İKTİSADA GİRİŞ

Giriş Dersinin İçeriği Bilim, bilimsel yaklaşım ve sosyal bilim olarak İktisat Bilimi İktisat biliminde temel kavramlar İktisat biliminin konusu ve kapsamı İktisat biliminin dalları

İKTİSADİ SORUN

İktisat=Ekonomi - Birey ve toplumların sahip oldukları sınırlı kaynakları sınırsız olan ihtiyaçları karşılamak için nasıl dağıttıklarının incelenmesidir

İktisadı Anlamak için Temel Kavramlar İhtiyaç Kaynak Kıtlık Seçim (tercih) Fayda Mal Değer Alternatif (Fırsat) Maliyeti

Alternatif Maliyet, Alternatifler arasında tercih yapmak, seçilmeyen alternatiflerden mahrum kalmak demektir. Bir ihtiyacın tatmini diğer alternatiflerin tatmini pahasına gerçekleştirilir. Kaçırılan fırsatlara alternatif maliyeti adı verilir.

İhtiyaç; ihtiyaçlar sayıca sonsuzdur ihtiyaçlar tatmin edilince doyuma ulaşır. ihtiyaçların şiddet dereceleri farklıdır. ihtiyaçlar rakiptir. ihtiyaçlar birbirlerini tamamlar İhtiyaçlar zamanla alışkanlık halini alabilir

Mal/Ürün; İhtiyaçları karşılayan araçlara mal denir tüketim malları üretim-sermaye malları dayanıksız-dayanıklı mallar kıt-ekonomik mallar-serbest mallar zaruri mallar-lüx mallar ikame malları-tamamlayıcı mallar Maddi olmayan mallar-hizmetler

Tercih; Kaynaklar kıttır, ama kıt kaynakların alternatif kullanım alanları vardır. İhtiyaçlarda alternatif kaynaklarla karşılanabilir… Bu nedenle tercih yapılır.. Hangi ihtiyacın karşılanacağına ve hangi kaynağın kullanılacağına karar verilir. Kıt kaynakların alternatif kullanım alanları arasında bir öncelik sıralaması yapılır. Bu tercihlerin sonucu iktisadidir ve malların nisbi değerini etkiler.

Üretim faktörleri Üretim yapmak için kullanmak zorunda olduğu her şey - Emek Toprak Sermaye Girişimci

Üretim imkanları eğrisi Bir toplum elindeki üretim faktörlerini kullanarak çeşitli mal ve hizmetler üretebilir. Anlatımı kolaylaştırmak için sadece iki mal üretildiğini kabul edelim:

Üretim imkanları eğrisi ekonomideki üç temel kavramı gösterir: (1) Eğrinin negatif eğimi fırsat maliyetini gösterir.eğri üzerinde ilerledikçe bir maldan üretilen miktar arttıkça diğer maldan üretilen miktar azalmaktadır. (2) Eğrinin dışındaki elde edilemez üretim kombinasyonlarını gösteren noktalar ekonomideki kıt kaynakların göstergesidir (3) Bu kıt kaynaklar üretilen malların miktarları arasında tercih yapmayı zorunlu kılar

EKONOMİK SİSTEMDEN BEKLENEN KRİTERLER Hızlı büyüme ve kalkınma: fert başına düşen üretimin sürekli artması nüfus artışından fazla üretim artışı Etkinlik İstikrar Özgürlük: girişim özgürlüğü Paylaşım: adil dağıtım

TEORİK OLARAK ÜÇ SİSTEMDEN SÖZ EDİLİR KAPİTALİST SİTEM SOSYALİST SİSTEM KARMA EKONOMİK SİSTEM

KAPİTALİZMİN TEMEL NİTELİKLERİ 1.ÖZEL MÜLKİYET:Mal ve mülk edinebilme, miras, zengin olma hırsı 2.İKTİSADİ ÖZGÜRLÜKLER:Üretim ,rekabet, fiyat , mübadele gibi konularda özgürlükler vardır. “Ahenkli bir menfaat toplumu yaratır” 3.PİYASA MEKANİZMASI:Kapitalist sistemde sorunları serbest piyasa mekanizması çözer. Alıcı ve satıcı piyasada karşılaşır ve fiyat oluşur 4.REKABET:Rekabetin kurallarını devlet koyar. Tüketiciler ucuz ve kaliteli mala ulaşması kolaylaşır

Kapitalist sistemde üretim faktörleri özel kişilere aittir, Piyasa mekanizmasına göre üretim faktörleri faktör piyasalarından, üretilen mal ve hizmetler ürün piyasalarından özgürce alınıp satılır. Karar alma yapısı merkeziyetçi değildir Kapitalist sistemde devletin temel işlevi adalet savunma ve iç güvenliktir Devletin ekonomi açışında temel görevi ise piyasaların en iyi bir şekilde çalışabilmesi için gerekli yasal düznlemeleri yapmaktır

SOSYALİST SİTEM Karl marx ; Sosyalizm: üretim, dağıtım ve değişim araçlarının millileştirildiği bir sistemdir

SOSYALİST SİSTEMİN BAŞLICA ÖZELLİKLERİ Devlet mülkiyeti Merkezi planlama Merkeziyetçi karar alma yapısı Maddi ve manevi teşvikler

KARMA EKONOMİK SİSTEM Türkiyede 1930 sonrası uyulanmış İki sistemin özellikleri bir arada bulunur Mülkiyetin bir bölümü özel bir bölümü kamudadır 1980 sonrası kapitalist sistem