Beslenme – tv izleme – temizlik HAVVA DURUKAN GEDİKKAYA ANAOKULU REHBERLİK SERVİSİ

OKUL ÖNCESİ (3-6 yaş) DÖNEMDEKİ ÇOCUKLARDA BESLENMENİN ÖNEMİ Bu yaşlarda, yetersiz ve dengesiz beslenme durumunda, fiziksel gelişimin yanı sıra zekâ gelişimi ve öğrenme yetenekleri de olumsuz yönde etkilenmektedir. Bu kazanılan alışkanlıkların, ileri yaşlardaki beslenme alışkanlıklarının temelini oluşturacağı unutulmamalıdır.

Bu Dönemde Uyulması Gereken Kurallar Çocuklar için besin çeşitliliği fazla, besleyici değeri yüksek, az miktarla gereksinmeyi karşılayabilecek yemekler hazırlanmalıdır. Çocuk, aile sofrasına oturtularak kendi kendine yemek yeme alışkanlığını kazanmalıdır. Çocuğa, yemek yeme saatleri ile televizyon ve oyun saatlerini ayırt etme davranışı kazandırılmalıdır.

Bu Dönemde Uyulması Gereken Kurallar Öğün aralıkları belirli olmalı. Tatlılara odaklanmaktan sakınılmalı Çocuğun kendi tabağına, kendi servisini yapma olanağı sağlanmalıdır. Çocuğun tabağına, tüketebileceği miktar kadar yemek konulmalı.  

Bu Dönemde Uyulması Gereken Kurallar Çocuklar, yetişkinlerle aynı besinlere gereksinim duyar, ancak gereksinim duyulan miktarlar daha azdır. Okul öncesi çocukların öğün saatleri düzenli olmalıdır ve öğün atlanmamalıdır. Kahvaltı alışkanlığı kazandırılmalıdır.   Çocuklar, günde beş veya altı öğün beslenmelidir. Çünkü midelerinin kapasitesi sınırlıdır.

3-6 YAŞ ÇOCUKLARDA BESLENME SORUNLARI Bu dönemde; İştahsızlık Aşırı yemek yeme sık rastlanan sorunlardandır.

İŞTAHSIZLIK Öncelikle bilinmesi gerekir ki, çocuğun büyüme ve gelişmesinde herhangi bir problem yok ve bu iştahsızlık ona herhangi bir sağlık sorunu yaratmıyorsa, riskli bir durum değildir. Bu gibi durumlarda çocuğun öğün atlaması ya da birkaç gün süreyle az yemesi problem değildir. Çocukların iştahını etkileyen en önemli etmen yiyeceğin görüntüsü ve kokusudur. Bunun yanı sıra, çocukların örnek aldığı yetişkinlerin reddettiği yiyeceklere yanaşmaması en sık rastlanılan durumdur.

Çocuk seviyor diye sık sık aynı yiyeceklerin pişirilmesi de ileriki yaşlarda bu yiyeceği reddetmesine sebep olabilir. Besinlerle çocuğun arkasından koşmak, onu yemeğe zorlamak iştahsızlığa sebep olabilir. Sofrada yaşanabilecek tartışmalar, iştahsızlıkla kendisini gösterebilir.

NE YAPILABİLİR? Çocuğu yemeye teşvik etmek için yemek yapım sürecine katılması sağlanabilir. Sofra kurma esnasında, yemek pişirme sırasında yanınızda olup size eşlik etmesi çocuğu heveslendirebilir. Ayrıca, yemek yemenin eğlenceli bir durum olduğu gösterilmeli.

AŞIRI YEMEK YEME Enerji tüketiminin fazla ve yanlış kaynaklardan yapılması sonucu vücutta yağ depolanır ve bu durum kendini aşırı kilo alımı ile gösterir. Şişmanlık bir sağlık sorunudur ve yaşam boyu sürebilir.

Çocuklarda şişmanlık hormonal nedenler sebebiyle olabilir ama çok sık rastlanılan bir sebep değildir. Genetik sebepler sonucu ortaya çıkabilir. Yapılan araştırmalarda ailede şişmanlık olan çocukların bu hastalığa yakalanma risklerinin 3 kat daha fazla olduğu ortaya çıkmıştır. Bebeklik döneminde anne sütü alan bebeklerin, hazır mama ile beslenenlere oranla daha zayıf olduğu ortaya çıkmıştır. Çocuğun psikolojik durumu ve yetersiz fiziksel aktivite de şişmanlığa sebep olabilir.

tavsiyeler Belli bir yiyeceği yemeyi kestiğinde paniklememek. Tabağındaki her şeyi bitirmesi konusunda ısrar etmemek. Zamanında ve yeterli miktarda yemediği, etrafı kirlettiği, çok yediği için ya da başka nedenlerle çocuğa maddi ve manevi baskı yapmamak, bağırmamak, korkutmamak, zorla yedirmeye çalışmamak, cezalandırmamak.

Öğünden bir saat önce büyük bardakta süt veya meyve suyu vermemek. Öğünden hemen önce atıştırmalık bir şeyler vermemek.  Çocuk yemek yerken çok acele ettirmemek, gereksiz yere oyalanmasına göz yummamak.

Yeterli yemediği için başka çocuklardan cılız ve çelimsiz olduğunu, başka çocukların iyi yediğini söyleyerek, kıskançlık duyması sağlanarak yedirmeye çalışmamak. Bir öğün hüsranla sonuçlandığında suçluluk duymamak. Bir yemeği yediğinde ödül olarak şeker veya zararlı atıştırmalıklar vermemek.

ÇOCUKLARDA TEMİZLİK ALIŞKANLIKLARI

Belli aralıklarla çocuğa banyo yaptırılmalı, ÇOCUKLARDA TEMİZLİK ALIŞKANLIKLARI Belli aralıklarla çocuğa banyo yaptırılmalı, Kendi yemeğini yiyecek bir duruma geldiği zaman, yemekten önce ve sonra ellerini yıkaması sağlanmalı, Giysileri gerekli durumlarda değiştirilmeli ve temizlikle ilgili diğer temel alışkanlıkları kazanması sağlanmalıdır.

Temizlik alışkanlığı gelişen bir çocuk düzenli olur, temizliğe önem vermeyen çocuk, düzenli de olamaz. Tırnakları uzayınca kesmesi gerektiği çocuklara kavratılmalı. Toplu mekanlarda yaşamın getirdiği bazı sorunları engellemek için ( bit, koku) temizliğin önemi vurgulanmalı

Diş temizliği de oldukça önemlidir Diş temizliği de oldukça önemlidir. Diş fırçalama alışkanlığı edinebilmesi için, çocuğa iki yaşından itibaren sadece fırçayla dişlerini fırçalaması öğretilmeli, 3–4 yaşından itibaren de çok az miktarda macunla dişlerini fırçalaması sağlanmalıdır. Temizlik alışkanlığı, bireyin hem beden sağlığı hem de sosyal hayata uyumu için gereklidir. Temizliğe dikkat etmeyen kişi, hem çok sık hastalanır hem de yaşadığı sosyal çevre tarafından dışlanır.

Çocuğa verilmesi gereken öncelikli temizlik alışkanlığı, kişisel bakımla ilgili olmalı; Yani el-yüz, baş, vücut ve giysi temizliği. Sabah uyanır uyanmaz elini- yüzünü yıkamalı, yemeklerden önce ve sonra ellerini yıkamalı, tuvalet temizliğini yapmalı, tuvaletten sonra ellerini bol su ve sabunla yıkamalı, kirlenen giysilerini değiştirmelidir

Çocuk, verilen işi istenilen düzeyde bağımsız yapıncaya kadar anne çocukla birlikte yapmalıdır. Çocuğa temizlik alışkanlığı kazandırmak için öncelikle onlara örnek olmalıyız. Yani bunu kendimiz uygulamalıyız.

TELEVİZYON VE BİLGİSAYARIN ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

TV ve BİLGİSAYARIN OLUMLU ETKİLERİ Bilinçli ve Sınırlandırılmış Olarak Kullanıldığında Çocuklarda TV ve Bilgisayar: Çocukların kelime haznesini zenginleştirir. Hayal gücünü geliştirir. Çocukların özellikle problem çözme, yaratıcılık, bilgiyi öğrenme alanlarında çocukların gelişimini olumlu etkiler. Bilgilendirir: Belgeseller; doğa, hayvanlar, bitkiler, farklı kültürler gibi konularla ilgili çocuğun genel bilgisi artar.

TV ve BİLGİSAYARIN OLUMLU ETKİLERİ Bazı konulara karşı merak duymasına ve kitaplardan bunu araştırmasına neden olabilir. Bunun sonucunda televizyon çocuğu okumaya teşvik edebilir. Eğlenceli ve rahatlatıcıdır.

TV ve BİLGİSAYARIN OLUMSUZ ETKİLERİ

Fiziksel Etkisi Radyasyon yayması nedeniyle baş ağrısı, göz yanması, halsizlik ve baş dönmesi yaratır. Daha geç saatte yatma, uykuya geçişte zorlanma, uyurken daha fazla uyanma gibi sorunlara neden olabilir. TV’nin karşısında yemek yenildiğinde açlık tokluk kontrolünü bozabilir ve ileride dengeli beslenmeyi zorlaştırabilir.

Sosyal – Duygusal Etkisi Çok TV seyreden ve bilgisayarda oyun oynayan çocuklarda iletişim sorunu görülebilir. Televizyon seyretmek tek yönlü bir iletişim şekli olduğu için çocuğun yaptıkları ve söylediklerine uygun tepkiler veremez. Çocukların karşılaştıkları görüntüler onlarda kaygı, gerilim, korku, şiddete eğilim ve yalnız kalmak istememe gibi duygusal sıkıntılara yol açabilmektedir. Şiddet içerikli görüntüleri taklit edebilir ve bunun sonucunda çevresine karşı saldırgan davranışlarda bulunabilir.

Bilişsel Etkisi Televizyon ve bilgisayar karşısında zaman sınırı olmadan bırakılan çocuklarda, konuşma, anlamlı jest ve mimikler, heceleme, ses çıkarma ve cümle kurma gibi gerekli olan fonksiyonların gelişiminde gecikmeler veya yetersizlikler görülebilmektedir. Televizyondaki görüntülerin ekrandan geçme sürelerinin kısa olmasından dolayı çocuk TV izlerken dikkatini belirli bir görüntünün üzerinde kısa süreli odakladığı için farklı etkinliklerde dikkatini uzun süreli olarak yoğunlaştırma konusunda zorlanabilir.

TV ve BİLGİSAYARIN OLUMSUZ ETKİLERİNİ AZALTMAK İÇİN ÖNERİLER Çocuğun yaşına ve düzeyine uygun programlar ve bilgisayar oyunları seçilmelidir. Anne-baba veya bir başkasıyla beraber TV izlenmeli ve izlenen olaylarla ilgili konuşulmalı ve tartışılmalıdır. Çocuğun sorduğu sorulara cevap vermelidir. TV seyrederken ışık açık olmalıdır. Gözlerin daha fazla yorulmaması için aydınlık bir ortamda TV izlemek daha uygundur.

Yemek yerken TV kapalı olmalıdır Yemek yerken TV kapalı olmalıdır. Yemek ortamında aile bireylerinin birbiriyle iletişim içinde olması daha sağlıklıdır. Ortalama TV’den 2 metre mesafe uzaklıktan seyredilmelidir. Araştırmacılara göre çocuklar televizyon programları içinde en çok haberlerden etkilenmektedir. Bunun nedeni haberin gerçek olduğu ve dış dünyada ‘’ötekiler’’ tarafından yaşandığının çocuk tarafından ayırt edilebilmesidir.

TV ve BİLGİSAYARIN OLUMSUZ ETKİLERİNİ AZALTMAK İÇİN ÖNERİLER Çocuğunuzun TV izleme süresini, her gün sadece en sevilen programların izlenmesi ile sınırlandırın. Televizyonu sadece o programlar başladığında açın. TV ve bilgisayar ceza veya ödül olarak kullanılmamalıdır. Çünkü bu şekilde TV’nin değerini daha da arttırmış oluruz.

TV ve BİLGİSAYARIN OLUMSUZ ETKİLERİNİ AZALTMAK İÇİN ÖNERİLER Haftada bir veya birkaç gün “TV seyretmeme günleri” belirleyin ve yerine yapılabilecek çok cazip etkinlikler sunun. TV izlemenin dışında yapılabilecek farklı etkinlikler oluşturun. Örneğin; Beraber alışverişe gitmek, kek pişirmek, kitap okumak, saklambaç, bil bakalım kim?, tabu gibi oyunları oynayın. Kendi TV izleme sürenizi ve bilgisayar başında geçirdiğiniz süreyi sınırlayarak çocuğunuza model oluşturun.

TV ve bilgisayarı yasaklamak bir çözüm değildir; çünkü hayatımızın en önemli kitle iletişim araçlarındandır. Yani hiç yokmuş gibi davranmak doğru değildir. Kontrollü ve sınırlı kullanım önemli!