtma ile sonuçlanan kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. Birçok yerleşimin kanalizasyon sistemi bile mevcut değildir. Yerleşim birimlerinden oluşan atıksular akarsu ve göllere doğrudan deşarj edilmektedir.

Endüstriyel kirlenme  - Sanayi tesislerinin üretimleri sonucu açığa çıkan atıksularını arıtmadan göl ve akarsulara deşarj etmelerinden kaynaklanmaktadır. Arıtma tesisi olmayan işletmelerin bir kısmında proses atıksuyu oluşmayıp sadece evsel atıksu çıkmaktadır. Ayrıca sanayi tesislerinin yer altı sularını da izinsiz olarak kullanmaktadır.

Katı atık kirlenmesi  Su Havzası içerisinde bulunan çoğu Belediyenin ve köyün düzenli çöp depolama alanı mevcut değildir. Ev atıklar genellikle dere yatağına direk atılmakta veya düzensiz depolanmakta ve zaman içerisinde çöpten kaynaklanan sızıntı sularıyla, yağışlarla, yüzeysel sular vasıtası akarsulara taşınmaktadır.

Tarıımsal kaynaklı kirlenme - Tarım sulamasından dönen sular drenaj kanalları ile toplanmaktadır. - Sulama alanlarından akarsuya ulaşabilecek yüzeysel yıkanmayla gelen sular ile sulama fazlası ve drenaj kaçağı sular akarsuda kirliliğe yol açmaktadır. - Çiftçilerin bilinçsiz ve kontrolsüz kullandıkları gübreler ve tarım ilaçları sulama ve yağışlarla hem yüzey akışa geçerek nehre ulaşmakta, hem de yeraltı sularının kalitesinin bozulmasına neden olmaktadır.

Noktasal Noktasal olmayan

Noktasal Noktasal olmayan Noktasal kaynak Kirleticiler belirli bir yere su girer Noktasal olmayan kaynak Kirleticiler geniş, dağılmış alana girer  Lağım girişi Tarımsal sulama ↓

Su Kirliliğinin Sebepleri Çoğu su kirliliği aşağıdakilerden toplamından oluşur: Tarım (sediman akışı) Gübreler, böcek ilaçları, bakteriler (hayvancılık ve gıda işleme atıkları) Endüstriyel Tesisler İnorganik ve organik kimyasallar Madencilik Sediman erozyonu, toksik kimyasal akışı / süzüntü

Taşıtlar bağlı kirlilik Motorlu taşıtlar sürekli bir kirletici kaynağıdır En önemlisi benzin, motor yağı, polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH) ve ağır metallerdir. Geçirimsiz kaldırım akıntılara akışı arttırır

Su kirliğinin sonuçları Kirli su kaynakları nedeniyle yılda 3,2 milyon kişi ölüyor (günde yaklaşık 9,000) Bulaşan hastalıklara kontamine içme suyu yoluyla maruz kalma 1,2 milyar insanın temiz içme suyuna erişimi yok Ishal nedeniyle her yıl 1.9 milyon kişi öldü Ölümlerin çoğunluğu beş yaşından küçük çocuklardan gelmektedir!

Common Diseases Transmitted Through Water

Hook worm (Ancylosomiasis) Giardia Schistosoma S. typhi -Typhoid Fever Polio Hook worm (Ancylosomiasis)

Bentik kirlilik

Sedimentin oksijenlenmesi

Kirlenme:Bentons fonksiyonu

Kirlenme:Bentons fonksiyonu

Kirlenme:Bentons fonksiyonu