MAK 4026 SES ve GÜRÜLTÜ KONTROLÜ 2. Hafta Ses ve Gürültü Düzeyleri

dB Toplama/Çıkarma ve Ortalama Bu şekilde N adet kaynağın toplam ses düzeyi: Bir noktadaki toplam ses basıncı o noktadaki ses şiddetlerinin (ses basınçlarının karesi ile orantılı) toplamına eşittir:

dB Toplama Grafik Yöntem Örnek İki Düzey Arasındaki Fark En Büyük Değere Eklenecek Miktar

dB Çıkarma Grafik Yöntem Örnek İki Düzey Arasındaki Fark En büyük Düzeyden Çıkarılacak Miktar En Büyük Düzeyden Çıkarılacak Miktar

Örnek-1 olduğunu gösteriniz. 60+3=63 dB

Örnek-2 İyi yalıtılmış bir odada, sadece 1 no.lu makine çalışırken 96 dB, sadece 2 no.lu makine çalışırken 87dB, sadece 3 no.lu makine çalışırken 90 dB gürültü anlık gürültü düzeyleri ölçülmüştür. 3 makine aynı anda çalışırken ölçülen anlık gürültü düzeyi ne okunur? Analitik Yöntem

Örnek-2-devam Grafik Yöntem , ,55=96,55 6, ,8 96,55+0,8=97,35 dB

Örnek-3 Bir atelyede, torna tezgahı çalışırken 93 dB anlık gürültü düzeyi ölçülmüştür. Torna tezgahı kapatıldığında 85 dB fon gürültüsü ölçüldüğüne göre, Torna tezgahının neden olduğu gürültü düzeyi nedir? Analitik Yöntem

En Büyük Düzeyden Çıkarılacak Miktar Örnek-3-devam Grafik Yöntem , ,75=92,25 dB

Örnek-4 Frekans (Hz) Ölçülen SPL (dB)78,385,488,382,184,380,5 A-Ağırlıklı dB(A)62,376,485,382,186,382,5 ≈-16 dB ≈-9 dB ≈-3 dB =0 dB ≈+2 dB Bir SPL metre frekans spektrumunda aşağıdaki değerler okunmuştur. Buna göre Tabloyu tamamlayınız.

dB seviyesindeki artışın farkedilebilirliği Farkedilir Çok belirgin Belirgin Çok az farkedilir Seviyedeki artış dB

1) Anlık Gürültü Düzeyi L p (SPL): Bir ortamda ölçülen anlık gürültü düzeyidir. 2) Eşdeğer Gürültü Düzeyi L eq(T) : Verilen bir süre içinde (T) süreklilik gösteren ses enerjisinin veya ses basınçlarının ölçüm süresi içindeki ortalama değerlerinin veren gürültü göstergesidir. Gürültü Düzeyi Göstergeleri Genellikle bu değerlerin A-ağırlıklı düzeyleri kullanılır ve sırasıyla L Ap, L Aeq(T) olarak gösterilir.

Örnek-5 t (sn) Lp (dB) Bir tezgah önünden alınan anlık ses basınç düzeyleri Tablo’da gösterilmiştir. Tüm ölçüm boyunca baskın frekans 500 Hz olduğuna göre, bu süre boyunca A- ağırlıklı eşdeğer gürültü düzeyini hesaplayarak grafik üzerinde gösteriniz. L Ap (dBA) ~ -3 dB A ağırlıklı anlık gürültü değerleri

Örnek-5 devam dB tanımından yazılırsa ifadesi elde edilir.

Örnek-5 devam Tablo değerleri formülde yerine yazılırsa dBA olarak hesaplanır. L Ap (dBA)

3) Ses Etkilenim Düzeyi L AE (SEL-Sound Exposure Level): A-ağırlıklı eşdeğer gürültü düzeyi ile yakından ilişkili bir gösterge olup, özellikle uçak gürültüsü gibi çok kısa süren ve ani olarak yükseldikten sonra alçalan seslerin değerlendirilmesinde kullanılır. Gürültü Düzeyi Göstergeleri (devam) L AE değeri bir T süresi boyunca okunan gürültü düzeyinin akustik enerjisine eşit olan bir saniye zaman aralığındaki gürültü düzeyi olarak hesaplanır.

Ses Etkilenim Düzeyi L AE (SEL) (devam) L AE, çeşitli kısa süreli gürültülerin karşılaştırılmasında ve farklı gürültü tiplerinin bulunduğu ortamların değerlendirilmesinde kullanılır L AE, zaman aralığı 1 saniye olan L eq olarak tanımlanabileceğinden, iki düzey arasındaki bağıntı; Burada T, gürültü olayının süresidir (sn).

Örnek-6 Bir tezgah civarında 2 saat boyunca alınan ölçümde eşdeğer gürültü düzeyi 65 dBA olarak ölçülmüştür. Bu sürenin sonunda o tezgahta çalışan bir işçinin maruz kaldığı ses etkilenim düzeyi nedir?

Örnek-7 L AE değerleri 92 dBA olan 150 motosiklet, 85 dBA olan 500 otobüs, ve 83 dBA olan aracın geçtiği bir caddede 8 saatlik süreye karşılık gelen eşdeğer gürültü düzeyi nedir?

Gürültü Düzeyi Göstergeleri (devam) 4) Tüm Gün Gürültü Göstergesi L den,T : A- Ağırlıklı uzun dönem ses düzeyi ortalaması olup, bir günlük (gündüz+akşam+gece) rahatsızlık düzeyini ifade eder. 5) Gündüz/Akşam/Gece Gürültü Göstergesi (L day,T /L evening,T /L night,T ): A- ağırlıklı uzun dönem ses düzeyi ortalaması olup, bir günlük gündüz/akşam /gece boyunca rahatsızlık düzeyini ifade eder. Bunların dışında çeşitli özel gürültü göstergeleri de mevcuttur. Tüm bu gürültü düzeylerinin sınır değerleri ülkeye, mekana (işyeri, ev vb.) göre değişmektedir ve en güncel değerler en son yayınlanan mevzuatlarda bulunabilir. Gece ölçümlerin yapılamadığı hallerde gece değerleri gündüz değerlerinden 10 dBA çıkarılarak elde edilebilir.

Oktav Bant Merkez Frekansları (Hz) Ses Basınç Düzeyleri (dB) NR Sayısı Gürültü Düzeyi Göstergeleri (devam) 6) NR (Noise Rating) Sayısı: Gürültünün rahatsız ediciliği, sesin düzeyi ile beraber frekansa göre de değişmektedir. Örneğin yüksek frekanslı gürültüler düşük frekanslı olanlara göre daha çok rahatsız edicidirler. Bu bağlamda kapalı alanlarda gürültünün limitlerinin belirlenmesinde yüksekliğin yanında frekansın da etkisini gösteren NR eğrileri kullanılır.

Mahallerin Ses Düzeyi Sınırları

Bir Fabrikada Ses Düzeyi Sınırları YerSes Düzeyi Sınırları (dBA) Toplantı ve Konferans Salonu35 Çalışma Odası40 Laboratuvarlar ve Kalite Kontrol Bölgeleri50 Soyunma Odaları, Banyo vs.55 Tamirhane60 Montaj Bölgeleri75 Üretim Alanları80 Sürekli Operatör İstemeyen Makinaların Bulunduğu Bölgeler90

Örnek-8 Baskın frekansı 4000 Hz olan bir montaj atelyesinin NR sınır değeri ne olmalıdır? Oktav Bant Merkez Frekansları (Hz) Ses Basınç Düzeyleri (dB) NR Sayıları YerSes Düzeyi Sınırları (dBA) Toplantı ve Konferans Salonu35 Çalışma Odası40 Laboratuvarlar ve Kalite Kontrol Bölgeleri 50 Soyunma Odaları, Banyo vs.55 Tamirhane60 Montaj Bölgeleri75 Üretim Alanları80 Sürekli Operatör İstemeyen Makinaların Bulunduğu Bölgeler 90 79

Standartlara Göre Gürültü Etki (Doz) Süreleri Ses Düzeyi (dBA)Bir Günde Etki Altında Kalınabilecek Süre (Saat) (T) , ,5 1150,25 Gürültü düzeylerinde değişmeler oluyor ise Günlük gürültü dozu limiti Belli bir gürültü düzeyinde etki altında kalınan düzey Sınır süresi (Çizelgeden)

Örnek-9 Bir işyerinde 8 saatlik çalışma süresince gürültü düzeyinin değişimi yandaki Tablo’da verilmiştir. Bu işyerindeki kişilerin maruz kaldığı gürültü dozu düzeyini değerlendiriniz. olduğundan söz konusu işyerindeki gürültü tehlikeli düzeylerdedir. Gürültü Düzeyi (dBA) Süre (Saat) ,5 901,5 853

EK: Çevresel Gürültü Düzeyi Sınırları Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (2002/49/EC)’ne göre bazı veriler (19/04/2006 Tarih ve sayılı Resmi Gazete’deki değişiklikler işlenmiştir.)

Kara Yolu Çevresel Gürültü Sınır Değerleri AlanlarYenilenmiş/Onarıl mış yollar Mevcut yollar L g ü nd ü z (dBA) L gece (dBA) L g ü nd ü z (dBA) L gece (dBA) Kırsal alanlar G ü r ü lt ü ye duyarlı alanlar (eğitim, k ü lt ü r ve sağlık alanları), yazlık yerleşim alanları ve kamp yerleri Yerleşim alanları İş alanları ve yerleşim alanları End ü striyel alanlar Metrolar İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Yer altı İstasyonlarıL g ü nd ü z (dBA) Yer ü st ü İstasyonları L g ü nd ü z (dBA) Gişeler, merdivenler, koridorlar 55Platformlar (platform kenarında 1.8 m ’ de) 70 Platformlar (platform kenarından 1.8 m. de) 80Duran- Kalkan trenler 75 Duran ve kalkan trenler i ç in 85 Ç alışır Durumda Bekleyen trenler 65 Ge ç en trenler i ç in 85 Ç alışır durumda bekleyen trenler i ç in 65 İstasyon i ç inde Havalandırma sistemi 55 Caddelerde havalandırma kanalları (9.0 m ’ de) 55 İstasyon i ç inde kapalı hacimlerde bulunan acil havalandırma fanları (22.5 m. ’ de) 80 Hava Alanı Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Alanlar K üçü k hava alanları (yılda elli binin altında iniş/ kalkışın olduğu hava alanları) B ü y ü k hava alanları (yılda elli bin ve ü st ü iniş/ kalkışın olduğu hava alanları) veya askeri havaalanları L g ü nd ü z (dBA) L gece (dBA) L g ü nd ü z (dBA) L gece (dBA) G ü r ü lt ü ye duyarlı alanlar (eğitim, k ü lt ü r ve sağlık alanları ), yazlık yerleşim alanları ve kamp yerleri Otel, motel, yazlık yerleşim yerleri ve kamp yerleri Yerleşim alanları Karışık (yerleşim alanları, işyerleri, end ü stri ve benzeri.) End ü striyel alanlar

Endüstriyel Tesisler İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Alanlar L g ü nd ü z (dBA) L gece ( dBA) End ü striyel alanlar (sanayi b ö lgeleri) 7060 End ü striyel ve yerleşimin birlikte olduğu alanlar (ağırlıklı end ü striyel) 6858 End ü striyel ve yerleşimin birlikte olduğu alanlar (ağırlıklı yerleşim) 6555 Kırsal alanlar ve yerleşim alanları 6050 Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Faaliyet t ü r ü (yapım, yıkım ve onarım) L g ü nd ü z (dBA) Bina70 Yol75 Diğer kaynaklar70

Kullanım Alanı L eq (dBA)Zaman Dilimi (h) K ü lt ü rel Tesis Alanları Tiyatro salonları30 S ü rekli Sinema salonları30 S ü rekli Konser salonları25 S ü rekli Konferans salonları30 S ü rekli Sağlık Tesis AlanlarıYataklı tedavi kurum ve kurumları, dispanser, poliklinik, bakım ve huzur evleri ve benzeri. 35 S ü rekli Dinlenme ve tedavi odaları 25 S ü rekli Eğitim Tesisleri Alanları Okullarda derslikler, okul ö ncesi binaların i ç i, laboratuarlar, ö zel eğitim tesisleri, ö z ü rl ü ler tesisler ve benzeri. 35 Ders sırasında Spor salonu, yemekhane55 Faaliyet s ü resince Okul ö ncesi yatak odaları 30Uyku sırasında Turizm Yerleşme Alanları Otel, motel, tatil k ö y ü, pansiyon ve benzeri yatak odası 30Uyku sırasında Konaklama tesislerindeki restoran35 Yemek s ü resince Sit AlanlarıArkeolojik, doğal, kentsel, tarihi ve benzeri.55 S ü rekli Ticari Yapılar B ü y ü k ofis 35 Ç alışma sırasında Toplantı salonları35 Ç alışma sırasında B ü y ü k daktilo veya bilgisayar odaları 60 Ç alışma sırasında Oyun odaları60 Oyun s ü resince Ö zel b ü ro (uygulamalı) 50 Ç alışma s ü resince Genel b ü ro (hesap, yazı b ö lmeleri) 60 Ç alışma s ü resince İş merkezleri, d ü kkanlar ve benzeri. 60 Ç alışma s ü resince Ticari depolama45 Faaliyet s ü resince Lokantalar45 Ç alışma s ü resince İç Mekan Gürültü Düzeyi Sınır Değerleri

Kamu Kurum Kuruluşları Ofisler45 Ç alışma s ü resince Laboratuvarlar45 Ç alışma s ü resince Toplantı salonları35 Ç alışma s ü resince Bilgisayar odaları45 Ç alışma s ü resince Spor Alanları Spor salonları ve y ü zme havuzları 55 Faaliyet s ü resince Konut Alanları Yatak odaları (şehir i ç inde) 40 Gece s ü resince Yatak odaları (şehir dışında)35 Gece s ü resince Oturma odaları (şehir i ç inde) 55 G ü nd ü z-akşam s ü resince Oturma odaları (şehir dışı)40 G ü nd ü z-akşam s ü resince Oturma odaları (şehir kenarı)45 G ü nd ü z-akşam s ü resince Servis b ö l ü mleri (mutfak) (şehir i ç i, dışı ve şehir kenarı) 60 Faaliyet s ü resince …devam

ÇGDY Kapsamında Gürültü Düzeyleri ve Tanımlar İç Gürültü Düzeyi: Çeşitli faaliyetlerin yer aldığı yapıların içinde ölçülmüş veya hesaplanmış gürültü düzeyidir. Arka Plan Gürültüsü (Fon Gürültüsü): Bir çevrede incelenen gürültü kaynağının dışında diğer kaynakların aynı anda oluşturdukları sürekli ortam gürültüsüdür. Darbe Gürültüsü: İki kütlenin birbirine çarpması ve sürtünmesi ile ortaya çıkan ve kütleler içinde yayılma yoluyla havaya iletilen gürültüdür.

Fon Gürültüsü Bir ses kaynağının ölçümünün doğru olarak yapılabilmesi için, kaynak çalışırken ölçülen gürültü ile, çalışmadığındaki fon gürültüsü arasındaki fark en az 10 dB olmalıdır. 10 dB şartı sağlanamıyorsa, ölçülen kaynak gürültüsü için aşağıda verilen düzeltme işlemi yapılmalıdır. Fark (dB)Düzeltme Değeri (dB) <3Ölçüm yapılmamalı

Zaman ağırlıklama Fast (F) Slow (S) ve Impuls (I) ağırlıklama: Ölçüm aletlerine yerleştirilmiş, gürültü seviyelerindeki oynaklığın doğru olarak dikkate alınmasını sağlayan standartlaştırılmış cevap süreleridir. Gürültünün kararlılığına göre ölçüm cihazında otomatik veya manuel olarak değiştirilmesi gereken ağırlıklamalardır.