MUHASEBE KAYIT BELGELERİ VE DEFTERLERİ

GİRİŞ Ana başlıklar: Belge Kavramı ve Belgeler Defter Tutma

MUHASEBE SÜRECİ

MUHASEBE BELGELERİ Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı: Bu kavrama göre muhasebedeki her kayıt bir belgeye dayandırılmalıdır.

VUK BELGELERİ Fatura: emtiayı satan veya hizmette bulunan tarafından alıcı yada müşteriye verilen ticari nitelikli bir belgedir. Yazarkasa Fişi: emtiayı satan veya hizmette bulunan tarafından fatura vermek mecburiyetinde olmadıkları düşük bedelli satışlarıiçin verilen bir belgedir. Perakende satış fişi: İşletmelerin elektrik kesintisi ya da yazarkasanın arızalanması gibi durumlarda yazarkasa fişi yerine düzenlenen bir belgedir.  Sevk irsaliyesi: taşınan veya taşıttırılan mallar için tertip edilen ve taşıtta bulundurulması zorunlu olan bir ticari vesikadır

VUK BELGELERİ Gider Pusulası: Defter tutan işletmecilerin, defter tutmayan kişilerden satın aldıkları mal veya hizmetler karşılığında düzenledikleri ticari belgeye denir. Taşıma Belgesi: Taşıma Belgesi veya konşimento; ihracatçı ile malları belli bir noktadan diğerine taşıyacak olan taşıyıcı arasında yapılan sözleşmedir Ücret Bordrosu: işverenlerin, yanlarında çalıştırmış oldukları ücretlilere ne kadar brüt ücretödediklerini, bu brüt ücretten ne tür ve ne kadarlık kesinti yapıldığını gösterir bir cetveldir

ÖRNEK X işletmesinin muhasebe departmanında çalıştırdığı personeli Bay X' e 2009 Eylül ayı ücreti olarak 2864,85 TL ödemiştir. Personel’in brüt ücret tutarı 4000 TL olup, bu brüt ücret tutarı üzerinden aşağıdaki kesintiler yapılmıştır:

TTK BELGELERİ Çek:Keşidecinin(çeki düzenleyen borçlu) , muhataba (aracılık yapan banka) belirli bir meblağı lehdara (alacaklı olan kişi) ödemesi konusunda ve lehdara da bu meblağı alması hususunda yetki veren bir kambiyo senedi türüdür. Bono (emre muharrer senet) Borçlu tarafından tanzim edilip, alacaklıya verilen ve belli bir meblağnın belirli bir süre sonunda kayıtsız ve şartsız ödeneceğini gösteren bir kambiyo senedidir.

BONO VE ÇEK KARŞILAŞTIRMASI Bono ve çek kambiyo senedi olarak tanımlanan kıymetli evraklardır Bono kredi aracıyken, çek ödeme aracıdır Çekte ödemenin alınacağı kurum bankadır Çekte çekin kime ait olduğu (hamili) yazılmayabilir ancak bonoda yazılmalıdır Bonoda iki kişi, çekte ise iki kişi ve bir banka bulunur

İŞLETME İÇİ İŞLEMLERİ KANITLAYICI BELGELER Kasayı ilgilendiren Muhasebe Fişleri: Tahsil Fişi: işletmeye sadece para girişi olduğu zaman düzenlenecek fiş türüdür. Tediye Fişi : işletmeden sadece para çıkışı olduğu zaman düzenlenecek fiştir. Mahsup Fişi: Tahsil ve tediye dışında kalan ve kasayı ilgilendirmeyen işlemler için kullanılır. Muhasebe Fişlerinin Faydaları: - Kayıtlarda düzeni sağlar. - Yanlış kayıt olasılığını azaltır. - Kayıt kontrolünü kolaylaştırır. - Aynı nitelikteki işlemlerin toplu kaydına olanak sağlar.

MUHASEBE SÜRECİ işletmede meydana gelen finansal nitelikli olaylar ve işlemlerin, dönemsellik kavramı gereği belirli dönemler esas alınarak belirlenmesi, ölçülmesi ve o dönemin finansal tablolarına yansıtılması gerekir. Bu nedenle muhasebe işlemleri genellikle 1 Ocakta başlayıp, 31 Aralıkta biten bir faaliyet yılı olarak isimlendirilen dönemler bazında sürdürülür. dönem başı işlemleri, dönem içi işlemleri ve dönem sonu işlemleri.

MUHASEBE SÜRECİ

MUHASEBEDE DEFTER TUTMA İşletmelerde defter tutmak hem Ticaret Kanunu' ndan hem de Vergi Usul Kanunu' ndan kaynaklanan bir zorunluluktur. Vergi Usul Kanunu defter tutulmasının amacını servet, sermaye ve hesap durumlarını ortaya koymak, etkinlik ve hesap sonuçlarını tespit etmek, işlemlerin niteliğini belirlemek, hesap ve kayıtların yardımı ile üçüncü kişilerin vergi karşısındaki durumlarını kontrol etmek olarak ifade etmiştir.

TUTULMASI ZORUNLU DEFTERLER BİRİNCİ SINIF TÜCCARLAR BİLANÇO ESASINA GÖRE DEFTER TUTMA Vergi Usul Kanununda birinci sınıf tüccarların bilanço esasına göre defter tutacağı bir zorunluluk olarak ifade edilmiştir. Vergi Usul Kanunu'ndan (madde 177) kaynaklanan bu sınırlar şu şekilde belirtilmiştir: Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işlendikten sonra satan Her türlü ticaret şirketleri(kollektif, komandit, limited ve anonim şirketler gibi), Kurumlar vergisine tabi olan diğer tüzel kişiler (komandit şirketler) Kendi istekleri ile bilanço esasına göre defter tutmayı tercih edenler İKİNCİ SINIF TÜCCARLAR İŞLETME HESABI ESASINA GÖRE DEFTER TUTAR Vergi Usul Kanununda (madde 178) ikinci sınıf tüccarların da işletme hesabı esasına göre defter tutacakları ifade edilmiş. İlk defa işe başlayan veya yeniden işe başlayan mükelleflerin, yıllık iş hacmine göre sınıflandırılana kadar ikinci sınıf tüccar olarak hareket edebilecekleri Vergi Usul Kanunu'nda ifade edilmiştir.

TUTULMASI ZORUNLU DEFTERLER İşletme hesabı esasına göre: İşletme Hesabı Defteri Bilanço esasına göre: yevmiye defteri defteri kebir(büyük defter) ve envanter defteri

İŞLETME HESABI DEFTERİ Bu deftere sadece gelir ve giderler kaydedilir. İşletme hesabı defteri analiz ve yorumlama imkanı vermez. İşletme Hesabı Defteri, tek bir işletme hesabını kapsayan basit bir defterdir. Bu defterin sol tarafına giderler, sağ tarafına ise gelirler kaydedilirler. Gider bölümüne; satın alınan mal, hizmet karşılığı olarak ödenen paralar, işletme ile ilgili diğer bütün giderler ve ödenen katma değer vergileri işlenir. Gelir bölümüne ise; işletmenin mal satışları, hizmet karşılığı olarak alınan paralar, işletme faaliyetlerinden doğan gelir ve alınan katma değer vergileri işlenir. Şu bilgilerin yer alması esastır: işlemin sıra numarası, kayıt tarihi, işlemin türü ve tutarı

ÖRNEK

YEVMİYE DEFTERİ Yevmiye defteri, mali karakterli işlemlerin ilgili belgelerden çıkarılarak kronolojik ve madde halinde düzenli olarak kaydedildiği, sayfaları müteselsil sıra numaralı olan bir defterdir. Bu defter, kronolojik olarak oluşturulmuş yevmiye maddelerinden oluşurlar. Örnek: X işletmesi 02.02.2012tarihinde satıcı Bay S' den 8.000 TL tutarında ticari mal satın almış ve mal bedelini peşin olarak ödemiştir.(KDV dikkate alınmamıştır)

YEVMİYE DEFTERİ KAYITLARININ YARARLARI Yevmiye defteri her bir işlemi o işlemden etkilenen unsurları bir arada ele alarak bir bütün olarak gösterir. Yevmiye defteri bir gün içinde yapılan işlemlerin neler olduğunu toplu olarak gösterir. Büyük deftere yapılacak kayıtların sağlıklı olmasına yardım eder. Büyük defter hatalarının bulunmasına yardım eder. İş bölümüne imkan verir.

BÜYÜK DEFTER Günlük deftere (yevmiyeye) kaydedilen işlemlerin, sistemli bir şekilde hesaplara dağıtan ve belirli bir tasnif altında hesaplarda toplayan defterdir. Defteri kebir, yevmiye defterine işlenmiş olan maddeleri düzenli bir biçimde ve usulüne uygun olarak hesaplara dağıtan ve bu hesaplarda toplayan T şeklindeki çift taraflı çizelgelerdir. Büyük defterde yer alan bilgiler - Tarih - Yevmiye defteri madde numarası - Günlük defterdeki açıklama - Borç tutarı - Alacak tutarı ** Bu alanda yer almasını istediğiniz görsel öğeyi, ekleyiniz. Ekle menüsünü kullanarak, kendiniz tablo, grafik, diyagram, resim ekleyebilirsiniz. Resimler ekran görüntüleri, haritalar, fotoğraflar ve çizimlerden oluşabilir.**

ÖRNEK Yukarıda defteri kebirin kasa hesabı sayfası gösterilmektedir Tarih(örnekte 10.05.2012 olduğu gibi), Açıklama(örnekte makbuz 13 gibi), Tutar (örnekte 150.000 olduğu) Defteri kebir, yevmiye defterinden farklı olarak çift sayfalıdır ve sayfanın bir tarafı hesabın borç kısmını diğer tarafı ise alacak kısmını oluşturur.

MİZAN Yevmiye defterinden büyük deftere yapılan aktarmaların doğruluğu kontrol etmek üzere kullanılan tabloya mizan denir. Geçici Mizan : Dönem içinde herhangi bir tarihte çıkarılan mizandır. Genel Geçici Mizan : 12 ayın sonunda yıl sonu ayarlama ve düzeltme kayıtlarından önce düzenlenen mizandır. Kesin(kati) Mizan: Yıl sonu ayarlama ve düzeltme kayıtlarından sonra düzenlenen mizandır.

ENVANTER DEFTERİ İşe başlama tarihinde ve izleyen yılların tamamında çıkarılan defterdir. Bu tarihte açılış envanteri ile açılış bilançosu bu deftere kaydedilir. Envanter defteri ciltli ve müteselsil sıra numaralıdır. Her dönem sonunda yapılan envanter ile bilançolar bu deftere aktarılır. Envanter, bir işletmenin bilanço günündeki mevcutlarını, alacaklarını ve borçlarını saymak, ölçmek, tartmak ve değerlendirmek suretiyle kesin ve ayrıntılı olarak tespit edilmesi faaliyetidir. Burada bilanço günü, envanterin çıkarıldığı hesap dönemi sonu olarak ifade edilmektedir.

Alıştırmalar 1. Aşağıdakilerden hangisi Bonolarda bulunması mutlak zorunlu olan şekil şartlarıdan değildir? a) Bağlı bulunulan vergi dairesi b) Muayyen bir bedelin kayıtsız ve şartsız ödenmesi vaadi c) Lehdarın adı ve soyadı d) Bononun tanzim tarihi, e) Bonoyu tanzim edenin imzası.

Alıştırmalar 2. Aşağıdakilerden hangisi vergi kanunları açısından işletmelerinin tutması gereken defterlerden değildir? a) Yevmiye Defteri b) Defteri kebir c) Puvantaj Defteri d) Mizan e) Envanter Defteri