PSY 503 KLİNİK PSİKOLOJİDE PSİKOTERAPİ EĞİTİMİ VE HİZMETE YANSIMALARI Yrd. Doç. Dr. Nazlı Balkır Işık Üniversitesi Psikoloji Anabilim Dalı

Ülkemizde her yüz kişiden sadece beşi ruh sağlığı uzmanına ulaşabilmekte, 6 milyon kişiye bir psikiyatrist düşmektedir. Hastaların sadece %1’ i tedavi olanaklarından yararlanabilmektedir. Bu tedavi olanaklarının, psikoterapiyi ne kadar içerebileceği ise tartışmalıdır. Ülkemizde her yüz kişiden sadece beşi ruh sağlığı uzmanına ulaşabilmekte, 6 milyon kişiye bir psikiyatrist düşmektedir. Hastaların sadece %1’ i tedavi olanaklarından yararlanabilmektedir. Bu tedavi olanaklarının, psikoterapiyi ne kadar içerebileceği ise tartışmalıdır.

Bu oranlar, psikiyatristlerin psikoterapi yapabilme yaygınlığının ülke gereksinimini karşılayabilecek oranı bulmasının mümkün olamadığının bir yansıması yada aynasıdır.

Herhangi bir meslekte yeterli bir profesyonel uygulayıcı olmanın en temel ölçütü, meslekle ilgili bilgi birikimine sahip olmak ve bu bilgileri gerektiği şekilde uygulayabilir olmaktır. Psikoterapist için, öncelikle, Klinik Psikolog/Psikiyatrist bilgi ve becerisine sahip olduktan sonra çeşitli psikoterapi okulları ve uygulamaları ile ruh sağlığı ve hastalıkları ile ilgili bilgileri bütünleştirebilmeyi sağlayacak şekilde, daha fazla bilgi ve beceri sahibi olunması gerekmektedir. Psikoterapist için, öncelikle, Klinik Psikolog/Psikiyatrist bilgi ve becerisine sahip olduktan sonra çeşitli psikoterapi okulları ve uygulamaları ile ruh sağlığı ve hastalıkları ile ilgili bilgileri bütünleştirebilmeyi sağlayacak şekilde, daha fazla bilgi ve beceri sahibi olunması gerekmektedir.

Uluslararası anlamda, psikoloji lisans eğitiminden sonra klinik psikoloji yüksek lisans tamamlayarak üst düzey bir eğitim alan psikologlar, klinik psikolog olarak adlandırılmaktadır... Uluslararası anlamda, psikoloji lisans eğitiminden sonra klinik psikoloji yüksek lisans tamamlayarak üst düzey bir eğitim alan psikologlar, klinik psikolog olarak adlandırılmaktadır...

Ülkemizde lisans üstü eğitim alarak uzmanlaşmış klinik psikologların çoğu, ruh sağlığı birimlerinde, eğitim hizmetlerinde, üniversitelerde akademisyen olarak çalışmaktadır. Bu nedenle, klinik psikologların ruh sağlığı hizmetlerindeki en önemli katkısı, genç psikologların, genç kuşakların ruh sağlığı bilgi ve bilincinin artırılması şeklinde olmaktadır. Ülkemizde lisans üstü eğitim alarak uzmanlaşmış klinik psikologların çoğu, ruh sağlığı birimlerinde, eğitim hizmetlerinde, üniversitelerde akademisyen olarak çalışmaktadır. Bu nedenle, klinik psikologların ruh sağlığı hizmetlerindeki en önemli katkısı, genç psikologların, genç kuşakların ruh sağlığı bilgi ve bilincinin artırılması şeklinde olmaktadır.

Ayrıca ruh sağlığı ve hastalıklarıyla ilgili daha spesifik alanlarda- psikoterapiler, farklı terapilerle ilgili eğitimler, konsültasyon liyezon psikiyatrisi, çocuk ve ergen ruh sağlığı, şiddet ve istismar gibi- uzmanlaşmayı ve bilgi birikimini artırmak gerekmektedir. Ayrıca ruh sağlığı ve hastalıklarıyla ilgili daha spesifik alanlarda- psikoterapiler, farklı terapilerle ilgili eğitimler, konsültasyon liyezon psikiyatrisi, çocuk ve ergen ruh sağlığı, şiddet ve istismar gibi- uzmanlaşmayı ve bilgi birikimini artırmak gerekmektedir.

Psikoterapi eğitimi alan klinik psikolog sayısı her geçen gün artmaktadır. Psikoterapi eğitimi alabilmek için en az yüksek lisans mezunu olmak gerekmektedir. Psikoterapi çok geniş anlamda, ruhsal yollarla yardım ve iyileştirme demektir. Psikoterapi, zihinsel ve duygusal bozuklukların hasta ile tedavi edicinin (terapist) arasında kurulan sözel ve sözel olmayan iletişimin temel aldığı yollarla tedavisi olarak tanımlanmaktadır.

Psikoterapi, ancak bu alanda yetki ve sorumluluk alabilecek kadar eğitim görmüş uzmanlarca uygulanabilir. Hastayla kurulan her iletişimi psikoterapi kapsamı içinde değerlendirmek olanak dışıdır.

PSİKOTERAPİNİN AMAÇLARI GENEL OLARAK ŞÖYLE SIRALANABİLİR; PSİKOTERAPİNİN AMAÇLARI GENEL OLARAK ŞÖYLE SIRALANABİLİR; Var olan belirtilerin ortadan kaldırılması, geriletilmesi veya değiştirilmesi Var olan belirtilerin ortadan kaldırılması, geriletilmesi veya değiştirilmesi Bozulmuş davranış örüntülerinin değiştirilmesi Bozulmuş davranış örüntülerinin değiştirilmesi Olumlu kişilik değişiminin ve gelişiminin hızlandırılmasıdır. Olumlu kişilik değişiminin ve gelişiminin hızlandırılmasıdır.

Psikoterapi çeşitleri Amacına göre Kuramsal yaklaşıma göre Yapılış yöntemine göre

Amacına göre Destekleyici Yeniden eğitici Yeniden yapılandırıcı

Kuramsal yaklaşıma göre Psikanalitik kurama dayananlar Öğrenme kuramına dayananlar Bilişsel kurama dayananlar Varoluşçu kurama dayananlar

Yapılış yöntemine göre Bireysel Grup Aile-çift Diğer (drama, sanat, oyun vb..)

Bir çok psikoterapi çeşidi vardır. Bunlar arasında; Bir çok psikoterapi çeşidi vardır. Bunlar arasında; Psikodinamik temellere dayananlar psikoterapiler (psikanaliz ve psikanalitik yönelimli psikoterapiler) Psikodinamik temellere dayananlar psikoterapiler (psikanaliz ve psikanalitik yönelimli psikoterapiler) Destekleyici Psikoterapiler Destekleyici Psikoterapiler Bilişsel Davranışçı Psikoterapiler Bilişsel Davranışçı Psikoterapiler Varoluşçu psikoterapiler Varoluşçu psikoterapiler Aile Psikoterapileri Aile Psikoterapileri Grup Psikoterapileri Grup Psikoterapileri Psikodrama Psikodrama Çift Terapileri Çift Terapileri Evlilik Terapileridir. Evlilik Terapileridir.

Hangi psikoterapi türü ve tekniğinin hangi hastalara uygun olduğu bu konudaki bilimsel bilgilere dayanmalı, hastanın ve uygun psikoterapinin seçimi buna göre yapılmalıdır. Terapist ve hasta ilişkisinin yapısı ve niteliği tedavide temel etkendir.

Terapi süreci içerisinde hastanın gelişiminin daha erken aşamalarına ait çocuksu hissetme ve düşünme düzeylerine geri dönebileceği unutulmamalıdır. Hastada bilinçli veya bilinç dışı yollardan tedavi sürecine karşı çıkan güçlere direnç denir. Özellikle terapinin başlangıcında güvenli bir tedavi edici işbirliği kurulana kadar terapist hastanın direnç ve savunmalarına saygı göstermelidir.

Terapi amaçları, belirtileri geçici olarak rahatlatma şeklinde kısa dönemli olabileceği gibi kişilik değişimini hedefleyen bir tarzda geniş amaçlı ve uzun dönemli de olabilir. Bu amaçlar terapistin ve hastanın kafasında net olarak belirginleşmiş ve bu konuda terapist ve hasta arasında tam bir fikir birliği olmalıdır.

Psikoterapist, Bireysel ve grup psikoterapileri -özel bir eğitim alarak- yapar. Psikoterapi alanında almış olduğu eğitimi Klinik Psikolog ilkelerine paralel olacak şekilde aşağıdaki gibi uygular: Psikoterapist, Bireysel ve grup psikoterapileri -özel bir eğitim alarak- yapar. Psikoterapi alanında almış olduğu eğitimi Klinik Psikolog ilkelerine paralel olacak şekilde aşağıdaki gibi uygular: Hasta/danışan, hasta yakını ve hekim ile işbirliği içinde psikoterapi/danışmanlık için uygun görülen hastanın/danışanın devam biçimine, sürecine ve uygulanacak yaklaşıma karar verir. Hasta/danışan, hasta yakını ve hekim ile işbirliği içinde psikoterapi/danışmanlık için uygun görülen hastanın/danışanın devam biçimine, sürecine ve uygulanacak yaklaşıma karar verir.

Hastanın/danışanın servise/üniteye kabulünden sonra, hastaya/danışana uygulanacak psikoterapi veya özel uygulama yöntemini, süreci ve kurallarını tanıtır, hastanın/danışanın sorularını cevaplandırır, hastanın/danışanın beklentilerini değerlendirir ve uyumunu sağlar. Hastanın/danışanın servise/üniteye kabulünden sonra, hastaya/danışana uygulanacak psikoterapi veya özel uygulama yöntemini, süreci ve kurallarını tanıtır, hastanın/danışanın sorularını cevaplandırır, hastanın/danışanın beklentilerini değerlendirir ve uyumunu sağlar. Hastanın/danışanın değişim gereksinimi olduğu alanları ve sorunlarını belirler, hasta/danışanla tedavi hedeflerini belirler. Hastanın/danışanın değişim gereksinimi olduğu alanları ve sorunlarını belirler, hasta/danışanla tedavi hedeflerini belirler. Tedavi ekibi ile iş birliği içerisinde psikoterapi oturumlarının programını yapar. Tedavi ekibi ile iş birliği içerisinde psikoterapi oturumlarının programını yapar.

Psikoterapi oturumlarına ilişkin kayıt tutar. Psikoterapi oturumlarına ilişkin kayıt tutar. Oturumların verimliliği ve hastanın/danışanın değişim motivasyonunu değerlendirerek psikoterapi süreci hakkında tedavi ekibini bilgilendirir. Oturumların verimliliği ve hastanın/danışanın değişim motivasyonunu değerlendirerek psikoterapi süreci hakkında tedavi ekibini bilgilendirir. Psikoterapi hizmeti verirken güvenlik, etkililik ve psikoterapi maliyeti gibi faktörleri dikkate alır. Psikoterapi hizmeti verirken güvenlik, etkililik ve psikoterapi maliyeti gibi faktörleri dikkate alır.

Psikoterapi alanında yeni bilgi ve teknolojileri takip eder. Kişisel ve mesleki gelişimi için ulusal/ uluslararası kongre, sempozyum, çalıştay vb. organizasyonlara katılır. Psikoterapi alanında yeni bilgi ve teknolojileri takip eder. Kişisel ve mesleki gelişimi için ulusal/ uluslararası kongre, sempozyum, çalıştay vb. organizasyonlara katılır. Çalışmalarına ilişkin araştırmalar yapar, yapılan araştırmalara katkıda bulunur, bunları bilimsel toplantı ve yayınlarda meslektaşları ile paylaşır. Çalışmalarına ilişkin araştırmalar yapar, yapılan araştırmalara katkıda bulunur, bunları bilimsel toplantı ve yayınlarda meslektaşları ile paylaşır. Gerektiğinde, yeni yetişen klinik psikologlara danışmanlık yapar, eğitim ve deneyimlerine katkıda bulunur. Gerektiğinde, yeni yetişen klinik psikologlara danışmanlık yapar, eğitim ve deneyimlerine katkıda bulunur.

Türkiye ’ de psikoterapi eğitimi incelenecek olursa; tıp, hemşirelik, psikoloji bölümlerinde lisans programlarında kısıtlı saatlerde, psikoterapilerle ilgili genel bazı bilgiler verilmektedir. Ayrıca lisans üstü programlarda psikoterapiler isimli derslerin olduğunu görmekteyiz. Türkiye ’ de psikoterapi eğitimi incelenecek olursa; tıp, hemşirelik, psikoloji bölümlerinde lisans programlarında kısıtlı saatlerde, psikoterapilerle ilgili genel bazı bilgiler verilmektedir. Ayrıca lisans üstü programlarda psikoterapiler isimli derslerin olduğunu görmekteyiz.

Ayrıca bazı psikoloji bölümlerinde ise, biraz daha özel alanlardaki psikoterapilerle (bilişsel davranışçı psikoterapiler gibi) ilgili derslerin varlığını görmekteyiz. Daha kapsamlı programlar ise dernekler yada özel merkezlerde yürütülmektedir. Ayrıca bazı psikoloji bölümlerinde ise, biraz daha özel alanlardaki psikoterapilerle (bilişsel davranışçı psikoterapiler gibi) ilgili derslerin varlığını görmekteyiz. Daha kapsamlı programlar ise dernekler yada özel merkezlerde yürütülmektedir.

Bu dernekler arasında en eski olanlarından birisi de, Psikoterapi Ve Grup Psikoterapileri Derneğidir. Bir diğeri ise, A. Özbek Psikodrama Enstitüsüdür. Bu kapsamda geçtiğimiz günlerde, en son kurulan bir dernek ise, İstanbul ‘ da kurulan, “ Psikodrama ve Grup Terapileri Derneği ” dir. Bu dernekler arasında en eski olanlarından birisi de, Psikoterapi Ve Grup Psikoterapileri Derneğidir. Bir diğeri ise, A. Özbek Psikodrama Enstitüsüdür. Bu kapsamda geçtiğimiz günlerde, en son kurulan bir dernek ise, İstanbul ‘ da kurulan, “ Psikodrama ve Grup Terapileri Derneği ” dir.

Psikodrama eğitimi ise üç aşamalı bir eğitimdir. Birinci aşama, Hazırlık Aşaması olup, 48 birim yada yaklaşık saattır ( en az 2 hafta, en çok üç ay olmak üzere), Birinci Temel Aşama ise 380 birimdir (en az bir yıl en çok üç yıldır. 60 birimi kuramsal, en az 72 en çok 96 birimi başka yöneticilerle yürütülmelidir.Ayrıca yöneticiler ve grup kararı ile en çok 100 birim olmak üzere uzatılabilir).

İleri Eğitim Aşaması, üçüncü aşama olup, toplam 500 birimdir. En az 260 birim eğitim grubu içinde bu grubu yönetmeyi, 60 birim kuramsal bilgiyi ve 160 birim de uygulamayı gerektirmektedir. Ve kişi dışarıda kendi grubunu yönetirken o gruba ilişkin süpervizyon almayı bu süreçte gerçekleştirmesi gerekmektedir. Bu aşama da en az 2 en çok üç yıl sürer. Görüldüğü üzere en az süre 3 yıl, en fazla ise 6 yıldır. Bu günkü koşullarda ücret ise, 20 birim karşılığı 240 YTL ’ dir. İleri Eğitim Aşaması, üçüncü aşama olup, toplam 500 birimdir. En az 260 birim eğitim grubu içinde bu grubu yönetmeyi, 60 birim kuramsal bilgiyi ve 160 birim de uygulamayı gerektirmektedir. Ve kişi dışarıda kendi grubunu yönetirken o gruba ilişkin süpervizyon almayı bu süreçte gerçekleştirmesi gerekmektedir. Bu aşama da en az 2 en çok üç yıl sürer. Görüldüğü üzere en az süre 3 yıl, en fazla ise 6 yıldır. Bu günkü koşullarda ücret ise, 20 birim karşılığı 240 YTL ’ dir.

Bir başka dernek, Psikoterapi Enstitüsü Derneğidir ve 2005 yılında kurulmuştur. Son zamanlarda, bu derneğin başlatacağı bir psikoterapi eğitim programı ( ki programın adı ‘ Bütüncül Psikoterapi Eğitimi ‘ dir ) yayınlanmıştır. Bu program incelendiğinde, 30 ay süren toplam 900 saatlik bir eğitimi içeren bir program olduğu görülecektir. Ücreti ise, her ay için 450 YTL+KDV ’ dir. Bir başka dernek, Psikoterapi Enstitüsü Derneğidir ve 2005 yılında kurulmuştur. Son zamanlarda, bu derneğin başlatacağı bir psikoterapi eğitim programı ( ki programın adı ‘ Bütüncül Psikoterapi Eğitimi ‘ dir ) yayınlanmıştır. Bu program incelendiğinde, 30 ay süren toplam 900 saatlik bir eğitimi içeren bir program olduğu görülecektir. Ücreti ise, her ay için 450 YTL+KDV ’ dir.

Bilişsel Davranışçı Psikoterapi Eğitimi ise, ‘’ Kognitif Ve Davranış Terapileri Derneği ’’ tarafından verilmekte olup, süresi 150 saat, yaklaşık iki yıldır. Birinci yıl teorik, ikinci yıl uygulama ve süpervizyon ağırlıklıdır. Eğitimin yarısı teorik, yarısı uygulama - süpervizyonu içermektedir. Ücret ise, yaklaşık olarak 16 saat karşılığı 200YTL ’ dir. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi Eğitimi ise, ‘’ Kognitif Ve Davranış Terapileri Derneği ’’ tarafından verilmekte olup, süresi 150 saat, yaklaşık iki yıldır. Birinci yıl teorik, ikinci yıl uygulama ve süpervizyon ağırlıklıdır. Eğitimin yarısı teorik, yarısı uygulama - süpervizyonu içermektedir. Ücret ise, yaklaşık olarak 16 saat karşılığı 200YTL ’ dir.

Psikoterapi eğitimi almak, uzun ve masraflı bir süreçtir. Bununla birlikte ilgisi olan klinik psikologlar bu eğitimleri alabilmektedirler. Psikoterapi ile ilgili eğitimler alarak, eğitilmek ve yeni yetişenlere bu eğitimi vermek bizlerin görevidir. Edinilen bu bilgi ve beceriler hizmette, kliniklerde kullanılabilirse, hizmetin kalitesini önemli düzeyde artıracaktır. Psikoterapi eğitimi almak, uzun ve masraflı bir süreçtir. Bununla birlikte ilgisi olan klinik psikologlar bu eğitimleri alabilmektedirler. Psikoterapi ile ilgili eğitimler alarak, eğitilmek ve yeni yetişenlere bu eğitimi vermek bizlerin görevidir. Edinilen bu bilgi ve beceriler hizmette, kliniklerde kullanılabilirse, hizmetin kalitesini önemli düzeyde artıracaktır.

Kaynaklar Harold Hackney, Sherry Cormier. Psikolojik Danışma İlke ve Teknikleri: Psikolojik Yardım Süreci El Kitabı. Mentis Yayınları: Ankara. Gerald Corey. Psikolojik Danışma, Psikoterapi Kuram ve Uygulamaları. Mentis Yayınları: Ankara.

TEŞEKKÜRLER