Doç.Dr.Kezban ADA

Bir acil durum,  şirket çalışanlarının,  şirket sahasında çalışan müteahhit firma personelinin,  ziyaretçilerin veya yakın tesis yada yerleşim merkezlerinde bulunanların yaralanmasına veya can kaybına neden olabilen,  tesisin üretimini kısmen veya tamamen durdurabilen,  tesise veya doğal çevreye zarar veren,  tesisin finansal yapısını veya toplumdaki imajını tehdit eden planlanmamış olaylardır. Acil Durum Planı

 1. Yangın  2. Deprem  3. Sel Ya Da Su Baskını  4. Yoğun Kar Yağışı  5. Toplu Gıda Zehirlenmesi  6. Fırtına  7. Heyelan  8. Kimyasal Madde Kazaları  9. Parlayıcı ve Patlayıcı Madde Kazaları  10. Radyasyon Kazaları  11. Anarşik Olaylar  12. İletişim Sistemini Çökmesi

 13. Bilgisayar Sisteminin Çökmesi  14. Ana Müşteri veya Tedarikçilerin Kaybedilmesi  15. Büyük Üretim Arızaları  16. Enerji Kesilmesi  17. Sabotaj  18. İş Kazası  19. Salgın Hastalık  20. Trafik Kazası  21. Aşırı Sıcak veya Soğuk  22. Seferberlik Hali

Acil durum planında ;  Her acil durumun sınırlandırılması, imkan varsa önlenmesi,  Acil durumların halk, mal- mülk ve çevre üzerinde etkilerini en aza indirme

 Acil durum yönetimi, olayın etkilerini azaltmak, müdahale etmek ve etkilerini giderme sürecinin koordinasyonudur.  Acil durum yönetimi dinamik bir süreçtir. Planlama en kritik aşamalardan biridir. Eğitimler, tatbikatlar, ekipmanların denenmesi ve faaliyetlerin koordine edilmesi diğer önemli fonksiyonlardır.

 Acil durum yönetiminin başarılı olması için üst (tepe) yönetimin desteğine ihtiyaç vardır. Üst (tepe) yönetici bu desteğini, planlamanın yapılması için yetkilendirme yaparak ve diğer yöneticilerin katılımını sağlamak için talimatlandırma şeklinde verir.  Acil durum yönetiminin önemi: 1. Acil durum yönetimi çalışanları, toplumu ve çevreyi korumayı amaçlar.

 2. İşletmenin yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi ve yerel kurumlar ile uyumunu temin eder.  3. İşletmeye finansal sıkıntılar, üretime ara verilmesi, ünitelerin zarar görmesi ve pazarın kaybı gibi sıkıntılardan kurtulma yeteneği verir.  4. Bir acil durumun cezai ve toplumsal sorumluluğunu azaltır.  5. Çalışanlar, tedarikçiler, müşteriler ve toplum önünde işletmenin itibarını artırır.  6. Sigorta giderlerinde tasarruf sağlar.

 Her büyüklükteki işletmeler için adım-adım acil durum planlaması, müdahale ve acil durumun etkilerini giderme hazırlıkları rehberidir.  Acil durumlar, her yıl işletmelerde gerek can kaybı ve gerekse maddi kayıplara yol açmaktadır. Ancak bunun önüne geçilebilir. İşletmeler böylesi durumlara hazırlıklı ise, hasar ve yaralanma ya da can kayıpları engellenebilir, etkileri azaltılabilir ve işletmeler normal hayatlarına daha hızlı geri dönebilirler.  Bu rehber (Acil Durum Yönetim Rehberi) etkin bir acil durum yönetim programı hazırlanması ve yürütülmesi için adım-adım izlenecek aşamaları içermektedir. Bu rehber bir grup insanın çalıştığı veya bir arada bulunduğu, atölyeler, perakendeciler (bayiler), tedarikçiler veya her türden kuruluş tarafından kullanılabilir.

 1. Aşama: Planlama için bir ekibin oluşturulması  2. Aşama: Mevcut ve olası risklerin analizi  3. Aşama: Planın hazırlanması  4. Aşama: Planın yürürlüğe konulması

 Acil durum yönetim planını hazırlamak için görevli bir kişi veya ekip olmalıdır. 1- Ekibin yapısı: Ekibin büyüklüğü yürütülecek operasyonun yapısı, ihtiyaçlar ve kaynaklara bağlıdır. Genelde bir grubun bu işle görevlendirilmeleri en iyi seçimdir. Çünkü;  Katılımı teşvik eder ve daha fazla çalışanın desteğini alır.  Katılımcıların katkısını artırır.  Planlama sürecini görünür hale getirir.  Konu üzerinde görüş açısını genişletir.

2-Yönetim desteği ve yetkilendirme: Yönetimin desteğini göstermek ve yardımlaşma ortamı hazırlamak için planlama ekibine planın hazırlanması için alınması gerekli kararları alma yetkisi verilmelidir. Ekipte üyeler ve ekip lideri arasında yetki sınırlarını net olarak tanımlanmalıdır. 3-Acil Durum Yönetim Politikasının belirlenmesi: Üst yönetici,işletmenin acil durum yönetim politikasını ortaya koymalıdır.  Bu politika: Planın amacını tanımlamalı ve tüm işletmenin bu planın kapsamı içinde olduğunu vurgulamalıdır. Planlama grubunun yapısı ve yetkilerini tanımlamalıdır.

 4-Termin planı ve bütçeleme yapılması: Bu çalışmayla ilgili termin planı hazırlanmalı, işin kritik safhaları belirlenmeli ve işin bütçesi yapılmalıdır. Termin planı, öncelikler netleştikçe gözden geçirilmelidir.  Bütçeleme, başlangıç için araştırma, doküman hazırlığı, seminerler, danışma hizmetleri gibi planlama aşamasında gerekli olabilecek harcamaları kapsamalıdır.

 Bu aşama, mevcut riskler, olası zararlar ve acil durumlar ile ilgili bilgi toplanması ve ardından işletmenin bu acil durumlara mevcut müdahale yeteneğinin tespitine yönelik bir çalışmadır. İki ana başlık altında incelenir:  A- Mevcut Riskler Nedir?  B. Muhtemel (Olası) Riskler Nedir?

1.Mevcut plan ve prosedürler gözden geçirilmeli 2.Dış destek verebilecek kurum/işletme veya kuruluşlara danışılmalı 3.Yasal dayanak ve gerekçeler belirlenmeli 4. Kritik kaynaklar (hammadde/malzemeler), hizmetler ve müdahale yöntemlerini tanımlanmalı 5. İç kaynak ve imkânları tanımlanmalı a) Ekipler ve Personel b) Malzeme c) Ekiplerin faaliyet göstereceği yerler d) İşletme Yönetim Organizasyonu e) Yedekleme ve Destekleme 6. Dış Kaynaklar tanımlanmalı 7. Sigorta gözden geçirilmeli

a) Risk analiz ekibi oluşturulmalı b) Olası acil durumlar sıralanmalı  Geçmiş Kayıtlar  Coğrafi Konum  Teknolojik Durum  İnsan kaynaklı hatalar  Fiziki Koşullar  Düzenin sağlanması

c) Acil Durumun Gerçekleşme Sıklığı belirlenmeli d) Acil Durumun insanlar üzerinde etkisi e) Acil Durumun doğal yaşam üzerinde etkisi f) Acil Durumun binalara etkisi g) Acil Durumun üretime etkisi h) Acil Durumun malzeme üzerine etkisi i) Acil Durumun ürün stoklarına etkisi j) Acil durumun müşteriler ve tedarikçiler üzerindeki etkisi

 PLANIN BÖLÜMLERİ:  İdari Tanımlar ve Özet:  Acil Durum Yönetim Unsurları -Sevk ve İdare -Haberleşme -Can güvenliği -Tesis güvenliği -Toplumsal Yardımlaşma. -Bakım ve onarım -Lojistik destek

Acil Durum Müdahale Prosedürleri  Durum tespiti  Çalışanların, ziyaretçilerin, işletme sahasında çalışan müteahhit firma çalışanları, ekipmanların ve hayati öneme haiz kayıtların korunması. Özelikle acil durumun meydana gelişinden sonraki ilk 3 güne ait kayıtlar çok kritiktir.  İşletmenin üretim faaliyetlerine tekrar başlaması ve faaliyetine devam etmesi.  Bomba ihbarı ve şiddetli fırtına gibi durumlar

 Yangınlar ile mücadele  Tesisin durdurulması operasyonları (Planlı ve acil durdurma)  Hayati öneme haiz kayıtların korunması  Onarım operasyonları  İşletmelerin yapısına göre aşağıdaki prosedürlere de gerek duyulabilir: -Acil durumlarda kullanılacak kaçış yoları ve çıkışlar -Tahliye öncesi tesisi durduracak personel ve planlı/acil durdurma talimatları -Tahliye tamamlandıktan sonra tüm çalışanların, ziyaretçilerin ve müteahit firma çalışanlarının yoklamasının yapılması -Acil durumlara müdahale eden ekiplerin görev talimatları -Acil durumların bildirimi -Planın uygulamasına dair başvurulacak kişi ve kuruluşların isimleri

 Acil Durumlarda İhtiyaç Duyulabilecek Dokümanlar -Acil Durum Çağrı Listesi: -Malzeme Tahliye Formu -Malzeme Güvenlik Bilgi Formu (Metarial Safety Data Shet-MSDS): -İhbar Formu  Bina ve Tesis Genel Durum Planı -Ana ve yardımcı kesme vanaları -Hidratlar/yangın vanaları/yangın dolapları -Ana su vanaları -Su boru devresi -Gaz hattı ana kesici vana -Gaz boru devresi

-Elektrik şalterleri -Trafolar -Su tahliye kanaları -Bağımsız kanalar (tesisin yakınından veya altından geçen) -Bina kat planları -Alarm ve anons sistemleri -Yangın söndürücüler -Yangın söndürme sistemleri -Çıkışlar,Merdivenler,Belirlenmiş kaçış yoları -Yasaklanmış (tehlikeli) bölgeler -Zararlı maddeler (temizlik malzemeleri ve kimyasallar dâhil) -Yüksek değerli malzemeler

 Yürürlüğe koymak, risk analizleri esnasında yapılan tespitlere uygun davranmak ve gerekli tedbirleri almak, planın işletme faaliyetleri ile bütünlüğünün sağlanması, çalışanların eğitimi ve planın değerlendirilmesini kapsar.

 İşyeri acil durum planının asıl amacı kazayı kontrol altında tutma, sınırlama, kuruluşun öteki yakın kısımlara yayılmasını önlemek ve kayıpları en aza indirmektir.  İşletme yönetimi acil planında gerektiğinde yerinde hemen karar almayı mümkün kılan yeterli esnek hükümler bulunması sağlanmalıdır.  Acil kontrol merkezinde işçilerin ad ve adreslerine ait kayıtlar tutulmasını ve bunun düzenli olarak güncelleştirilmesi

 Uzunca bir zaman alan acil durumlarda işletme adına duyuru yayınlanması ve bu bilgilerin tek kaynağını oluşturacak kıdemli bir yönetici atanması.  Acil durumun bitiminden sonra kaza bölgesine yeniden giriş talimatı dahil rehabilitasyon işlemleri.  Çalıştırılmaları karmaşık kuruluşlarda acil durum planlarının değişik kısımlar arasındaki etkileşimleri göz önünde tutularak düzenli ve kademeli iş durdurma yöntemleri oluşturulmalıdır.

 Yangın ekibi,  İlk yardım ekibi,  Güvenlik ekibi,  Bakım ekibi,  Sızıntı kontrol ekibi,  Refakat etmekle görevli ekip.

 Kuruluş, olayların ve acil durumların meydana gelme olasılığını tahmin etmek, bu durumlarda yapılacakları belirlemek ve bunlardan kaynaklanabilecek muhtemel hastalık ve yaralanmaları önlemek veya azaltmak için plan ve prosedürler oluşturmalı ve bunları sürdürmelidir.  Kuruluş, özellikle olayların ve acil durumların ortaya çıkmasından sonra acil durum hazırlıklarını, bu durumlarda kullanılacak planları ve prosedürleri gözden geçirmelidir.  Kuruluş, pratik olan yerlerde bu gibi prosedürleri periyodik olarak denemelidir.

 Kuruluş, muhtemel kazalara ve acil durumlara karşı cevap verme ihtiyacını aktif olarak değerlendirmeli, bu ihtiyaçları karşılamayı planlamalı, bu durumlarla başa çıkmak için gereken prosedürleri geliştirmeli, planlanan tepkiyi test etmeli ve tepkinin iyileştirilmesi yollarını aramalıdır

Tehlike tanımlama, risk değerlendirme ve risk kontrol sonuçları, Mahalli acil durum hizmetlerinin varlığı, anlaşma sağlanan acil durumda hareket ve danışma düzenlemesi, Yasal ve diğer şartlar, Önceki kazalar, olaylar ve acil durumlardan edinilen tecrübeler, Benzeri kuruluşların önceki kazalar, olaylar ve acil durumlardan edindiği tecrübeler, alınan dersler, en iyi uygulamalar, Acil durum ve uygulama tatbikatlarının gözden geçirilmesi ve bunları izleyen işlemlerin sonuçları,

 Kuruluş acil durum planlarını geliştirmeli, uygun acil durum teçhizatını belirlemeli ve temin etmeli, tatbikatlara cevap verme kabiliyetini düzenli olarak test etmelidir.  Tatbikatlar acil durum planlarının en kritik bölümlerinin etkinliğini ve acil durum planlama prosesinin eksiksizliğini test etmeyi amaçlamalıdır.  Planlama prosesinde masa üstü tatbikatları faydalı olursa da tatbikatların etkili olabilmesi için mümkün olduğu kadar gerçekçi olması şarttır. Bunun için gerçek ölçekli olay canlandırmalarının yapılması gerekebilir.

 Acil durum planları belirli bir acil durum ortaya çıktığı zaman yapılacak işlemlerin özet olarak belirtmeli ve aşağıdaki hususları içermelidir. Muhtemel kazaların ve acil durumların tanımlanması, Acil durumda yönetimi üstlenecek kişilerin belirlenmesi, Acil durumda personel tarafından yapılacak işlemlerin ayrıntıları, yükleniciler ve ziyaretçiler gibi sahada olan kuruluş dışı personelin yapacağı işlemler (örneğin belirli toplanma noktasına gitmek gibi) Acil durum esnasında belirli görevi olan personelin sorumlulukları ve yetkileri ( yangın görevlisi, nükleer sızıntı/ zehirli döküntü uzmanı gibi) Tahliye prosedürleri, Tehlikeli malzemelerin ve yerlerinin belirlenmesi ve gerekli acil durum işlemi, Resmi makamlarla iletişim, Komşularla ve halkla iletişim, Hayati öneme sahip kayıtların ve teçhizatın korunması,

,Acil durum esnasında gerekli bilgilerin (örneğin, tesis yerleşim planları, tehlikeli malzeme verileri, prosedürler, çalışma talimatları ve temas kurulacak telefon numaraları gibi) kullanılabilir durumda olması,  Acil durum planlamasında kuruluş dışı kurumlarla yapılan işbirliği açıkça dökümante edilmelidir. Bu kurumlar katkıda bulunmaları gereken muhtemel durumlardan haberdar edilmeli ve katılımlarını kolaylaştıracak bilgiler kendilerine verilmelidir.

 Acil durum teçhizatları belirlenmeli ve yeterli miktarda temin edilmelidir. Bunlar belirli aralıklarla faal durumda olduklarını kontrol amacı ile test edilmelidir.

Alarm sistemleri, Acil durum aydınlatması ve güç kaynağı, Kaçış yollarının planlanması, Emniyetli sığınaklar, Kritik izolasyon vanaları, şalterler ve devre kesiciler, Yangın söndürme teçhizatı, İlk yardım teçhizatı, (acil durum duşları, göz yıkama duşları v.b gibi) İletişim sistemleri,

 Tatbikatlar önceden belirlenmiş bir takvime göre yapılmalıdır. Uygun ve pratik olan durumlarda kuruluş dışından kurumların bu tatbikata katılmaları teşvik edilmelidir.

Tipik çıktılar aşağıdakilerden oluşur Dökümante edilmiş acil durum planları ve prosedürleri, Acil durum techizat listeleri, Acil durum techizatının test kayıtları, Aşağıdakilere ait kayıtlar;  Tatbikatlar,  Tatbikat gözden geçirmeleri,  Gözden geçirme faaliyetlerinden çıkan tavsiyeler,  Tavsiye edilen işlemlerde elde edilen gelişmeler.

ACİL DURUM PLANI 1. Aşağıdaki durumlardan hangisinde acil durum planı hazırlanması gerekir. A. İş kazası meydana gelmesini önlemek için, B. Yangın, patlama, sel, deprem ve çevreye zarar veren felaketlerin meydana gelme olasılığına göre, C. Meslek hastalığını önlemek amacıyla, D. İşyeri koşullarını iyileştirmek için.  DOĞRU: b

ACİL DURUM PLANI 2. Bir acil durum planında aşağıdakilerden hangisi bulunmaz. ? A. Acil durum kaçış imkanlarının planlanması, B. Toplanma alanlarının belirlenmesi, C. İşletmenin makul bir sürede yeniden eski haline dönme oluşumunu sağlayacak yöntem ve uygulamaları, D. İş kazası ve meslek hastalığından kaçınma ilgili usüller.  DOĞRU: d

ACİL DURUM PLANI 3. Kuruluş, olabilecek kaza ve acil durumlar için plan ve prosedür hazırlamalıdır. Bu prosedürler, potansiyel riskleri tanımlamalı ve kaza durumunda acil olarak yapılacak faaliyetleri içermelidir. Aşağıdaki faaliyetlerden hangisi acil durum faaliyetlerinden değildir. A. Acil durum veya ani tehlikeler karşısında tüm çalışanların korunması için gerekli bilgi, dahili haberleşme ve koordinasyon sağlanmalı, B. İlk yardım, tıbbi yardım, yangınla mücadele ve tahliyenin nasıl yapılacağı belirlenmeli, C. Kuruluş acil durumla ilgili hazırlanan prosedürde belirtilen hususları belirli aralıklarla test etmeli ve eğitim maksadıyla tatbikatlar yapılmalıdır. D. İşyerindeki tüm faaliyetlerin hemen durdurulması prosedürde yer almalıdır.  DOĞRU: d

ACİL DURUM PLANI 4. Aşağıdakilerden hangisi acil eylem gerektiren hallerden değildir. ? A. Yangın, patlama, B. Grev ve lokavt uygulanması C. Deprem, sel, insan sağlığını tehdit eden olaylar, çevre sağlığını tehdit eden olaylar, D. Domino etkisi, ◦ DOĞRU: b

ACİL DURUM PLANI  5. Acil durum tatbikatları göre gerçekleştirilmeli ve uygun olduğunda dış acil servislerin tatbikat uygulamalarına katılmaları sağlanmalıdır. Boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi girmelidir. A. Önceden belirlenmiş programa, B. Önceden belirlenmemiş programa göre, C. İşyeri yetkilisinin yapılmasını istediği anda, D. Mahalli acil durum yetkilisinin isteğine göre  Doğru : a

ACİL DURUM PLANI 6. Bir acil durum planında aşağıdakilerden hangisi bulunmaz. ? A. Acil durum kaçış imkanlarının planlanması, B. Toplanma alanlarının belirlenmesi, C. İşletmenin makul bir sürede yeniden eski haline dönme oluşumunu sağlayacak yöntem ve uygulamaları, D. İş kazası ve meslek hastalığından kaçınma ilgili usüller.  DOĞRU: d

 DİKKATİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM